Ocieski Mikołaj h. Jastrzębiec (zm. 1516), koniuszy królewski. Pochodził z niezamożnej rodziny wielkopolskiej, wiodącej się z Ocieszyna koło Poznania. Był jednym z siedmiu synów Macieja z Ocieszyna, bratem Rafała (zob.). O. z bratem Piotrem (w przyszłości poborcą ceł w Wielkopolsce) wcześnie pojawili się w otoczeniu królewicza Zygmunta już w Budzyniu, a następnie przeszli na jego dwór w Głogowie. W r. 1501 O. towarzyszył Krzysztofowi Szydłowieckiemu, ochmistrzowi królewicza, na elekcję po śmierci Olbrachta, wysłanemu zapewne z jakąś misją. Po objęciu tronu przez Zygmunta O. przebywał nadal na jego dworze, jako jeden z bardziej zaufanych dworzan. W końcu 1507 r. król mianował go koniuszym nadwornym, który to urząd pełnił aż do śmierci.
O. umiejętnie godził swoje sprawy prywatne z wierną służbą i interesami monarchy, co przysparzało mu wiele nadań i konsensów, a przede wszystkim dochodowych urzędów. Np. w r. 1509 wraz z braćmi został zwolniony od przygotowywanej wyprawy wojennej w związku z zatargiem z Bohdanem wołoskim, nie skorzystał jednak z przywileju i poprowadził chorągiew na Pokucie. W r. 1508 został starostą kościańskim (w r. 1512 król nadał mu tenutę kościańską w dożywocie), a w r. 1510 starostą konińskim i posesorem tej tenuty. W r. 1511 wykupił z rąk Dawida Dłuskiego dla stołu królewskiego tenutę pyzdrską, a król mianował go starostą tego grodu, zapisując wyłożone przezeń pieniądze na tenucie konińskiej. Do tych urzędów dołączył jeszcze w r. 1516 urząd starosty inowrocławskiego. O. niewątpliwie oddał Zygmuntowi Staremu pewne usługi w przeprowadzanej akcji wyzwalania dóbr domeny z zastawów, podnosząc przy tym stan gospodarczy i dochody dzierżonych tenut wielkopolskich. Często przebywał w otoczeniu króla. Wziął udział w wyprawie moskiewskiej, za co król nadał mu prawo patronatu kościoła w Modrzu.
O. odziedziczył wspólnie z braćmi skromny spadek po ojcu, który następnie razem powiększali, jednakże zasadniczy i znaczny majątek zdobył dzięki szczodrobliwości królewskiej. Jeszcze w czasach głogowskich dostał od Zygmunta wieś «Bridmus» w tym księstwie, którą sprzedał w r. 1508, t. r. za zgodą króla wykupił za 1 200 zł miasto Żmin z wsią Modrze z rąk córek Sędziwoja Będlewskiego i dobra te dołączył później do tenuty kościańskiej. W r. 1510 dostał część wójtostwa w Wieluniu. Majątek ten uzupełniały dochody z tenut królewskich i piastowanych urzędów. O. zmarł po 30 III 1516 i jeszcze t. r. urzędy po nim objął Mikołaj Tomicki. Nie mamy informacji o żonie O-ego; w każdym razie zmarł bezpotomnie, jego dobra odziedziczyli bracia, którzy również nie pozostawili potomstwa, a zgromadzony przez nich majątek przeszedł w ręce małopolskiej linii tego rodu, synów Rafała Ocieskiego.
Cieplucha Z., Z przeszłości ziemi kościańskiej, Kościan 1929 s. 15; Hartleb K., Z Ocieszyna Ociescy herbu Jastrzębiec, „Mies. Herald.” R. 6: 1913; Sucheni-Orabowska A., Odbudowa domeny królewskiej w Polsce 1504–1548, Wr. 1967 s. 74, 102; – Acta Tom., III, V; Akta grodz. i ziem., III; Arch. Sanguszków, V; Corpus Iuris Pol., III; Matricularum summ., IV.
Franciszek Sikora