Rutkowska z Werterów Karolina (1766–1828), aktorka, śpiewaczka. Była córką mało znanego polskiego aktora Wertera.
W listopadzie 1782 Karolina przebywała w Warszawie, skąd została zaangażowana w charakterze śpiewaczki na służbę do Nieświeża, gdzie Karol Radziwiłł chciał zorganizować na swym dworze widowiska muzyczno-wokalno-baletowe. Wraz z Karoliną do Nieświeża przybył słynny włoski baletmistrz H. Caselli, dwóch waltornistów i wiolonczelista. Na mocy kontraktu z 15 XI 1782 miała otrzymywać 10 dukatów miesięcznie, o połowę mniej niż Caselli, ale więcej niż zakontraktowani muzycy. Kontrakt nie zabezpieczał interesów Karoliny na dłuższy czas, a Radziwiłł jedynie początkowo wypłacał jej gażę, tak że po paru miesiącach zdecydowała się opuścić Nieśwież. Dn. 24 IV 1783 znalazła się znów w Warszawie. W maju i czerwcu 1783 należała do zespołu teatru warszawskiego w czasie krótkotrwałej antrepryzy Marcina Lubomirskiego. Po upadku tej antrepryzy znalazła się w zespole teatru warszawskiego prowadzonego przez Wojciecha Bogusławskiego. Nazwisko jej figuruje na liście płac ze stycznia 1784. Miała zarabiać 8 dukatów miesięcznie, znacznie mniej niż jej bardziej zaawansowane w karierze zawodowej koleżanki, których gaże wynosiły od 14 do 17 dukatów miesięcznie. Wydaje się, że w ciągu następnych miesięcy przebywała poza Warszawą, gdyż jej debiut na scenie warszawskiej odbył się dopiero 3 V 1784 w roli Violanty w operze „Fraskatanka” G. Paisiella, przy czym Jan T. S. Jasiński wspomina o niej jako o aktorce przybyłej z Lublina. Debiut Karoliny był udany. Zdaniem Bogusławskiego wykazała się ona «pięknym głosem czyniąc nadzieję znakomitej śpiewaczki». W końcu 1784 r. zaangażowała się do teatru lubelskiego zorganizowanego przez Andrzeja Mierzyńskiego, uchodziła za «ozdobę trupy» i pobierała najwyższą gażę 8 dukatów miesięcznie. Wraz z zespołem lubelskim wyjeżdżała na występy do Lwowa (w grudniu 1784, w zimie 1786/7 i w zimie 1787/8) i Dubna (w r. 1786 i 1787). Dn. 14 VIII 1786 poślubiła w Lublinie aktora Andrzeja Rutkowskiego (zob.) i odtąd występowała pod mężowskim nazwiskiem.
W r. 1788 wraz z grupą najlepszych aktorów lubelskich R. została zwerbowana przez Bogusławskiego do jego teatru w Wilnie, gdzie pozostała do chwili powrotu Bogusławskiego do Warszawy w r. 1790. Następnie występowała nadal w trupie Bogusławskiego; w Warszawie w l. 1790–4, we Lwowie w l. 1795–9 i ponownie w Warszawie od r. 1799 do 1801. Grywała «młode żwawe kochanki, gadatliwe i przekomarzające się kobiety, subretki». R. znała dobrze język niemiecki i w r. 1796 w czasie pobytu trupy Bogusławskiego we Lwowie wystąpiła z powodzeniem w niemieckim teatrze Henryka Bulli jako pokojówka Lady Milford w „Intrydze i miłości” F. Schillera. Była jednym z filarów trupy operowej Bogusławskiego. Dn. 31 XII 1791 warszawski afisz zawiadamiał, że gdy tylko R. «wyzdrowieje będzie danych kilka najlepszych oper». W teatrze Bugusławskiego we Lwowie w sezonie 1796 ustąpiła R. miejsca przyjaciółce Bogusławskiego Franciszce Pierożyńskiej i śpiewała trzecie partie, ale już w sezonach następnych wykonywała na zmianę z Magdaleną Jasińską pierwsze partie oraz partie drugie. Najlepsze role R-iej w warszawsko-lwowskim repertuarze operowym to: Basia w „Krakowiakach i Góralach” Jana Stefaniego, Agatka w „Pan dobry jest ojcem poddanych” J. D. Hollanda (tekst Macieja Radziwiłła) i Semira w „Axurze” A. Salierego. Z okazji jej występu jako Semiry ówczesny lwowski krytyk napisał, że artystka «od paru lat umie więzić wzrok widza swoją żywą akcją». Jako czołowa śpiewaczka trupy R. wystąpiła 20 IX 1798 w roli «Geniusza Galicji» w czasie galowego przedstawienia, które odbyło się w lwowskim teatrze Bogusławskiego z racji poświęcenia sztandaru ofiarowanego dla Lwowa przez cesarza Franciszka II. W r. 1801 przeniosła się wraz z mężem do Wilna, gdzie z powodzeniem śpiewała w operach. W l. 1808–9 i 1810–12 występowała w zespole swego męża w Mińsku, Witebsku i Mohylewie, w zimie 1809 i na wiosnę 1810 przebywała R. zapewne w Wilnie. W r. 1812 wchodziła w skład wileńskiej trupy Macieja Każyńskiego. Pozostała w Wilnie do wiosny 1815, po czym z mężem, córką Katarzyną (zamężną Aszpergerową) i zięciem Wojciechem Aszpergerem (również aktorami) przyjechała do Warszawy. Na scenie wystąpiła jednak dopiero 26 V 1818 w operze komicznej „Dziadek” Karola Kurpińskiego. Notatka prasowa zawiadamiała, że aktorka ma zamiar poświecić się obecnie rolom «matek komicznych». Dn. 9 VIII 1818 wystąpiła R. w roli Zemaidy w operze F. A. Boieldieu „Kalif z Bagdadu”. W l. n. grywała rzadko obsadzając dalekoplanowe role starszych kobiet z ludu (żona węglarza w tragedii Schillera „Dziewica Orleańska”, «uboga niewiasta» w operze L. J. Herolda „Dzwonek”). Dn. 18 V 1821 miała R. razem ze swym mężem benefis w komedii Stanisława Kostki Potockiego „Umarli żywi”, przy czym anons o spektaklu wymienia ją już jako «wysłużoną» aktorkę. Po opuszczeniu sceny R. pozostała w Warszawie do śmierci mieszkając u swej córki Aszpergerowej. Zmarła w r. 1828.
Z małżeństwa z Andrzejem Rutkowskim pozostawiła potomstwo (zob. życiorys męża).
Słown. Teatru Pol. (bibliogr.); – Kruk S., Życie teatralne w Lublinie 1782–1918, L. 1982; Raszewski Z., Wojciech Bogusławski, W. 1982; Simon L., Dwa etaty teatralne Bogusławskiego z lat 1783 i 1784, „Ruch Liter.” 1929 nr 6; Szwankowski E., Repertuar teatru warszawskiego 1814–1831, W. 1983; Teatr Narodowy 1765–1794, W. 1967; – AGAD: Arch. Radziwiłłów Dz. V nr 17163, Dz. XXIX nr 15.
Karyna Wierzbicka-Michalska