INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jerzy Hipolit Stamirowski     

Jerzy Hipolit Stamirowski  

 
 
Biogram został opublikowany w 2002 r. w XLI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Stamirowski Jerzy Hipolit, krypt. J. St. (1873–1943), starosta pow. olkuskiego, publicysta. Ur. 13 VIII w małym folwarku Nowa Wieś, leżącym prawdopodobnie w pow. rawskim mazowieckim, był synem Feliksa i Walerii z Siarczyńskich, prawnukiem Antoniego Siarczyńskiego (zob.), bratankiem Antoniego (zob.), bratem Kazimierza (zob.). Ojciec, uczestnik powstania styczniowego, po utracie Nowej Wsi pracował w Banku Handlowym w Warszawie.

S. zdał maturę w IV Rządowym Gimnazjum w Warszawie. W r. 1898 ukończył Wydz. Chemii Inst. Technologicznego w Petersburgu z tytułem inżyniera. Do r. 1901 pracował w Rosji w zakładzie przemysłowym «Ural». Następnie osiadł w Król. Pol., pracując początkowo w fabryce papieru Juliusza Aleksandra Moesa w Wierbce w pow. olkuskim, a ok. r. 1905 został dyrektorem wytwórni papieru w pobliskim Sławniowie, należącej do tej samej firmy. W tym samym czasie współdziałał w organizacji spółdzielczości spożywczej na terenie pow. olkuskiego i nawiązał współpracę ze Stanisławem Wojciechowskim oraz Romualdem Mielczarskim.

W czasie ofensywy wojsk niemieckich i austriackich wiosną 1915 kierowana przez S-ego fabryka została spalona. W dalszych wojennych latach S. prawdopodobnie podejmował jedynie zajęcia dorywcze. Od r. 1916 pracował społecznie w Pow. Komitecie Ratunkowym (PKR), początkowo jako delegat gminy Kidów, następnie jako wiceprezes PKR gminy Pilica, wreszcie członek Rady Nadzorczej Działu Handlowego. Reprezentował sprawy pow. olkuskiego w Głównym Komitecie Ratunkowym w Lublinie. W dwutygodniku PKR „Kronika Powiatu Olkuskiego” zamieszczał w l. 1917–18 liczne artykuły na temat spółdzielczości (m.in. Z rozmyślań polskiego kooperatysty, 1917 nr 7), a także sytuacji politycznej (m.in. Monarchia konstytucyjna czy republika?, 1917 nr 15 i Strach przed bolszewikami, 1918 nr 27). W kilku artykułach publikowanych w r. 1917 postulował utworzenie międzynarodowej organizacji czuwającej nad pokojową współpracą pomiędzy państwami (myśl tę rozwinął potem w broszurze pt. Związek narodów, W. 1921). W lecie 1917 został członkiem Komitetu Wyborczego do sejmików gminy olkuskiej i pilickiej, a w grudniu t.r. wybrano go do sejmiku pow. olkuskiego. Zajmował się tam głównie sprawami opieki zdrowotnej. W tym okresie działał też w Polskiej Macierzy Szkolnej.

Od pierwszych dni listopada 1918 do końca r. 1932 był S. starostą pow. olkuskiego, a równocześnie przewodniczył sejmikowi powiatowemu. Usunął z powiatu władze i urzędy austriackie, nadzorował przy pomocy Polskiej Organizacji Wojskowej rozbrojenie i ewakuację wojsk austriacko-węgierskich, zorganizował polską administrację państwową szczebla powiatowego. W lipcu 1920 w czasie wojny polsko-sowieckiej stanął na czele utworzonego w Olkuszu Komitetu Współdziałania w Obronie Ojczyzny. Komitet ten postanowił wyekwipować kompanię saperów i zorganizował zbiórkę na rzecz Skarbu Narodowego, w czym S. uczestniczył finansowo. W powiecie podjął usuwanie zniszczeń z okresu pierwszej wojny światowej. Zajmował się rozwojem sieci dróg. Za jego urzędowania zbudowano szosy z Olkusza do Skały, z Pilicy do Żarnowca i od granicy powiatu do Ojcowa. Troszczył się o rozwój szkolnictwa, zwłaszcza zawodowego. Dzięki jego staraniom powstała szkoła rolnicza w Trzyciążu, a żeńska szkoła krawiecka w Bukownie rozszerzyła działalność. Stały kontakt S. utrzymywał z Ignacym Solarzem, dyrektorem Uniw. Ludowego w Szycach, dokąd kierował młodych zdolnych rolników. Szczególną opieką otaczał sierociniec w Niesułowicach. Dbał o stan zdrowotny ludności; rozbudował szpital św. Błażeja w Olkuszu, a w czasie epidemii tyfusu spowodował założenie pięciu prowizorycznych oddziałów szpitalnych. Współorganizował uroczyste obchody 60-rocznicy śmierci Francesca Nulla w Olkuszu (5 V 1923) z udziałem oficjalnych delegacji rządowo-wojskowych Polski i Włoch, w czasie których przemawiał obok m.in. Stefana Żeromskiego. W r. 1926 stanął na czele powołanego wówczas w Olkuszu Pow. Komitetu Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego. Na początku 1933 został S. przeniesiony do Proszowic na bliżej nieznane stanowisko, a następnie był radcą w Urzędzie Wojewódzkim w Kielcach. Po przejściu na emeryturę w końcu czerwca 1935 zamieszkał wraz z żoną w Warszawie u córki. Pisywał artykuły, m.in. do „Kuriera Porannego” (Większa samodzielność i kredyty warunkiem rozwoju samorządu, 1936 nr z 14 XI), „Głosu Gminy Wiejskiej i Gromady” (Na marginesie dyskusji budżetowych, 1939 nr 8), „Kalendarza Miesięcznego. Poradnika dla Rolników” (Sprawy oświatowe, 1939 nr 4). W r. 1938 opublikował broszurę Praca w gminie i gromadzie (W.). T.r. był członkiem Podkomisji Urządzeń Sanitarnych w Komitecie ds. Kultury Wsi Min. Rolnictwa i Reform Rolnych.

W okresie okupacji niemieckiej S. przebywał w Warszawie. Wg wspomnień córki Ireny pisał artykuły do prasy podziemnej. Dn. 17 V 1943 został aresztowany przez Niemców wraz z żoną, córkami Anną i Zofią oraz zięciem Tadeuszem Karpińskim, i uwięziony na Pawiaku. Rozstrzelano go wraz z zięciem w ruinach getta warszawskiego 29 V t.r. Żonę i córkę Zofię zwolniono 24 VI. Symboliczna tablica S-ego znajduje się na grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim, a tabliczka żałobna na terenie Pawiaka. Odznaczony był Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski i Krzyżem Oficerskim Orderu Korony Włoskiej.

W małżeństwie (ślub 1903) z Zofią ze Stawowskich (1880–1945), miał S. czworo dzieci. Syn, Jerzy Stanisław (1903–1944), inżynier rolnik, walczył ochotniczo w wojnie 1920 r., a w r. 1939 był ciężko ranny w obronie Lwowa. Podczas okupacji, jako podporucznik AK kierował Wydz. Informacji Biura Informacji i Propagandy Okręgu Lwowskiego, uczestniczył też w akcji pomocy Żydom. Po kwietniu 1944 był oficerem organizacyjnym kontrwywiadu Komendy Okręgu AK we Lwowie. Awansowany na porucznika w lipcu t.r. został aresztowany przez NKWD w listopadzie, zmarł w więzieniu lwowskim. Córkami S-ego były: Irena (1905–1992), nauczycielka historii i języka francuskiego w szkołach średnich, zamężna za Tadeuszem Karpińskim, prawnikiem, star. kościańskim, Anna (1906–1943), nauczycielka matematyki w szkołach średnich w Tarnopolu i Warszawie, żołnierz AK, wywieziona 25 VIII z Pawiaka, zmarła w obozie koncentracyjnym Auschwitz, oraz Zofia (ur. 1910), docent w Inst. Języka Polskiego PAN.

 

Olszewicz, Lista strat kultury pol. (mylny r. ur.: 1870); – Bartoszewski W., Warszawski pierścień śmierci. 1939–1944, W. 1970 (mylny r. ur.: 1870); Domańska R., Pawiak – więzienie Gestapo, W. 1978; Dzieje Olkusza i regionu olkuskiego, W.–Kr. 1978; Księga pamiątkowa inżynierów technologów Polaków, wychowańców Instytutu Technologicznego w Petersburgu, W. 1933 s. 97; Wiśniewski J., Dzieje miasta Olkusza, Mariówka 1933 s. 19– 20; – Arct S., Okruchy wspomnień, W. 1962; Stamirowska-Karpińska I., Jerzy Stamirowski – starosta olkuski, „Niepodległość i Pamięć” 2001 nr 17 s. 97–109; Wanat L., Za murami Pawiaka, W. 1985 s. 471; – „Dzien. Urzęd. Obwodu Olkuskiego” 1917 nr 13; „Roczn. Polit. i Gosp.” 1932 s. 287; – „Kron. Pow. Olkuskiego” 1917 nr 1–3, 5, 8, 13–15, 22, 1918 nr 25–27, 34–35, 38/39, 40; „Wiad. Olkuskie” 1920 nr 1; – B. Jag.: sygn. IF 1092 (fot. ojca S-ego, Feliksa, z ok. r. 1864); Muz. Niepodległości w W.: Kartoteka Pawiaka; – Informacje wnuczki S-ego Hanny Karpińskiej z W. i archiwum rodzinne w jej posiadaniu (m.in. wspomnienia Ireny Stamirowskiej-Karpińskiej i wicestarosty olkuskiego Edwarda Trznadla).

Bibliogr. dot. dzieci S-ego, Jerzego i Anny: Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939–1945, W. 1988; – Księga pamiątkowa Liceum w Olkuszu, 1916–1956, Kr. 1957 s. 72–3 (noty biograf. o Annie i Jerzym oprac. przez I. Stamirowską-Karpińską z ich fot.); Mazur G., Biuro Informacji i Propagandy SZP-ZWZ-AK 1939–1945, W. 1987; Węgierski J., Komendy lwowskiego obszaru i okręgu Armii Krajowej 1941–1944, Kr. 1997 (fot. Jerzego); – „Gaz. Wyborcza” 1998 nr 302 dod. „Gaz. Stoł.”.

Stanisław Konarski

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.