Strasburger Karol Ludwik (1848–1916), ekonomista, dyrektor Towarzystwa Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej. Ur. 8 XI w Warszawie, był synem Edwarda Bogumiła (zob.) i Anny Karoliny z Schützów (1822–1911), bratem Edwarda Adolfa (zob.), Juliana Teofila (zob.) i Józefa (zob.).

 

Po ukończeniu I Gimnazjum Męskiego w Warszawie studiował S. od r. 1865 prawo w Szkole Głównej Warszawskiej. Po przekształceniu Szkoły w rosyjski Cesarski Uniw. Warsz. otrzymał tam 15 II 1870 stopień magistra prawa i administracji na podstawie pracy O odnowieniu. Kontynuował studia z ekonomii i finansów, najpierw na uniw. w Berlinie, a później w Jenie. W r. 1871 opublikował artykuł Przegląd krytyczny teorii zarobku („Ekonomista” nr 2, 4). Studia w Jenie ukończył w r. 1872 ze stopniem doktora filozofii. Po powrocie do Warszawy podjął pracę w biurze zarządu Tow. Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej, uzyskaną zapewne dzięki przychylności Leopolda Kronenberga. Ogłaszał kolejne artykuły, m.in.: Kilka słów o zarobku („Bibl. Warsz.” 1873 t. 2), O dzisiejszym kierunku w nauce ekonomii politycznej (tamże t. 4), O systemach taryfowych dla przewozu towarów na drogach żelaznych („Ekonomista” 1874) i O znaczeniu praw statystycznych („Bibl. Warsz.” 1875 t. 1). Wraz z absolwentami Szkoły Głównej wygłaszał w tym okresie prelekcje na organizowanych przez „Gazetę Przemysłowo-Rolniczą” spotkaniach, z których dochód przeznaczano na rzecz Tow. Dobroczynności oraz Tow. Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych (S. był jego członkiem). Od r. 1874 był naczelnikiem kancelarii finansowej Tow. Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej, a w r. 1877 został naczelnikiem jego wydz. taryfowego. Należał do grona członków-założycieli powstałej w r. 1881 Kasy Pomocy dla Osób Pracujących na Polu Naukowym im. Dr. med. Józefa Mianowskiego. W l. 1881–90 był członkiem komitetu Muz. Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie. W r. 1883 został dyrektorem wydz. finansów Tow. Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej i wszedł w skład powołanej t.r. trzyosobowej dyrekcji. Działalność S-a przyczyniła się do uzyskania przez kolej Warszawsko-Wiedeńską pozycji najlepiej zorganizowanej i najbardziej dochodowej linii w Cesarstwie Rosyjskim. W najtrudniejszym dla kolei okresie kryzysu i recesji gospodarczej l. osiemdziesiątych S. wdrożył reformę księgowości i opierając ją na zasadach buchalterii niemieckiej wprowadził m.in. permanentny audyt wewnętrzny, który pozwolił wyeliminować wiele nieprawidłowości. Realizację masy należności i wierzytelności, w tym rozliczenia wylosowanych akcji i obligacji Tow. Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej powierzył aż piętnastu wyspecjalizowanym prywatnym bankom zagranicznym, co zwiększyło przejrzystość i oszczędności w prowadzeniu tych operacji. Największą jednak zasługą S-a było udane przeprowadzenie w r. 1890 konwersji wszystkich pięcioprocentowych obligacji Towarzystwa na czteroprocentowe, o łącznej wartości 21 535 000 rb. metalicznych. Z inicjatywy S-a powstały z siedzibą w Warszawie: kasa emerytalna, kasa wsparć oraz kasa przezorności dla rzemieślników i robotników warsztatowych, a także kasa oszczędności dla służby, ponadto szkoła techniczna, kolejowa służba zdrowia, przytułek dla inwalidów kolejowych, stow. spożywcze urzędników i oficjalistów. W r. 1894 przekonał S. zarząd Tow. Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej do przyznania pracownikom niekorzystającym z mieszkań służbowych dwudziestoprocentowego dodatku do wynagrodzenia na opłatę komornego. Poparł również inicjatywę naczelnego lekarza kolei Warszawsko-Wiedeńskiej Stanisława Markiewicza organizowania kolonii letnich dla dzieci; dla kolonii tych wystarał się o zgodę na bezpłatny przejazd kolejami. Zabiegał o utrzymanie polskiego charakteru kolei Warszawsko-Wiedeńskiej i zatrudnianie w niej polskich urzędników.

 

W l. 1884–92 był S. członkiem zarządu Tow. Warszawskiej Fabryki Machin, Narzędzi Rolniczych i Odlewów. W r. 1893 wraz z warszawskimi inżynierami: Kazimierzem Mateckim, Ludwikiem Rossmanem i Emilem Schönfeldem, oraz przemysłowcami: Ludwikiem Fijałkowskim, Stanisławem Rostkowskim i Aleksandrem Radzikowskim, założył S. Tow. Udziałowe Specjalnej Fabryki Armatur P7P (od r. 1903 Tow. Udziałowe Specjalnej Fabryki Armatur i Motorów «Ursus») w Warszawie. W r. 1901 został powołany do Rady Banku Handlowego tamże, od r. 1910 do końca życia pełnił funkcję jej wiceprzewodniczącego. W r. 1904 wszedł do zarządu Tow. Akcyjnego Fabryki Cukru i Rafinerii «Częstocice». Po przymusowym wykupie drogi Warszawsko-Wiedeńskiej przez rząd rosyjski nie skorzystał z propozycji pozostania na zajmowanym dotąd stanowisku i w r. 1912 przeszedł na emeryturę. Po wybuchu pierwszej wojny światowej został głównym doradcą sekcji finansowej Magistratu m. Warszawy. W czasie okupacji niemieckiej, w sierpniu 1916, został wybrany na ławnika Magistratu, ale po dwóch miesiącach zrezygnował z tego stanowiska z powodu pogorszenia zdrowia. Przez kilka lat pełnił funkcję honorowego notariusza warszawskiej gminy ewangelicko-augsburskiej. Zmarł 21 XII 1916 w Warszawie, został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim.

 

W małżeństwie zawartym w r. 1879 z Anielą Karoliną z Simmlerów (21 IX 1860 – 16 I 1933), córką Juliana Erharda Simmlera (zob.), miał S. czworo dzieci: Elizę Irenę (ur. 1880), żonę Henryka Rosé, od r. 1929 zamężną za Antonim Wieniawskim (1871–1939), ekonomistą, politykiem i finansistą, Edwarda Karola (zob.), Karola Stefana (ur. 1884), inżyniera, i Anielę Jadwigę (1884–1895). Bratankiem S-a był Henryk Leon Strasburger (zob.).

 

W r. 1922 jako rozdział książki „Leopold Kronenberg. Monografia zbiorowa” (W.) opublikowano pracę S-a Działalność Kronenberga w dziedzinie kolejnictwa.

 

 

 

Bibliogr. filozofii pol.; Bibliogr. pol. myśli ekon.; Bibliogr. Warszawy, I, IV; Leksykon historii Polski, W. 1995; Lista członków założycieli Kasy Pomocy imienia Dra J. Mianowskiego, W. 1895 s. 11; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Łoza, Rodziny pol., I 147, 151–2, 154–5; Materiały do bibliografii ekonomicznej w języku polskim, W. 1923 s. 17, 31; PSB, (Simmler Julian Erhard); Szulc, Cmentarz Ewangelicko-Augsburski; – Borowski S., Szkoła Główna Warszawska 1862–1869, Wydział Prawa i Administracji, W. 1937 s. 316; Charazińska E., Ogród Saski, W. 1979 s. 106, 108; Dwudziestopięciolecie Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie 1875–1900, W. 1901 s. 10; Fita S., Pokolenie Szkoły Głównej, W. 1980; Hilchen H., Historia Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej (1835–1848–1898), W.–Kr. 1912 s. 134, 164 (fot.), s. 176–7; Kiepurska H., Inteligencja zawodowa Warszawy 1905–1907, W. 1967; Księga pamiątkowa zjazdu byłych wychowańców byłej Szkoły Głównej Warszawskiej w 40-tą rocznicę jej założenia, W. 1905 s. 44; Landau Z., Tomaszewski J., Bank Handlowy w Warszawie S.A. Historia i rozwój 1870–1970, W. 1970 s. 416; Olszański K., Niepospolity ród Kossaków, Kr. 1994; Pawlicki P., Droga żelazna Warszawsko-Wiedeńska w 50-letnim okresie swego istnienia od roku 1845 do 1895, W. 1897 s. 49, 59, 63, 89; Pięćdziesięciolecie Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie 1875–1925, W. 1926 s. 62; Pustuła Z., Początki kapitału monopolistycznego w przemyśle hutniczo-metalowym Królestwa Polskiego (1882–1900), W. 1968; Russkije banki, Pet. 1908; Sroka R., Przemysł fabryczny w Królestwie Polskim w r. 1911, W. 1911 pozycje nr 5778, 14003; „Ursus” 1893–1983, [W. 1983] s. 5; – Baliński I., Wspomnienia o Warszawie, Edynburg 1946; Jeziorański L., Księga adresowa przemysłu fabrycznego w Królestwie Polskim na r. 1905, W. 1905; Kalendarzyk polityczno-historyczny m. stoł. Warszawy na r. 1917, W. 1917; Kronenberg L. J., Wspomnienia, W. 1933 (fot.); [Peretz A.] Ignotus, Finansjera warszawska 1870–1925. Z osobistych wspomnień, W. 1926 s. 16, 58; 50-lecie Banku Handlowego w Warszawie 1870–1920. Sprawozdanie jubileuszowe, W. 1920; Ustawa Towarzystwa Udziałowego Specjalnej Fabryki Armatur i Motorów „Ursus”, W. 1912 s. 3; Wierzbicki A., Wspomnienia i dokumenty (1877–1920), W. 1957 s. 311; – „Tyg. Ilustr.” 1912 nr 3 s. 49, 1917 nr 1 s. 13; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1916: „Kur. Warsz.” nr 354, 357, „Nowa Gaz.” nr 586; – AAN: Bank Handl. w W., sygn. 93–107, 153–60.