INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Maria Sadzewiczowa (z domu Paszkowska)     

Maria Sadzewiczowa (z domu Paszkowska)  

 
 
1881-09-24 - 1957-02-23
Biogram został opublikowany w latach 1992-1993 w XXXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sadzewiczowa z Paszkowskich Maria (1881–1957), pedagog, fizyk, popularyzatorka wiedzy przyrodniczo-technicznej. Ur. 24 IX w Petersburgu, była córką Adolfa Paszkowskiego (zob.) i Marii z Rodziewiczów.

Ukończyła w r. 1899 siedmioklasowe gimnazjum żeńskie w Pskowie ze złotym medalem, po czym wyjechała do Krakowa, by kształcić się na UJ, gdzie była jedną z pierwszych kobiet studiujących (jako wolny słuchacz) nauki matematyczno-fizyczne na Wydz. Filozoficznym. W r. 1904, po napisaniu pracy doświadczalnej z dziedziny zjawisk fotoelektrycznych pod kierunkiem Augusta Witkowskiego, przeniosła się do Lwowa. W t. r. poślubiła Antoniego Sadzewicza (zob.). W pracowni Uniw. Lwow. S. przygotowała pracę O tzw. zmęczeniu fotoelektrycznym płytek metalowych, referowaną na posiedzeniu AU w Krakowie, ogłoszoną w „Sprawozdaniach AU” w r. 1907. W r. 1907 studiowała na uniw. w Genewie (jeden semestr), w l. 1908–14 S. pracowała w Warszawie jako nauczycielka szkół średnich i kierowniczka kursów pedagogiczno-naukowych Katolickiego Związku Kobiet Polskich. Była tutaj członkiem Koła Matematyczno-Fizycznego (1908–1914) i wespół z Wacławem Wernerem zajmowała się organizowaniem pracowni fizycznej oraz uczestniczyła w układaniu programu nauczania fizyki w szkołach średnich. Na temat potrzeby reformy żeńskich szkół średnich wypowiedziała się w wywiadzie pt. Typ normalnej pensji („Świat” 1914 nr 29). W l. 1920–32 S. uczyła w żeńskim Seminarium Nauczycielskim Katolickiego Związku Polek w Warszawie. W r. 1933 została dyrektorką gimnazjum żeńskiego Anieli Hoene-Przesmyckiej w Warszawie. Do r. 1939 była członkiem Koła Warszawskiego Tow. Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych.

Podczas okupacji niemieckiej, w r. 1940 S. została na skutek denuncjacji aresztowana pod zarzutem zorganizowania święta 3 Maja w szkole, wkrótce jednak zwolniono ją z zakazem pracy w szkolnictwie. Pracowała później w tajnym nauczaniu jako nauczycielka matematyki i fizyki, przeprowadzając w lipcu 1944 ostatnie w Warszawie okupacyjne matury. W prowadzonym przez nią od r. 1929 letnim pensjonacie dla dzieci «Dziecinny Dwór» w Baczkach (posiadłości nabytej w r. 1907 przez matkę S-ej) koło Łochowa w pow. węgrowskim – przechowywało się kilka rodzin żydowskich w l. 1942–4. Okres powstania warszawskiego S. przeżyła w Baczkach. W dn. 18 X 1944 założyła w Łochowie liceum ogólnokształcące, gdzie pracowała do r. 1955 jako dyrektorka i nauczycielka.

W początkowym okresie działalności naukowej S. interesowała się zagadnieniami fotoelektryczności, pioniersko rozwijanymi wówczas w Krakowie i Lwowie. Po powrocie ze Szwajcarii zajmowała się w Warszawie dydaktyką i popularyzacją wiedzy fizycznej. Wraz z Marianem Grotowskim, W. Wernerem i Stanisławem Landauem (Ziemeckim) przygotowała wybór i tłumaczenie tekstów do dwutomowej antologii pt. „Z dziejów rozwoju fizyki” (W. 1913–14); wyd. 2, całkowicie przerobione pt. „Dzieje rozwoju fizyki w zarysach” ukazało się w r. 1931 (W.). Napisała książkę pt. Lądem, wodą i powietrzem (P. 1929, wyd. wznowione i zaktualizowane przez syna, Marka, W. 1961), w której dała przejrzysty wykład praw fizycznych w zastosowaniu do środków komunikacji oraz krótki rys ich rozwoju. Ponadto opublikowała m. in. książki: Słońce (P. 1930) i Chłodnictwo i jego zastosowanie (Lw. 1936). Wespół z Wandą Daszewską opracowała Metodykę ćwiczeń praktycznych do pogadanek (Lw. 1925). Zaprojektowała również pomysłowe pomoce szkolne z zakresu geometrii i wydała je w l. 1929–30 pt. Patrz, dotknij i porównaj. W wolnych chwilach od zajęć zawodowych i społecznych S. zajmowała się z zamiłowaniem amatorsko tkactwem i ziołolecznictwem. Zmarła 23 II 1957 w Warszawie, pochowana została na cmentarzu Powązkowskim (kw. 291-II-7).

W małżeństwie z Antonim Sadzewiczem S. miała pięcioro dzieci (zob. życiorys męża).

Imieniem S-ej nazwano liceum w Łochowie; w r. 1970 umieszczono tam tablicę pamiątkową z płaskorzeźbą patronki.

 

Fot.: „Świat” 1914 nr 29 s. 6; – Bibliogr. Warszawy, IV, V; Żynda B., Bibliografia wydawnictw Księgarni św. Wojciecha 1895–1969, P. 1970 poz. 1734, 1829; Katalog wydawnictw PAU 1873–1947, Kr. 19481–II; Zagórowski, Spis nauczycieli, II; – Bańkowska A., Szkoła Pani Marii, „Stolica” 1964 nr 861 (fot.); 45-lecie Liceum Ogólnokształcącego w Łochowie 1944–1989, Sokołów Podlaski [b. r. w.] s. 5, 6, 7–9, 15, 18, 29; Historia elektryki polskiej, W. 1976 I; Piotrowski W., Koło Matematyczno-Fizyczne w Warszawie 1905–1915, „Przegl. Hist.-Oświat.” R. 32: 1989 nr 1; Więź zasług i pamięci, „Stolica” 1982 nr 1812; – Spraw. Zarządu Koła Warszawskiego Tow. Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych za r. 1930, W. 1931 s. 27; – „Spraw. z posiedzeń Koła Mat.-Fizycznego” [w Warszawie] 1911 nr 1–2 s. 3–4; „Życie Warszawy” 1957 nr 47 (nekrolog); – Arch. UJ: sygn. WF II, 203 (autobiografia z r. 1899); Arch. uniw. w Genewie: Liste des étudiants, 1907; B. Narod.: Materiały przekazane przez Barbarę Malanowiczową (dział rękopisów); – Życiorys S-ej i wspomnienie o niej (J. Godlewskiej-Kowalczykowej) nadesłane przez B. Malanowiczową; – Informacje córki, B. Malanowiczowej, i Jerzego Golca z Łochowa.

Jerzy Kubiatowski i Walerian Piotrowski

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Adolf Paszkowski

1847-12-11 - 1884-11-01 inżynier komunikacji
 

Marek Juliusz Sadzewicz

1907-09-24 - 1975-08-21 dziennikarz
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Edward Ropp

1851-12-02 - 1939-07-25
arcybiskup mohylewski
 

Norbert Barlicki

1880-06-06 - 1941-09-27
działacz konspiracyjny
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Feliks Rybarski

1845 - 1899-08-29
nauczyciel
 

Marian Szczyrbuła

1899-10-10 - zima 1942
malarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.