Piotrowski Andrzej h. Kromno (ok. 1680–1736), miecznik wieluński, poseł na sejmy. Był synem Jana, nosił przydomek Kromno (pierwotnie nazwisko rodu), był dziedzicem Złoczewa w pow. sieradzkim, części Parcic w ziemi wieluńskiej oraz dzierżawcą Siemianic nad Prosną. On to niewątpliwie brał udział w wojnie północnej po stronie Sasa pod Jakubem Rybińskim jako chorąży lekkiej chorągwi. Dn. 11 XII 1702 sejmik wieluński delegował P-ego, wraz z pisarzem grodzkim Pawłem Chlebowskim, do dowódcy wojsk saskich, by ze względu na wielkie «agrawacje» Szwedów i samych Sasów nakłonić go do opuszczenia spustoszonej mocno ziemi wieluńskiej. W r. 1708 został miecznikiem wieluńskim i urząd ten pełnił aż do zgonu. Już co najmniej od r. 1708 był rotmistrzem królewskim, a następnie starostą niegrodowym buczniowskim w ziemi halickiej woj. ruskiego. W r. 1710 jako przedstawiciel ziemi wieluńskiej brał udział w Walnej Radzie Warszawskiej i podpisał tam reces generalnej konfederacji sandomierskiej. W r. 1718 posłował (będąc wyznania kalwińskiego) z ziemi wieluńskiej na sejm grodzieński (3 X–14 XI). W drugim dniu obrad (4 X), w czasie rugów poselskich, arbiter ksiądz Jerzy Kazimierz Ancuta oraz posłowie litewscy wystąpili przeciwko funkcji poselskiej P-ego, wyjaśniając, «że żaden dysydent nie powinien mieć locum i activitatem w Izbie poselskiej». P. natychmiast zgłosił przeciwko temu swój protest, zagłuszony jednak w powszechnej wrzawie i wystąpieniach antydysydenckich. W dniu następnym (5 X) P. chciał podtrzymać swój wczorajszy sprzeciw, lecz nie dopuszczono go do głosu. Wśród długotrwałych sporów i powszechnego chaosu wielu twierdziło, że P. nie zgłaszał protestu, a więc godził się na eliminowanie go z grona posłów. Tylko nieliczni stanęli w jego obronie. Wprawdzie udało się wreszcie P-emu dojść do głosu i przetrzymać protest, lecz niewiele to pomogło. Próbował jeszcze ratować P-ego jego najbliższy kolega, poseł wieluński Karol Załuski, kuchmistrz lit., zatamowaniem czynności sejmu, ale na prośby Franciszka Maksymiliana Ossolińskiego, podskarbiego nadwornego kor., przywrócił je, «a P. z własnej woli poszedł pod ławkę i został od głosu odstrychniony» (Otwinowski). Cała więc niemal izba zdecydowała, że P. «nie może mieć głosu w państwie katolickim, ponieważ jest sektarz» (Otwinowski). Zdaniem Konopczyńskiego P. związany był z G. Dołgorukim, lecz w sejmie ten zarzut nie padł. Ostatecznie usunięto P-ego z izby poselskiej, jako ostatniego już posła różnowiercę. W związku z tym dysydenci 9 X skierowali list do seniorów z apelem o zebranie pieniędzy «dla ujmowania sobie posłów», a 14 X podali na ręce ministrów suplikę, uzyskując na nią odpowiedź w drukowanym „Responsie Korony Polskiej i W. Ks. Litewskiego… panom dysydentom danym” (W. 1720), będącym odbiciem opinii sejmujących stanów. Wywołał on szereg głosów polemicznych i różnych wypowiedzi (m. in. ks. Ancuty). Całe to wydarzenie zaogniło stosunki wyznaniowe w kraju, ale zrodziło również wprost przeciwne reperkusje. Tak np. sejmik wielkopolski 19 VIII 1720 pod wrażeniem sprawy P-ego zobowiązał posłów, «aby się o to serio starali i to utrzymywali, żeby bracia nasi ichmci panowie disidenci in religione Christiana przy dawnych prawach byli inviolabiliter konserwowani». W r. 1733 P. jako miecznik i porucznik chorągwi pułkowej podpisał z ziemią wieluńską wybór Stanisława Leszczyńskiego na króla Polski. Zmarł w r. 1736, pochowany został w Żychlinie.
Z małżeństwa, zawartego 22 XI 1708 w Piaskach Luterskich (w Lubelskiem) z Eleonorą (zm. 1721, pochowana w Woli), córką Teodora Suchodolskiego, łowczego lubelskiego, miał P. siedmioro dzieci, chrzczonych w kościele kalwińskim w Woli, w tym czterech synów: Kacpra Teodora (1711), Stefana (1713), starostę buczniowskiego, Krzysztofa Samuela (1715) i Zbigniewa Wojciecha (1718), oraz trzy córki: Zofię Annę (1710), zamężną za Dębickim, Mariannę Zuzannę (1719) i trzecią (ochrzczoną w r. 1721). Z drugiej żony Zofii z Bidzińskich pozostawił dwóch synów: Adama (zm. 1791?), dziedzica Parcic, oraz Marcina.
Uruski; Elektorowie; Kozierowski S., Obce rycerstwo w Wielkopolsce w XIII–XVI w., P. 1929 (pod Kromno); – Feldman J., Sprawa dysydencka za Augusta II, „Reform. w Pol.” R. 3: 1924; Jarochowski K., Z czasów saskich, P. 1886 s. 78; Karwowski S., Klasztor PP. Cysterek w Ołoboku, P. 1899 s. 63 (odb. z „Roczn. Tow. Przyj. Nauk Pozn.” T. 26); Konarski S., Szlachta kalwińska w Polsce, W. 1936; Konopczyński W., Od Sobieskiego do Kościuszki, W. 1921; Kraushar A., Sprawa Zygmunta Unruga, Kr. 1890 II 116–19, 121–2, 128; Łukaszewicz J., Dzieje kościołów wyznania kalwińskiego na Litwie, P. 1842 I 333, 334; tenże, O kościołach braci czeskich w dawnej Wielkiej Polsce, P. 1835 s. 242, 243; Olszewski H., Doktryny prawno-ustrojowe czasów saskich (1697–1740), W. 1961 s. 182, 194; Patykiewicz W., Archidiakonat wieluński, „Częstochowskie Wiad. Diecezjalne” 1958 nr 1 s. 32–4; Smoleński W., Pisma historyczne, Kr. 1901 s. 9, 10; tenże, Przewrót umysłowy w Polsce w wieku XVIII, W. 1923; Szczygielski W., Dzieje ziemi wieluńskiej, Ł. 1969; – Otwinowski E., Pamiętniki do panowania Augusta II, P. 1838 s. 108, 347; Teka Podoskiego, VI 47–50, 64, 91, 109–11, 113–19, 180, 268–74, 293–4, 322, 352, 354–5; Vol. leg., VI 201; – Informacje Jerzego Wiśniewskiego.
Wacław Szczygielski