Piotrowski Gustaw junior (1863–1905), fizjolog, profesor Akademii Weterynaryjnej we Lwowie. Ur. 19 VII w Tarnowie, był synem Gustawa seniora (zob.) i Marii (nieznanego nazwiska). Gimnazjum ukończył w Krakowie, w l. 1881–5 studiował medycynę na UJ, jednocześnie fizykę u Zygmunta Wróblewskiego oraz chemię u Emiliana Czyrniańskiego i Karola Olszewskiego. W l. 1885–9 był asystentem fizjologii UJ u Napoleona Cybulskiego; w tym czasie jako stypendysta rządowy specjalizował się w l. 1885–6 w Wiedniu w internie, a także w chemii u O. Liebena oraz w fizyce u E. Ludwiga. Doktoryzował się z medycyny na UJ w r. 1887. Potem specjalizował się w l. 1888–9 z fizjologii u J. Gada w Berlinie i w zakładzie fizjologicznym Collège de France w Paryżu. Habilitował się w r. 1889 z fizjologii na UJ. W l. 1889–1905 był docentem fizjologii zwierząt i nauki o żywieniu zwierząt Akademi Rolniczej w Dublanach, w l. 1890–6 docentem fizjologii człowieka na Wydziale Filozoficznym Uniw. Lwow., a w l. 1896–1905 na Wydziale Lekarskim (po przeniesieniu habilitacji z UJ). Wykładał też w l. 1894–1905 początkowo jako docent, od r. 1899 jako profesor nadzwycz. fizjologię zwierząt, farmakologię i toksykologię w Akademii Weterynaryjnej we Lwowie. W l. 1892–4 dzięki stypendium AU studiował fizjologię w Trinity College w Cambridge, gdzie u J. Raya i M. Fostera badał zjawiska tamowania czynności mięśni oraz fizjologię mięśni gładkich, a dzięki Ch. Smart Royowi zaznajomił się z mało wówczas znaną poza Anglią aparaturą do badania nerek, śledziony i serca. Pracował też w zakładach fizjologicznych J. Sandersona i J. Scotta Burdona w Oksfordzie, E. Schaeffera w Londynie, A. Gréhanta w Paryżu, zwiedził ważniejsze zakłady fizjologiczne Niemiec, Szwajcarii, Francji i Austrii; specjalizował się też w neurologii u J. Charcota w Paryżu, A. Westphala i K. Mendla w Berlinie.
P. opublikował ok. 80 prac, w większości po francusku, niemiecku i angielsku, z fizjologii zwierząt, fizjologii nerwów oraz neurologii. Z fizjologii zwierzęcej do najcenniejszych zaliczają się: podręcznik Fizjologia zwierząt domowych ssących (W. 1892, Lw. 1895) oraz artykuły O chłonieniu tłuszczu u zwierząt („Przegl. Wet.” 1897) i O tamowaniu czynności fizjologicznych w ustroju zwierzęcym („Przegl. Lek.” 1889). Większość jego prac dotyczyła jednak fizjologii nerwów, w tym Habilitacyjna O pobudliwości i zdolności przewodzenia stanu czynnego w nerwach i mięśniach („Pam. AU” 1889 t. XVI, XVII), poza tym 11 prac w wydawnictwach AU o unerwieniu naczyń, wpływie ciśnienia w jamie brzusznej na tętno i parcie ościenne krwi, o wahaniu wstecznym przy pobudzeniu różnych miejsc tego samego nerwu, o prądzie osiowym w nerwach, o ich pobudliwości i przewodnictwie. Owocem jego podróży naukowych były artykuły w „Archiv für Anatomie und Physiologie” (m. in. Ueber die Trennung der Reizbarkeit und Leistungsfähigkeit der Nerven, 1893), „Centralblatt für Physiologie” (m. in. Zur Frage der Einwirkung auf die Gefässwände, 1893), „Journal of Physiology” (m. in. On the Muscle Nerve Physiology, 1893), „Archives de Physiologie” (m. in. Nouvelle méthode pour démontrer le point de départ d’excitation, 1893), w „Comptes Rendus de la Société de Biologie”, „Archiv für Physiologie”. Z tego też zakresu opublikował w „Kosmosie” w r. 1890 O zadaniach fizjologii i w r. 1894 O stanie lekarskich nauk pomocniczych w Anglii. Z zakresu chorób nerwowych ukazały się m. in. jego artykuły w „Przeglądzie Lekarskim” w r.1890 O nerwicach urazowych, Kilka słów o nerwicy języka i w r. 1891 Błękit metylowy jako środek uśmierzający ból (opublikowane także po francusku) oraz Note sur un cas d’hystérie traumatique accompagnée d’astasie et d’abasie („Comptes Rendus de la Société de Biologie” 1893). P. był też autorem książki, świadczącej o wielostronności jego zainteresowań, pt. Zola i naturalizm (Lw. 1900).
Tę błyskotliwie zapowiadającą się karierę naukową P-ego złamał morfinizm i nieuregulowane życie osobiste. Lecząc poetę Karola Brzozowskiego nawiązał romans z jego córką Jadwigą, romanistką. Niedługo po śmierci Brzozowskiego sprowadził ją do hotelu w Krakowie pod pozorem znalezienia dla niej pracy i spoiwszy alkoholem wstrzyknął jej i sobie śmiertelną dawkę morfiny. P. zmarł natychmiast 28 I 1905, ofiara przeżyła go o dwa tygodnie. Wdrożonemu dochodzeniu sądowemu Brzozowska sama położyła kres, gdy odzyskawszy na chwilę przytomność oświadczyła, że postanowili obydwoje popełnić samobójstwo. Wydało się to tym bardziej wiarygodne, że jej brat Stanisław, przyjaciel Przybyszewskiego, popełnił sam niedawno przedtem samobójstwo w Warszawie.
P. był żonaty z Marią (1871–1911), córką Władysława Łuszczkiewicza (zob.), i miał z nią córkę Różę (zm. 1923), aktorkę; zarówno żona, jak i córka popełniły także samobójstwo.
Herman E., Neurolodzy polscy, W. 1958; Millak, Słown. lekarzy wet.; – Dublany, Lw. 1897 s. 160–1 (bibliogr.); Finkel–Starzyński, Hist. Uniw. Lwow. II 304; Perenc A., Historia lecznictwa zwierząt w Polsce, Wr. 1958 s. 274; – Zakrzewski A., Sanatorium Mariówka i medycyna, Wr. 1975 s. 98–103; Kronika Uniw. Lwow. I–II (bibliogr.); – „Arch. Hist. i Filoz. Med.” T. 14: 1934 s. 21; „Czas” 1905 nr z 30 I, 10 II; „Gaz. Lek.” 1905 nr 5 s. 130; „Głos Narodu” 1905 nr z 30 i 31 I, 10 II; „Now. Lek.” 1905 nr z 1 II s. 120; „Przegl. Lek.” 1905 nr z 1 II s. 68; „Przegl. Wet.” 1905 nr 2 s. 29; – AGAD: Zespół c. k. Min. Wyznań i Oświaty Ge-169-u; Arch. UJ: WL II, 264–272, S II 514.
Stanisław Marian Brzozowski