Lipińska Melania (1865–1933), lekarz-psychofizjolog, historyk medycyny. Ur. 1 I w Ostrołęce. Szkołę średnią kończyła prawdopodobnie w Warszawie. Medycynę studiowała w Paryżu, a także w innych krajach, m. in. była w Stockholmie dla poznania metody Thur-Brandta i w Zurychu. Wobec często spotykanej opinii, że kobieta nie nadaje się do zawodu lekarskiego, L. zajęła się tą sprawą w swojej pracy doktorskiej, pt. Histoire des femmes médecins depuis l’antiquité jusqu’à nos jours (Paris 1900), w której wskazywała na zainteresowania kobiet tą dziedziną od czasów starożytnych. Dzieło to zyskało ogólne uznanie tak za poziom naukowy, jak i talent pisarski, i zostało nagrodzone przez paryską akademię medyczną. Po weryfikacji dyplomu w Rosji L. powróciła do Francji. Brała udział w życiu naukowym, interesując się specjalnie psycho- i fizjoterapią, dużo podróżowała, poznając biblioteki, kliniki, ośrodki lecznicze, uczestnicząc w wielu zjazdach i kongresach w różnych krajach. W Brukseli w r. 1903 na zjeździe neurologów wygłosiła komunikat o leczeniu schorzeń żołądka metodą autosugestii, w tamtejszym towarzystwie wegetariańskim miała odczyt o jarstwie i jego zaletach na podstawie własnych obserwacji klinicznych i badań laboratoryjnych J. Joteykówny, z którą była w bliskich kontaktach. Przez pewien czas mieszkała w Warszawie. W r. 1904 osiadła jako lekarz kąpielowy w Luxeuil-les-Bains, uzdrowiskowej miejscowości leżącej u stóp Wogezów, we Francji. W r. 1905 zwróciło się do L-iej belgijskie towarzystwo neurologiczne z prośbą o przeprowadzenie klinicznej demonstracji metody psychoterapeutycznej na pacjentce ze śpiączką.
Utrata wzroku przed r. 1920 nie osłabiła działalności L-iej. Nadal pracowała naukowo, korzystając z pomocy lektorek, podejmowała się uciążliwych podróży dla uzyskania cennego dokumentu lub podzielenia się ze społeczeństwem wynikami swych badań. Była m. in. w Bolonii w r. 1928 na kongresie kobiet lekarzy, na kongresie w Kairze, w r. 1931 w Nowym Jorku na światowym kongresie ociemniałych, przez pewien czas pracowała w klinice w Nowym Jorku u dr Batesa, utrzymywała kontakty z wybitnymi ludźmi, m. in. z ociemniałą amerykańską pisarką i działaczką Heleną Keller. Mieszkała stale w Paryżu, ale przyjeżdżała do Polski. W r. 1909 była członkiem Tow. Kultury Polskiej. Zwiedzała polskie miejscowości kuracyjne. Prowadziła propagandę Polski poza jej granicami, m. in. wygłaszała w paryskim towarzystwie lekarskim odczyty o różnych polskich zdrojowiskach. Pracowała jako starszy asystent (ancienne externe des Hôpitaux de Paris) w szpitalu oftalmologicznym w Paryżu.
L. była autorką wielu prac naukowych z zakresu historii medycyny, psychologii ociemniałych i balneologii polskiej. Na podstawie materiałów, własnych obserwacji, danych statystycznych z wydziałów lekarskich uczelni europejskich i amerykańskich przerobiła i uzupełniła rozprawę doktorską, doprowadzając dzieje kobiet w medycynie aż do ostatnich dni. Pracę tę bogato ilustrowaną ogłosiła pt. Les femmes et le progrès des sciences médicales (Paris 1930). Dzieło to zostało nagrodzone w r. 1931 na konkursie zorganizowanym przez paryską akademię medyczną na najlepszą pracę z historii medycyny ogłoszoną w języku francuskim w ciągu ostatnich 5 lat. L. otrzymała Prix comte Léopold Hugo i Prix Montoyou. Praca jej została następnie wydana przez Kasę im. Mianowskiego pt. Kobieta i rozwój nauk lekarskich (W. 1932). Wiele artykułów ogłosiła w „La Presse Médicale”, m. in Les stations thermales en Pologne (1929), La médecine en Egypte (1929), Quelques stations thermales de Pologne (1931), Quelques réflexions sur la rééducation des aveugles (1931).
Zmarła 27 VI 1933 w Katowicach z rozpoznaniem ostrego zapalenia serca. Pochowana została 1 VII na cmentarzu przy ul. Gliwickiej.
Bugiel W., Polscy lekarze w Paryżu. Uwieńczenie przez akademie medyczną dzieła dr M. L-iej, „Kron. Lek.” R. 23: 1902 nr 8 s. 340–3; Filar Z., Anna Tomaszewicz-Dobrska, W. 1959; – L. M., Kobieta i rozwój nauk lekarskich, W. 1932 s. 7–10, 175, 178–81, 257, 260 (fot.); – „Bluszcz” 1933 nr 30 s. 18; „Ilustr. Kur. Codz.” 1931 nr 250 dod.; „Kur. Kobiecy” nr 25 (fot.); „Pol. Gaz. Lek.” R. 12: 1933 nr 31 s. 591, nr 10 s. 192; „Revue Encyclopédique Larousse” 1900 nr 360; „Warsz. Czasop. Lek.” R. 10: 1933 nr 31/2 s. 688; – Wyciąg z księgi pogrzebowej; – Informacje Ireny Gałęzowskiej i Stanisława Konopki.
Teresa Ostrowska