INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Ludwik Stanisław Liciński      Ludwik Liciński, wizerunek na podstawie ilustracji książkowej.

Ludwik Stanisław Liciński  

 
 
1874-04-17 - 1908-04-22
Biogram został opublikowany w 1972 r. w XVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Liciński Ludwik Stanisław, pseud. Liciniusz (1874–1908), poeta, prozaik, etnograf. Ur. 17 IV w Lubartowie. Był synem Józefa, urzędnika sądowego, i Karoliny z Mazurkiewiczów. L. miał dwóch braci (Adama i Hipolita) i dwie siostry. Po ukończeniu szkoły w rodzinnej miejscowości rozpoczął L. naukę w gimnazjum w Lublinie. Usunięty przez osławionego dyrektora (późniejszego cenzora warszawskiego) Mikołaja Siengalewicza, przenosił się kolejno do szkół w Radomiu, Zamościu i Chełmie, wszędzie relegowany z powodu zatargów z władzami carskimi. Matury ostatecznie nie uzyskał. «Wilczy bilet» zamykał wstęp na uczelnie w zaborze rosyjskim, dlatego L. opuścił Lublin i udał się do Krakowa. Uczęszczał w charakterze wolnego słuchacza na Wydział Filozoficzny UJ. Po roku studiów został wydalony przez administrację austriacką z Krakowa i nielegalnie przybył do Warszawy. Brał czynny udział w pracach «uniwersytetu latającego» i zbliżył się do środowisk lewicowych. Poznał wówczas L. Krzywickiego, J. W. Dawida, W. Nałkowskiego, G. Glassa i S. Sempołowską. Przyjaźnił się z Z. Nałkowską, L. Rygierem, H. Lukrecem i J. Korczakiem.

W tym okresie (r. 1900) L. debiutował w „Czytelni dla Wszystkich” cyklami sonetów i wierszy Z motywów sielskich. Publikował także utwory poetyckie w „Zakopiance” i „Zniczu”. Równocześnie rozpoczął ogłaszanie swoich prób prozatorskich. Z r. 1900 pochodzą obrazki Łachmaniarz, Z dziejów oficyn oraz romans Dziwaczka (opublikowany pośmiertnie w r. 1929). W r. 1904 pisarz związał się z „Głosem” J. W. Dawida i opublikował tam cykl opowiadań z cyklu Halucynacje (wydanie książkowe: I – 1911, II – 1913, III – 1917). W okresie rewolucji 1905 r. L. wydrukował wiersz Okręt szalony, pomyślany jako ilustracja artykułu K. Marksa i F. Engelsa „O komunizmie”. Zachęcony przez H. Łopacińskiego i E. Majewskiego podjął L. różne cenne badania etnograficzne, których wyniki opublikował w „Wiśle” (1905). Pisarz współpracował z tajną prasą Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL), gdzie zamieszczał fragmenty opowiadań (Szczury i Ksiądz Jan Jaskólski, druk. w „Dzwońcu Polskim”).

L. brał czynny udział w wypadkach rewolucyjnych 1905 r., był prześladowany i (wg relacji J. Mondscheina) musiał uciekać za granicę. Przebywał na Uralu, skąd wrócił ciężko chory. L. całe życie chorował na gruźlicę, a niesprzyjające warunki materialne (utrzymywał się z niewielkich i nieregularnie otrzymywanych honorariów autorskich) spowodowały znaczne pogorszenie zdrowia. Przyjaciele pisarza (L. Rygier i Z. Nałkowska) zainicjowali akcję mającą na celu umieszczenie L-ego w sanatorium i ratowanie jego życia. Wzięli w niej udział także znani literaci i naukowcy (Bolesław Prus, Jan Lorentowicz, Wacław Nałkowski i inni). L. został przewieziony do sanatorium dra Geislera w Otwocku i tam po kilku miesiącach zmarł 22 IV 1908. Tuż przed śmiercią ukazała się jego najlepsza książka Z pamiętnika włóczęgi. W r. 1908 został w całości opublikowany antyklerykalny utwór L-ego pt. Ksiądz Jan Jaskólski. W rękopisach pozostały drobne fragmenty prozy, prace etnograficzne i dramat Tu musimy wyczarować przyszłość.

Tylko najważniejsze daty i fakty biografii L-ego można uznać za pewne. Tendencje do nadawania jej funkcji symbolu przeobrażeń tzw. inteligentnego proletariatu wytworzyły wokół pisarza legendę o cechach egzotyki i tajemniczości. Dzieła L-ego traktowano jako literacką autobiografię, zawierającą ślady osobistych doświadczeń. Z tych względów życiorysy pisarza zawierają wiele informacji sprzecznych i hipotez. Kontynuacją legendy L-ego jest „Narcyza” Z. Nałkowskiej. Również H. Mortkowicz-Olczakowa (W „Januszu Korczaku”) i Igor Newerly (w „Żywym wiązaniu”) stworzyli swoiste wersje życia pisarza, wzorowane na stereotypach biografii «poète maudit».

Twórczość L-ego zbliża się w wielu momentach do odmiany ekspresjonizmu, określanej mianem „retorycznej”. Jest to poetyka krzyku, zaskoczenia, zgrzytu, szoku i prowokacji. Pod względem kompozycyjnym utwory te stanowią luźny ciąg obrazów (niekiedy czysto symbolicznych) i zdarzeń, zespolonych jednością tonacji uczuciowej. Synkretyzm poetyki L-ego jest rezultatem skomplikowanego światopoglądu autora. Trwały ślad wywarły na nim powszechne «przygody ideologiczne» pokolenia: schopenhauerowska i nietzscheańska. W najważniejszym okresie twórczości L. znajdował się pod wyraźnym wpływem teoretyków anarchizmu – Stirnera i Bakunina. Pod koniec życia zbliżył się do koncepcji filozoficznych polskiej lewicy. Ewolucja ideowa L-ego przebiegała wśród licznych rozterek i wahań, zakończonych ostatecznie afirmacją czynu rewolucyjnego.

Proza satyryczna L-ego, gwałtowna i ironiczna, odsłaniała istotne konflikty epoki. Poruszał on zagadnienia alienacji politycznej i religijnej. Ukazywał społeczne i intelektualne konsekwencje nierówności klasowej, degenerację państwa i kościoła, obłudę moralności burżuazyjnej i komercjalizację kultury. L. rozszerzył również krąg tematyczny literatury polskiej wprowadzając do niej, śladem Gorkiego, jako bohaterów ludzi marginesu społecznego.

 

Fot. w „Tyg. Ilustr.” 1908 nr 18 s. 361 i w Halucynacjach, Kr. 1911; Rysunek anonima wg znanej fot. w Enc. Org. (1898–1904), XVIII, suplement II, cz. II, W. 1912 s. 137; – Anonim, Słowo wspomnienia, „Epoka” 1939 nr 12/15 s. 3; Bartnicki F., L. – zapomniany pisarz włóczęga, „Lewy Tor” 1946 nr 3–4; [Biernacki M.] M. B., L. S. L. (Wspomnienie pośmiertne), „Kurier” 1908 nr 98 s. 1–2; Dmitruk K., Twórczość L. S. L-ego, „Pam. Liter.” 1968 nr 1 s. 25–66; Grychowski A., Lublin w życiu i twórczości pisarzy polskich, L. 1965 s. 178; Mondschein J., O L. S. L-m, „Okolica Poetów” 1937 nr 6 s. 3–4; [Mondschein J.] M., 30-lecie śmierci L. S. L-ego, „Dzien. Lud.” 1938 nr 115 s. 6; – B. Narod.: Nałkowska Z., Dzienniki (Depozyt rękopiśmienny Z. Nałkowskiej), List L-ego do Z. Nałkowskiej (segregator I A); B. Łopacińskiego w L.: Zbiory specjalne rkp. 1993 (Liciński H., Wstęp do brulionu rękopisów L. S. L-ego).

Krzysztof Dmitruk

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.