INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Franciszek Jakub Możejewski  

 
 
1830-04-11 - 1899-09-22
Biogram został opublikowany w 1977 r. w XXII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Możejewski Franciszek Jakub, imię zakonne Martynian (1830–1899), reformat, pisarz religijny, działacz polonijny w Stanach Zjednoczonych i Brazylii. Ur. 11 IV w Filipowie (pow. Suwałki), w rodzinie chłopskiej, był synem Franciszka i Marceli z Kraszewskich. Kształcił się w pobliskich Suwałkach, 16 X 1849 wstąpił do zakonu reformatów w Zarębach Kościelnych, gdzie odbył studia uzupełniające w zakresie szkoły średniej; natomiast filozoficzno-teologiczne (1854–9) w Żurominie, Włocławku (tu 20 XI 1854 otrzymał święcenia kapłańskie) i Płocku. Prowadził głównie działalność misyjno-rekolekcyjną po parafiach, kładąc nacisk na szerzenie trzeźwości. W tym też celu opracował Słowa prawdy o pijaństwie i trzeźwości oraz rady dla trzeźwych (Płock 1863, 4 wydania, ostatnie w Pułaski, Wisconsin 1916), omawiające ten problem z punktu religijnego. W Żurominie uczył w szkole elementarnej prowadzonej przez reformatów oraz był promotorem Bractwa Św. Trójcy, dla którego opracował Wiadomość o ustawach i odpustach nadanych bractwu Św. Trójcy przy kościele XX. Reformatów w Żurominie egzystującym… (W. 1861). Po reformie klasztorów w Król. Pol. (1864) i kasacie większości z nich udał się do klasztoru we Włocławku, skąd na własną prośbę przeszedł na stanowisko rektora kościoła poreformackiego w Koninie. W r. 1867 bp płocki Wincenty Popiel przyjął go do swej diecezji i mianował administratorem parafii Borkowo koło Sierpca. W r. 1871 M. sekularyzował się. Następnie kolejno zarządzał parafiami: Janowiec (1871–7), Wieczfnia (1877–82), Lipowiec (1882–6), Łopacin (1886–7) oraz Lubiel (1887–8). Nadal propagował trzeźwość, m. in. przez zakładanie tzw. gospód chrześcijańskich. Taką gospodę, wraz z czytelnią, zorganizował w swej parafii Wieczfnia; wybudował też szkołę, mieszkanie dla nauczyciela oraz wystarał się o uposażenie dla niego.

Kazania katechizmowe zgromadził M. w obszernym wydawnictwie pt. Nauki ułatwiające zrozumienie pacierza, przykazań bożych, kościelnych i innych prawd wiary świętej (W. 1881–8, cz. 1–5, niektóre tomy miały 2 wyd. w r. 1894). To samo ułożone wg treści katechizmu R. Filochowskiego ukazało się następnie w dwutomowym Podręczniku katechizmowym do nauk większych i mniejszych (W. 1887, 2. wyd. 1895), Droga do nieba przez krzyż i ciernie… (Płock 1887, Chicago 1889, Przemyśl 1893, W. 1894) zawiera rozważania ascetyczne na temat życia chrześcijanina. Począwszy od r. 1870 M. współpracował z „Przeglądem Katolickim”, zamieszczając w nim sprawozdania z życia religijnego swej okolicy; polemizował też z „Przeglądem Tygodniowym” co do roli społecznej duchowieństwa katolickiego. Antoni Julian Nowowiejski podał, że M. wydał jeszcze O skutkach lekarstw elektrohomeopatycznych z własnego na sobie i innych doświadczenia, ale obecnie nie znamy żadnego egzemplarza tej publikacji. Fundusze uzyskane ze sprzedaży własnych książek M. przeznaczał na różne cele charytatywne i na kształcenie zawodowe biednej młodzieży.

We wrześniu 1888 M. wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie wstąpił do zakładanego właśnie klasztoru polskich franciszkanów-reformatów w Pułaski w stanie Wisconsin. Trudne początki organizującej się społeczności zakonnej, a nadto niezdrowy klimat zmusiły M-ego już w końcu października do przeniesienia się do Lemont (Illinois) na stanowisko proboszcza parafii Św. Cyryla i Metodego. Następnie, po przejściowym pobycie w r. 1889 w parafii Św. Jozafata w Chicago, udał się do Detroit, gdzie został profesorem na kursie wstępnym i spowiednikiem alumnów polskiego seminarium oraz kapelanem domu felicjanek. W marcu 1890 objął parafię Św. Wojciecha w Buffalo i zaraz przystąpił do budowy nowego kościoła. W grudniu t. r. powrócił do Detroit i został proboszczem parafii Św. Jozafata. Pracując wśród rodaków, kładł duży nacisk na zakładanie i prowadzenie szkół oraz stowarzyszeń kościelnych. Podtrzymywał polskie tradycje i zwyczaje, organizując uroczystości religijne i narodowe (m. in. głośny w Detroit obchód 100 rocznicy Konstytucji 3 maja). Ostro piętnował założycieli i zwolenników kościołów niezależnych. Wacław Kruszka scharakteryzował go jako kaznodzieję «piorunującego». Dowodem uznania, jakim darzyło go duchowieństwo polskie, było umieszczenie jego nazwiska wśród kandydatów na pierwszego biskupa polskiego w Stanach Zjednoczonych. M. brał udział w działalności Zjednoczenia Polskiego Rzymsko-Katolickiego, jednak znaczniejszej w nim roli nie odegrał. Sporadycznie pracował także wśród emigrantów litewskich, znając ich język. Korespondencje przesyłane przez M-ego do warszawskiego „Przeglądu Katolickiego” dotyczą głównie jego pracy duszpasterskiej, ale znajdują się nadto relacje najstarszych emigrantów odnoszące się do dziejów osadnictwa polskiego. M. opisał m. in. początkowe dzieje klasztoru w Pułaski (1889 nr 33, 35), parafii Hofapark (1889 nr 29), seminarium i klasztoru felicjanek w Detroit i parafii Parisville (1889 nr 42, 1890 nr 9, 29), Lemont-Jasnogóra (1889 nr 47, 49), Pittsburgh (1890 nr 9) i Panna Maryja w Teksasie (1896 nr 3). Skreślił również sylwetki działaczy polonijnych Leopolda Moczygęby (1891 nr 18) i Feliksa Zwiardowskiego (1898 nr 15). Publikacje te miały być zaczątkiem historii Polonii amerykańskiej, do której opracowania przystąpił, ogłaszając apel o nadsyłanie materiałów.

W okresie największego nasilenia emigracji do Brazylii M. w związku z tragicznym położeniem Polaków opuścił w czerwcu 1891 Detroit i w sierpniu t. r. dotarł do Pôrto Alegre w Brazylii. Będąc tutaj ok. półtora roku, odwiedził większe skupiska Polaków i doszedł do przekonania, że «przybyli tutaj na zgubę». Spisywane na żywo wrażenia z objazdu przesyłał do „Przeglądu Katolickiego” (1891 nr 39, 53, 1892 nr 8, 27, 36), obszerniejszą zaś wersję opublikował odcinkami pt. Z pamiętników misjonarza w „Dzwonie Najśw. Serca Jezusa i Maryi” (Manitowoc, Wisconsin od 20 XI 1893 do 5 II 1894). Relacje te stanowią wartościowe źródło do dziejów emigracji polskiej w Brazylii. Celem zwerbowania księży do pracy w Brazylii z końcem 1892 r. M. przybył do Galicji. Zamieszkał w klasztorze reformatów w Przemyślu, a następnie w Sądowej Wiszni, skąd prowadził akcję werbunkową. Ochotników, którzy zgłosili się, nie mógł wysłać z powodu braku funduszów. W sierpniu 1893 uzyskał zezwolenie władz zakonnych na powtórny wyjazd do Stanów Zjednoczonych. Od października 1893 do stycznia 1894 był proboszczem parafii Najśw. Serca Jezusowego w Two Riwers (Wisconsin). Następnie objął po ks. Zdzisławie Łuczyckim redakcję tygodników „Dzwon Najśw. Serc Jezusa i Maryi” oraz „Gość”, które były organami Przytułku dla Starców, Kalek i Dzieci w Manitowoc (Wisconsin). Wkrótce zrezygnował z tej pracy i został proboszczem parafii Św. Michała w Berlinie (Wisconsin). W październiku 1894 objął parafię Św. Michała w stolicy diecezji San Antonio w Teksasie. Od stycznia 1896 do grudnia 1897 zarządzał parafią Częstochowa w tym samym stanie. Następnie po przebyciu ciężkiej choroby wrócił na polecenie lekarzy do stanu Wisconsin. Początkowo udzielał się jako misjonarz, a w październiku 1898 został ponownie proboszczem w Two Riwers, gdzie zainicjował budowę nowego kościoła i szkoły. Tutaj zmarł 22 IX 1899 i został pochowany na miejscowym cmentarzu. W testamencie przekazał fundusz na wykończenie rozpoczętych w parafii inwestycji.

 

Estreicher; Bar J. R., Udział Polski w literaturze franciszkańskiej. (Bibliografia), „Studia Theologica Varsaviensia” 1963 fasc. 1. s. 89, 1968 fasc. 1 s. 233, 1969 fasc. 1 s. 239–40 (wykaz niekompletny); Who’s Who in Polish America, New York 1943; – Bolek F., Swastek J., Catholic Priests of Polish Descent on the U. S. to 1957, w: Sacrum Poloniae Millennium, Rzym 1959 VI; Brożek A., Ślązacy w Teksasie, W. 1972; Gabryszek J., Souvenir of the Golden Jubilee of The Sacred Heart Congregation Two Riwers, Wisconsin 1889–1939 (fot.); Haiman M., Zjednoczenie Polskie Rzymsko-Katolickie w Ameryce 1873–1948, Chicago 1948 s. 136, 141; Historia Zgromadzenia SS. Felicjanek, Kr. 1932 III 215, 216; Jougan A., Nauki katechizmowe w Polsce, Lw. 1903 s. 43, 182–7; Kruszka W., Historia polska w Ameryce, Milwaukee (Wisconsin) 1905–8 I 11–12, II 29, VII 95, VIII 36, IX 121, X 44, 49–50, 80–1, 95, 155, XI 124–5, 200–1, XIII 26, 27; Nowowiejski A. J., Płock, Płock 1930 s. 537; Pamiętnik Diamentowego Jubileuszu Bazyliki Św. Wojciecha B. M. Buffalo, New York 1886–1961 s. 15–17; Pilch Z., Kaznodziejstwo polskie XX stulecia, W. 1975 I 152; Przygoda J., Szkic historyczny polskiej katolickiej literatury homiletycznej w Stanach Zjednoczonych, w: Sacrum Poloniae Millennium, Rzym 1957 IV; Sojka W., Początki duszpasterstwa polskiego w Brazylii, „Duszpasterz Polski za Granicą” 1961 nr 1 s. 37–8, 1967 nr 2 s. 164–70, 176–7 (bibliogr., fot.); Swastek J., The Formative Years of the Polish Seminary in the United States, w: Sacrum Poloniae Millennium, Rzym 1959 VI; – Listy emigrantów z Brazylii i Stanów Zjednoczonych 1890–1891, W. 1973 s. 324; – „Przegl. Katol.” 1870–1899 (korespondencje M-ego sygnowane M., M. M., ks. M., ks. M. M. albo w ogóle nie podpisane), 1899 nr 49, 52 (nekrologi); – Arch. Generale O. F. M. Romae: Relationes Provinciarum Poloniae 1862, Status personalis Prov. in Caelos Assumptae BVM; Arch. Prow. Franciszkanów-Reformatów w Kr.: Acta triennalia Provinciae in Caelos Assumptae B. V. M. (1852–1855) s. 23, 50, 69, toż (1858–1861) s. 20, 29, 44, 57, Liber actorum in conventu Vladislaviensi (1760–1860) s. 286, 287, Acta Provincialatus A. R. P. Joachimi Maciejczyk (1882–1890) s. 107, Acta originalia A. R. P. Mauritii Wilczyński (1893–1899) nr 1, Akta pers. A. H. Cichowskiego, List A. Koguta z 27 III 1935; Odpis z „Akt Stanu Cywilnego Parafii Rzymsko-Katolickiej w Filipowie” Rok 1830 Nr 46 – dostarczony przez WAP w Białymstoku Oddział Terenowy w Suwałkach; – Pisemne informacje W. Sojki i K. Steca uzyskane za pośrednictwem M. Pasiecznika (Pittsburgh).

Anzelm J. Szteinke

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Zygmunt Szczęsny Feliński

1822-11-01 - 1895-09-17
święty
 

Kazimierz Funk

1884-02-23 - 1967-11-19
biochemik
 

Edward Franciszek Okuń

1872-09-21 - 1945-01-17
malarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Wacław Józef Koniuszko

1854 - 1900-08-24
malarz
 

Aleksander Romanowicz

1871-04-01 - 1933-11-14
generał brygady WP
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.