INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Józef Gabriel Lubowidzki     
Biogram został opublikowany w 1973 r. w XVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 
Lubowidzki Józef Gabriel (1788–1869?), sędzia apelacyjny, marszałek sejmu, prezes Banku Polskiego. Ur. 23 III w Dylewie w pow. ostrołęckim. Był synem Jana, cześnikiewicza bydgoskiego, i Marianny Dzierżańskiej, bratem Mateusza (zob.). Studiował prawo i filozofię na uniwersytetach w Królewcu i w Warszawie. Karierę rozpoczął jako urzędnik sądowy w Warszawie. Od r. 1810 do 15 V 1815 był aplikantem trybunału, następne dwa lata (do 11 III 1817) asesorem trybunału i zastępcą pisarza Sądu Apelacyjnego. Przez kilka miesięcy w r. 1817 pełnił obowiązki podprokuratora Sądu Apelacyjnego, a od 30 XII 1817 prokuratora Trybunału I Instancji woj. mazowieckiego. Ponadto w l. 1811–7 był L. asesorem prawnym w Wydziale Administracyjnym przy prefekturze Departamentu Warszawskiego, a w l. 1818–9 członkiem Komitetu Ekstradycyjnego. Również jako asesor pracował od r. 1821 w Komisji Sprawiedliwości. Od r. 1827 działał także w Tow. Oszczędności jako cenzor. Dn. 6 IV 1825 mianowany został prezesem Sądu Kryminalnego w woj. płockim i augustowskim, a wkrótce sędzią sądu najwyższego, tzw. Trybunału Najwyższej Instancji. «Ta praca przy znakomitej inteligencji wyrobiła u niego bardzo jasny pogląd na interesa, wielką dokładność w pracy i wielki spokój» (T. Łubieński). Podobno radykalnych wówczas przekonań, był L. członkiem lóż wolnomularskich: drugim dozorcą loży kapitularnej «Rycerze Gwiazdy» z loży «Astrea» i deputowanym loży «Doskonała Jedność» do «Wielkiego Wschodu Polski» (od r. 1820 członek honorowy tejże loży).
 
Szerszą działalność publiczną rozwinął L. w przygotowaniu i zawiązaniu Tow. Kredytowego Ziemskiego (TKZ), wchodząc wraz z Henrykiem i Tomaszem Łubieńskimi w skład komitetu powołanego do opracowania zasad organizacji TKZ. Po utworzeniu TKZ został radcą Dyrekcji Głównej. Zbliżył się wówczas do Łubieńskich i przez nich do ministra Ksawerego Druckiego-Lubeckiego; odtąd też związał się z kierunkiem polityki reprezentowanym przez ministra. Lojalny wobec władz zaborczych, uległy wobec Lubeckiego, szybko zyskał jego poparcie. Lubecki wciągnął go do prac przygotowawczych przy organizowaniu banku. L. wszedł w skład Dyrekcji otwartego 6 V 1828 Banku Polskiego jako wiceprezes z pensją 20 tys. złp. rocznie i objął specjalny nadzór nad rachunkowością. W t. r. (21 II 1828) został wybrany posłem do sejmu z cyrkułu I m. Warszawy. Równocześnie pełnił obowiązki członka Ogólnego Dozoru Szkolnego oraz członka Rady Ogólnej Dozoru Szpitali. L. należał do tej grupy ziemiaństwa, która wbrew tradycjonalizmowi większości tego środowiska w zakresie życia gospodarczego interesowała się nowymi tendencjami gospodarczymi. W swoim majątku Osiny w pow. brzezińskim (był również właścicielem Lubowidzy w tymże powiecie) popierał rozwój osiedla fabrycznego Józefów, mającego kuźnię żelaza i miedzi. W sierpniu 1830 wszedł L. w skład spółki akcyjnej Tow. Wyrobów Lnianych wraz z braćmi Łubieńskimi i K. Scholtzem, która założyła przy poparciu Banku Polskiego przędzalnię pod wsią Kozłowice w pow. sochaczewskim, w guzowskich dobrach Łubieńskich (późniejszy Żyrardów). W nabytym później majątku Ruda w pow. opoczyńskim L. rozwijał również przemysł żelazny.
 
Dzięki protekcji Lubeckiego został L. mianowany 28 V 1830 marszałkiem sejmu. Nie obyło się wówczas bez krytycznych uwag pod jego adresem, a w popularnym wodewilu J. Damsego, pt. „Chłop milionowy”, nazywano nowego marszałka Fortunatem, co stanowiło złośliwy przytyk do jego szybkiej kariery politycznej. Wkrótce jednak potrafił taktem i spokojem pozyskać sobie posłów, a do umocnienia jego pozycji w Warszawie przyczyniły się przyjęcia i bale wydawane przez niego w salach Ratusza. W opinii patriotycznego społeczeństwa na stosunku do L-ego zaciążyła ujemnie pomoc przy wykradzeniu brata Mateusza i zorganizowaniu mu ucieczki z kraju. Brat L-ego posądzony o szpiegostwo, ranny w noc listopadową, leżał w szpitalu wojskowym, L. wyjednał od gubernatora pozwolenie na przeniesienie go do mieszkania prywatnego i okazał je, oświadczając w szpitalu, że wieczór odbierze brata. H. Łubieński zabrał Mateusza ze szpitala i wspólnie z L-m ułatwili mu ucieczkę. Wywołało to oburzenie, zwłaszcza wśród ludu warszawskiego, który domagał się ukarania L-ego. Wówczas dla zapewnienia L-emu bezpieczeństwa osadzono go w areszcie w Banku. Sprawa L-ego, jako członka Izby Poselskiej, znalazła się 19 I 1831 na porządku obrad sejmowych. Po długiej dyskusji nie ustalono, czy L. jest winien popełnienia przestępstwa politycznego, a w głosowaniu 83 posłów przeciw 30 opowiedziało się za dalszym zatrzymaniem go w areszcie. Sąd kryminalny, 26 I 1831 zawyrokował, że L. odpowiadać będzie z dozoru policyjnego, a nie z aresztu; mógł więc wypełniać z powrotem obowiązki wiceprezesa Banku. Uwolniony 1 III 1831 od nadzoru policyjnego, prosił o przyśpieszenie wyroku i pisał do marszałka sejmu, że nie zasiądzie w Izbie, póki wyrok nie zapadnie. Interpelowali w tej sprawie w sejmie posłowie J. O. Szaniecki i W. Zwierkowski, lecz wszystko rozbijało się o sprawę uznania Mateusza za winnego. Władze rządowe starały się zatuszować całą sprawę.
 
Po upadku powstania L. mianowany został prezesem Banku; sprawozdania jego z działalności Banku i programu prac ogłaszane były drukiem (Głos… miany na publicznym posiedzeniu Banku dn. 5 VI 1831, Głos… miany na publicznym sprawozdaniu z czynności Banku za r. 1840). W latach prezesury L-ego (1831–42) Bank wydatkował wprawdzie olbrzymie sumy na uprzemysłowienie Królestwa i rozwój komunikacji, ale znaczna część tych nakładów przeciekała do osób prywatnych. Sam L. miał udział w wielu spółkach akcyjnych korzystających z protektoratu Banku: w Tow. Zbożowym, w spółce żyrardowskiej, Tow. Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej i in. W rezultacie lekkomyślne szafowanie kapitałami bankowymi oraz dysponowanie nimi dla własnych celów doprowadziło do dymisji L-ego. Dn. 11 X 1842 zdjęto L-ego z zajmowanego stanowiska i wytoczono mu proces sądowy. Śledztwo trwało od r. 1843 do połowy 1848 r., a L. przebywał w tym okresie na wolności i pobierał emeryturę z Banku. Zachował się w rękopisie pamiętnik L-ego spisany w formie krótkich notatek od 15 I do 31 XII 1848, z którego przebija strach, w jakim żył, w oczekiwaniu na wyrok. Wreszcie w lipcu 1848 L. uznany został winnym za «nadużycie władzy w urzędzie», skazany na 4 lata więzienia, pozbawiony praw do emerytury i osadzony w więzieniu w Zamościu. Za wstawiennictwem I. Paskiewicza wyrok w r. 1850 złagodzono, zamieniając na wygnanie, i zesłano L-ego do Orła, skąd w r. 1853 powrócił do kraju. W życiu publicznym nie brał już L. żadnego udziału, a na czas powstania styczniowego opuścił Warszawę. Od r. 1850 był członkiem Tow. Dobroczynności.
 
L. był odznaczony Orderami: Św. Anny I kl., Św. Stanisława I kl., i Orła Czerwonego Pruskiego II kl. Majątek swój odziedziczony po rodzicach wydatnie powiększył posagiem żony Cecylii Kosseckiej (poślubionej w r. 1835), córki gen. Franciszka Ksawerego (zob.). L. zmarł w Warszawie w r. 1869 (1871 wg Bonieckiego). Miał jedyną córkę Zofię (1836–1910), zamężną za Antonim Grabowskim.
 
 
 
Bibliografia historii Polski XIX wieku, Wr.–W. 1958; Bibliografia powstania narodu polskiego 1830–1831, Lw. 1882; Słow. Geogr., V, VII; Boniecki; Uruski; – Askenazy S., Dwa stulecia, W. 1910 II; Bieliński, Uniw. Warsz., II; Kołodziejczyk R., Bohaterowie nieromantyczni. O pionierach kapitalizmu w Królestwie Polskim, W. 1961 s. 53–81, 97, 100; tenże, Piotr Steinkeller, kupiec i przemysłowiec 1799–1854, W. 1963; Kucharzewski J., Maurycy Mochnacki, W. 1910; Małachowski-Lempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; Mochnacki M., Powstanie narodu polskiego, P. 1863 II 297–8; Moraczewski A., Samorząd Warszawy w dobie powstania listopadowego, W. 1934; Radziszewski H., Bank Polski, P. 1919 s. 21–2, 86–90, 100, 121, 236; Rostocki W., Gwardia Narodowa Warszawska 1831 r., Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1963 IX cz. 2 s. 191; – Barzykowski, Historia powstania, I–III, V; Diariusz sejmu z r. 1830–1831, Wyd. M. Rostworowski, Kr. 1907 I–III; Kartki z dziejów Banku Polskiego przez byłego urzędnika. Dodatek miesięczny do czasopisma Przegląd Tygodniowy życia społecznego, literackiego i sztuk pięknych, W. 1885 II 7, 327, 339–42; Lelewel P., Pamiętniki i diariusz domu naszego, Wr.–W.–Kr. 1966; Lipiński T., Zapiski z lat 1825–1831, Kr. 1883 s. 181–2, 189, 193, 195; Łubieński T. W., Henryk Łubieński i jego bracia. Wspomnienia…, Kr. 1886 s. 64, 88, 106, 109–11, 137, 168, 191, 258–61, 271–8; Rocznik Urzędowy obejmujący spis naczelnych władz cesarstwa oraz wszystkich władz i urzędników Królestwa Polskiego na r. 1850, W. [b.r.] s. 251; Wilkońska P., Moje wspomnienia o życiu towarzyskim w Warszawie, W. 1959; – B. Jag.: rkp. 7865 IV; – Dziennik J. L-ego (rkp.) i Przymówienie się Radcy Stanu L-ego na posiedzeniu sądu z dn. 18 VII 1848 (rkp.; obydwa rkp. w posiadaniu R. Gerbera).
 
Irena Homola
 
 
 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Władysław Tarnowski h. Leliwa

1836-06-04 - 1878-04-19
poeta
 

Michał Baliński

1794-08-14 - 1864-01-03
historyk
 

Adolf Stanisław Pawiński

1840-05-07 - 1896-08-24
historyk
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.