Sierpiński (Sierzpiński, Sierżpiński) Leopold (zm. 1796), uczestnik sprzysiężenia 1793/94, podpułkownik w powstaniu kościuszkowskim. Był synem bliżej nie znanego dzierżawcy Haraburdziszek w pow. wileńskim.
W r. 1792 jako wolontariusz trafił S. do sztabu ks. Józefa Poniatowskiego i wziął udział w działaniach wojennych przeciw Rosji. Jako jeden z ostatnich został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari. Prawie na pewno wcześniej nie otrzymał patentu oficerskiego w armii kor. Za rządów konfederacji targowickiej był S. aktywnym członkiem sprzysiężenia patriotycznego, w którym – jak dość zgodnie sądzą badacze – został umieszczony z woli królewskiej i spełniał rolę jednego z informatorów. Brawurą i awanturnictwem zyskał zaufanie konspiratorów, wyzywając na pojedynki co znaczniejszych targowiczan i grożąc, że ich wszystkich pozabija. Dn. 1 I 1794 pojedynkował się z Ludwikiem Fabrycym, kreaturą ambasadora Rosji O. Igelströma, pułkownikiem 4. p. przedniej straży szefostwa ks. Ludwika Wirtemberskiego (pierwsze spotkanie planowane na koniec 1793 r. nie odbyło się na skutek przeciwdziałania policji). S. zranił ciężko Fabrycego, po czym zbiegł do Sochaczewa, skąd wysłał wezwanie na pojedynek m. in. do pisarza polnego kor. Kajetana Miączyńskiego i do Antoniego Pułaskiego, przez nich jednak za radą Igelströma zignorowane. S. ukrywał się dalej przed policją. Tymczasem prawdopodobnie 1 III 1794 w Warszawie, w domu szambelana Klemensa Węgierskiego, odbyło się zebranie spiskowców mające podjąć decyzję o wybuchu powstania. S. zapewne wziął w nim udział i nie jest wykluczone, że to on dostarczył listę uczestników królowi. Nazajutrz aresztowano kilku spośród nich, w tym Węgierskiego i podporucznika artylerii kor. Stanisława Potockiego. Wielu innych opuściło Warszawę.
Aby wydarzenia te nie odstręczyły dowódców wojskowych od działania, sprzysiężeni wysłali S-ego z listami do uczestników spisku: do dowódcy I Wielkopolskiej Brygady Kawalerii Narodowej brygadiera Antoniego Madalińskiego oraz braci Piotrowskich: Michała, porucznika, i Andrzeja, chorążego w chorągwi rtm. Prokopa Mielżyńskiego, z zapewnieniami, że Warszawa jest gotowa do powstania. Brygadę wzywano do szybkiego marszu na miasto, twierdząc przy tym, że 4.p. przedniej straży i regimenty piesze Józefa Wodzickiego, Józefa Czapskiego, Ignacego Działyńskiego i pułk ułanów królewskich są gotowe do wystąpienia i poddania się pod komendę Madalińskiego. S. miał ponoć również list Tadeusza Kościuszki, w którym tenże obiecywał stanąć na czele powstania. Na tę misję S. otrzymał pieniądze od Wojciecha Bogusławskiego. W czasie podróży, już po spotkaniu z Madalińskim i z jego polecenia, S. spotkał się z płk. Stanisławem Königiem, dowódcą ułanów królewskich, którzy stacjonowali w okolicach Jedlni i Kozienic, z płk. Janem Grochowskim z l. regimentu pieszego, z rtm. Ignacym Zborowskim i por. Stanisławem Bielskim z 4. p. straży przedniej w Rokitnicy. Ta agitacja prowadzona przez S-ego w zasadzie nie przyniosła rezultatów, ale w jakiś czas po Madalińskim (który wyruszył 12 III) przystąpił do akcji rtm. Zborowski i 18/19 III przeprawił się na lewy brzeg Wisły.
W drodze powrotnej do Warszawy, S. w bliżej nieznanych okolicznościach, pojedynkował się z por. Gwardii Pieszej Kor. Joachimem Pawłowskim. Ranny, schronił się w Różanie. Pawłowskiego zaś z rozkazu Piotra Ożarowskiego aresztowano. Konspiratorzy, dowiedziawszy się o losie S-ego, postanowili mu pomóc. M.in. W. Bogusławski i Joachim Chreptowicz wysłali mu pieniądze i felczera. S. został jednak zadenuncjowany, aresztowany w nocy z 23 na 24 III i przewieziony do Warszawy do siedziby Igelströma w pałacu Załuskich przy ul. Miodowej. Poddany śledztwu, początkowo trzymał się dobrze, gdy jednak przedstawiono mu jego dwa listy, pisane 4 III do Madalińskiego i Piotrowskich, załamał się i złożył bardzo obszerne zeznania obciążające wielu uczestników spisku, nawet wspomagającego go wcześniej Bogusławskiego, ujawnił też zamiary spiskowców. Zeznania S-ego pokrywały się z danymi wywiadu rosyjskiego; następstwem była zarządzona przez Igelströma mobilizacja i koncentracja wojsk rosyjskich w Warszawie, co wywołało z kolei obawy i spadek aktywności spiskowców. Kilka tygodni później, po wybuchu powstania w Warszawie, lud 18 IV uwolnił aresztowanych (w tym S-ego) i wyniósł na rękach z pałacu Załuskich.
Po oswobodzeniu S. podpisał 19 IV akces do powstania. Dn. 24 IV Rada Zastępcza Tymczasowa (RZT) wysłała go jako jednego z kurierów do Kościuszki w Krakowskie z misją dostarczenia Naczelnikowi informacji o insurekcji warszawskiej. W dniu wyjazdu otrzymał 150 dukatów (2 700 złp.) z kasy Komisji Porządkowej i paszport od RZT. Po kilku dniach S. zawrócił, tłumacząc, że nie zdołał przedostać się przez kordon. Najpóźniej do 30 IV zwrócił kwotę 2 691 złp.; suma ta (za wysoka na koszty podróży, a znikoma jako wsparcie Kościuszki) została uznana przez Joachima Moszyńskiego, krytykującego 10 V stosunki w Radzie, za przykład rozrzutności RZT. S. w dalszym ciągu otrzymywał wsparcie od króla; 22 IV, zaraz po uwolnieniu, dostał przez Franciszka Ryxa 60 dukatów. W maju (list dotarł 27 V) donosił królowi z Lublina, że choruje na nogę i prosił o 1 tys. dukatów, pisząc równocześnie o «kilku, którym zatkać kieszeń potrzeba». Obiecywał bronić króla tym usilniej, w im cięższym będzie on położeniu.
Nie wiadomo, w jakim charakterze S. przebywał na Lubelszczyźnie. W raporcie z 10 VI 1794 pisanym pod Piaskami, Józef Zajączek wymienił wśród oficerów, którzy dali dowody męstwa w bitwie pod Chełmem (8 VI), m.in. «pułkownika od kozaków Sierzpińskiego». S. nie miał jeszcze wówczas patentu podpułkownika; dopiero 3 VII dostał od Rady Najwyższej Narodowej (RNN) pozwolenie na werbunek Kozaków. Dn. 4 VII pod jego dowództwem znajdowało się 30 ludzi bez koni i wyposażenia. Rekrutację przeprowadzono początkowo na terenie Warszawy, m.in. wśród jeńców. Dn. 11 VII RNN poleciła Wydziałowi Skarbowemu, aby wypłacił mu pieniądze na żołd dla zaciągniętych. Dn. 24 VII patentowano oficerów w pułku «Wiernych Kozaków», w tym S-ego na podpułkownika. W sierpniu (24 VIII) liczba zaciągniętych wzrosła do ok. 50 ludzi. Wysłano ich wraz z częścią 4.p. na Lubelszczyznę, gdzie zachowywali się nie najlepiej i niczym nie wyróżnili. Ich liczba, mimo dezercji, wzrosła w końcu września do ok. setki. Szwadronem tym dowodził płk Stanisław Urbanowski. Zastępcą jego został S. Dn. 19 X ks. Józef Poniatowski siłą trzech kolumn zamierzał przełamać pruską blokadę na Bzurze pod Kamionem. Z lewego skrzydła miała ruszyć bliżej nieokreślona kolumna dowodzona przez S-ego. Oba skrzydła jednak zawiodły i nie wykorzystano powodzenia w centrum, dowodzonym przez samego księcia.
Nie wiadomo, gdzie S. przebywał po upadku powstania. Pojawił się dopiero dwa lata później wśród polskich emigrantów na Wołoszczyźnie. Wg gen. Franciszka Rymkiewicza wysłany tam został przez Pocieja (Aleksandra Michała?) dla zebrania informacji, zaopatrzony w 300 dukatów oraz obietnicę większego wsparcia «rewolucji». Możliwe także, że była to jego kolejna misja wywiadowcza zlecona przez Stanisława Augusta lub kogoś z jego otoczenia, lub nawet przez Rosjan. Takie przynajmniej były domysły emigrantów. Wkrótce po przyjeździe do Bukaresztu, w sierpniu 1796 za sprawą jednego z działaczy emigracji, Ksawerego Dąbrowskiego, i za zgodą agenta francuskiego J. Montala, S. został aresztowany i trzymany pod strażą janczarów. Powodem miały być krytyczne uwagi S-ego o obwołaniu się przez K. Dąbrowskiego marszałkiem konfederacji wojskowej w Bukareszcie i zamiarze ujawnienia rzeczywistej roli Dąbrowskiego sojusznikom w Stambule. Jako dowody obciążające S-ego użyte zostały adres generała rosyjskiego znaleziony w notatkach S-ego i list króla do S-ego z Grodna. Część Polaków, w tym Rymkiewicz, nie ufała S-emu, jednak przeciwna była skazywaniu go, twierdząc że nie jest to właściwy czas, aby «nad podłymi ludźmi sprawiedliwą wywierać zemstę i karę», a w istocie obawiając się, ze zostałoby to źle przyjęte przez aliantów tureckich i francuskich. S. został pozbawiony życia przez Dąbrowskiego w niejasnych okolicznościach na początku września 1796. Może został otruty, a może zginął okrutnie zamordowany; świadek epoki, Józef Drzewiecki, pisał o hufnalach wbijanych w głowę. Dąbrowski zagarnął rzeczy po zabitym (zegarek, pierścień i karetę).
Brak informacji o żonie i potomstwie S-ego.
Borkowski J. S. D., Spis nazwisk szlachty polskiej, Lw. 1887 s. 393; Bauer K., Wojsko koronne powstania kościuszkowskiego, W. 1981; Filipow K., Kawalerowie orderu Virtuti Militari z XVIII i XIX w., Studia i Mater. do Hist. Wojsk., XXXIII, 1990 s. 122–3; Gembarzewski B., Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831, W. 1925 s. 18; Góralski Z., Stanisław August w insurekcji kościuszkowskiej, W. 1988; Herbst S., Insurekcja warszawska 17–18 kwietnia, w: Powstanie kościuszkowskie 1794. Dzieje militarne, W. 1994 I 200, 215; tenże, Z dziejów wojskowych powstania kościuszkowskiego 1794 r., W. 1983; Janke Z. Walter, Wojsko koronne po zakończeniu działań wojennych 1792 r., w: Zwycięstwo czy klęska? W 190 rocznicę powstania kościuszkowskiego. Red. H. Kocój, Kat. 1984; Kornatowicz J., Generał Rymkiewicz, P. 1930; Korzon, Wewnętrzne dzieje; Kukiel M., Próby powstańcze po trzecim rozbiorze 1795–97, W. 1912; Raszewski Z., Bogusławski, W. 1982; tenże, Staroświecczyzna i postęp czasu, W. 1963; Skałkowski A., Jan Henryk Dąbrowski, Kr. 1904 I; Sołovjov S., Istorija padenija Polši, Moskva 1863 s. 323; Szwarce B. [O. Wacław Nowakowski], Warszawa w roku 1794, Kr. 1909 s. 142, 166, 291; Szyndler B., Powstanie kościuszkowskie 1794 r., W. 1994; Tokarz W., Insurekcja warszawska (17 i 18 kwietnia 1794 r.), Lw. 1934; tenże, Ostatnie lata Hugona Kołłątaja, Kr. 1905 I–II; tenże, Rozprawy i szkice, W. 1959; tenże, Warszawa przed wybuchem powstania 17 kwietnia 1794, Kr. 1911; Wielhorski J., Szable w dłoń, w: Dawna Broń i Barwa, Melocheville–Tarnowskie Góry 1991 s. 80; Zahorski A., Warszawa w powstaniu kościuszkowskim, W. 1985; – Akty powstania Kościuszki, I–III; Drzewiecki J., Pamiętniki, Kr. 1891 s. 49–50; Pamiętnik Józefa Zajączka, w: Pamiętniki z osiemnastego wieku, P. 1862 II 100, Dodatki s. 25; Powstanie Kościuszki z pism autentycznych, sekretnych dotąd drukiem nieogłoszonych, P. 1846 s. 34, 45; Smoleński W., Emigracja polska w latach 1795–97. Materiały, W. 1911; Stanisław August Poniatowski, Fragmenty pamiętników, W. 1993 s. 14; Tajna korespondencja z Warszawy do Ignacego Potockiego 1792–1794, Oprac. M. Rymszyna i A. Zahorski, W. 1961; Vol. leg., IX 192 (dot. Antoniego Sierpińskiego); – AGAD: Arch. Król. Pol. t. 253 k. 328, t. 253 k. 252 s. 98, 164, t. 304 k. 101, t. 354 k. 286, Metryka Lit. VII, III s. 52, 380; B. PAN w Kr.: rkp. 6 k. 98; – Łoza S., Krzyż Wojskowy Polski 1792–1819, W. Kr. 1964 s. 30 (na prawach rękopisu).
Mariusz Machynia