Rhode Paweł Piotr (1871–1945), biskup w Green Bay, Wisconsin, katolicki działacz polonijny w USA. Ur. 16 IX w Wejherowie, był synem Augusta i Katarzyny (wg F. Bolka: Krystyny) z Kirchbaumów. Ojciec zmarł wcześnie podczas epidemii ospy.

W r. 1880 matka i syn przyjechali do USA i zamieszkali w parafii św. Stanisława w Chicago. Szkołę parafialną R. ukończył u Św. Stanisława. Następnie ksztacił się w St. Mary’s College, w St. Mary, Marion County, Kentucky i w St. Ignatius College w Chicago. Studia filozoficzno-teologiczne ukończył w Seminarium św. Franciszka w St. Francis, Wisconsin. Święcenia kapłańskie otrzymał w Milwaukee w czerwcu 1894. Pierwszym probostwem R-go była parafia św. Wojciecha w Chicago (1894–5). W grudniu 1895 arcybp F. F. Feehan polecił R-mu zorganizowanie parafii św. Piotra i Pawła, w której pracował do października 1896. W l. 1896 (od 31 X) – 1915 był proboszczem parafii św. Michała Archanioła. Założył szkołę parafialną i klub dla młodzieży. Dwa razy w tygodniu prowadził wykłady z historii i literatury polskiej dla młodzieży. Współpracował z towarzystwami polonijnymi, był członkiem Zjednoczenia Polskiego Rzymsko-Katolickiego w Ameryce (ZPR-K), a później jego kapelanem honorowym. W r. 1907 podjął budowę monumentalnego kościoła Św. Michała Archanioła w Chicago. Dn. 22 V 1908 został mianowany biskupem sufraganem archidiecezji w Chicago, sakrę biskupią otrzymał 29 VI t. r. Był pierwszym biskupem polskiego pochodzenia w USA. Jako sufragan prowadził ożywioną działalność wśród Polonii, objeżdżał polskie parafie w różnych stanach Ameryki Płn. Na sejmie ZPR-K w Cleveland, Ohio, w r. 1909 był inicjatorem utworzenia Związku Jedności. W r. 1910 zainicjował budowę Sierocińca Polskiego św. Jadwigi w Niles, Illinois. R. był założycielem i honorowym prezesem Zjednoczenia Kapłanów Polskich w Ameryce Płn. (ZKP) utworzonego w r. 1912. W r. 1915 został mianowany ordynariuszem diecezji Green Bay, Wisconsin.

W latach pierwszej wojny światowej R. angażował się na rzecz jedności Polonii, inspirując wiele poczynań dla sprawy polskiej: w Związku Jedności, Komitecie Obrony Narodowej (był w r. 1913 jego prezesem honorowym ale w t. r. Komitet opuścił), Polskiej Radzie Narodowej (później został jej prezesem honorowym), Polskim Centralnym Komitecie Ratunkowym, wybrany we wrześniu 1915 jego pierwszym prezesem. Przy jego współudziale powstał Wydział Narodowy Polski w Ameryce, któremu przewodniczył Ignacy Paderewski. W okresie wojennym napisał dziesiątki odezw i listów do duchowieństwa i ludności polskiej w Ameryce. Pod jego pieczą pozostawała sprawa duszpasterstwa wśród ochotników do Armii Polskiej we Francji, których obóz w Niagara Lake w Kanadzie wielokrotnie odwiedzał. Jego opiece przekazał I. Paderewski Polski Biały Krzyż. Organizował pomoc dla kościołów i księży w Polsce. Wspomagał akcję H. C. Hoovera w Polsce. W okresie wojny złożył na potrzeby narodowe kilka tysięcy dolarów.

W r. 1919 został R. przyjęty przez papieża Benedykta XV. Z Rzymu udał się do Polski, gdzie przekazał od Polonii amerykańskiej 30 tys. dolarów na różne cele dobroczynne. W Polsce przeprowadził m. in. rozmowy z kard. Aleksandrem Kakowskim i arcybp. Józefem Teodorowiczem, prymasem kardynałem Edmundem Dalborem. Otrzymał dyplom honorowego członka Polskiego Czerwonego Krzyża. Wiosną 1921 przywiózł do Polski jako dar ZPR-K 10 tys. dolarów na dożywianie dzieci. W l. 1913–26 R. był naczelnym redaktorem miesięcznika „Przegląd Kościelny”, organu ZKP, w którym opublikował ponad tysiąc artykułów. Współpracował m. in. z: Związkiem Narodowym Polskim, Macierzą Polską, Związkiem Sokołów Polskich w Ameryce, Związkiem Polek w Ameryce, Stowarzyszeniem Polaków w Ameryce, Związkiem Polaków w Ameryce, Zarządem Centralnym Polskiego Stowarzyszenia Kasy Pośmiertnej pod opieką św. Jana Kantego, Zjednoczeniem Polsko-Narodowym, Unią Polską w Ameryce. W r. 1933 został mianowany prałatem papieskim i asystentem tronu papieskiego. Ostatnie lata swego życia R. poświęcił przede wszystkim pracy w diecezji, gdzie m. in. organizował akcję dobroczynną i otworzył diecezjalny wydział nauczania. Ufundował szkołę dla dziewcząt w Oneida, Wisconsin. Założył diecezjalne Stowarzyszenie dla Propagandy Wiary, dom starców im. McCormick, rozbudował sierociniec św. Józefa i zamienił szkołę w Robinsonville na diecezjalny zakład kalek i upośledzonych umysłowo. Zwołał synod diecezjalny, w wyniku którego diecezja otrzymała podział administracyjny. Utworzył w Green Bay klub «Rycerzy Kolumba», który był ośrodkiem rekreacyjnym i edukacyjnym. W ciągu 30 lat kierowania przez R-go diecezją Green Bay wzniesiono: 32 kościoły parafialne, 1 akademię dla dziewcząt, 20 szkół parafialnych, 2 szkoły dla Indian, 13 szkół średnich wyższych, 3 sierocińce, 10 szpitali. R. zmarł 3 III 1945, pochowany został w Green Bay. Był odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta (1923).

Portret z autografem R-go w: Arch. Szkół w Orchard Lake, Mich., reprod. w: „Alumnus”, „Eagle”, „Sodalis”; – Ilustr. Enc. Trzaski; Podr. Enc. Kośc., XXXIII–XXXIV; W. Enc. Powsz. (PWN), IX; The American Catholic Who’s Who 1944–1945, Vol. 6 Detroit s. 381; Bolek, Who’s Who in Polish America, s. 375; – Bishop Paul Peter Rhode. The Polish-American Clergy, „Eagle” 1961 s. 9; Brożek A., Polonia amerykańska 1854–1939, W. 1977 (fot.); Diamond Jubilee of the Archdiocese of Chicago, Chicago 1920 t. 559; Frančić M., Komitet Obrony Narodowej w Ameryce 1912–1918, Wr. 1983; Heiman M., Jego Eminencja ks. biskup Paweł P. Rhode. Jego życie i czyny, „Przegl. Kośc.” R. 9: 1934 nr 3/4 s. 11–27; tenże, Poles of Chicago 1837–1937, Chicago, Ill. 1937; tenże, Zjednoczenie Polskie Rzymsko-Katolickie w Ameryce 1873–1948, Chicago, Ill. 1948; Historia Kościoła w Polsce, P.-W. 1979 II cz. 2; Kuźniewski A. J., Faith and Fatherland, The Polish Church War in Wisconsin 1896–1918, Notre Dame-London 1980; Montay S. M. J., The History of Catholic Secondary Education in the Archdiocese of Chicago, Washington D. C. 1953 s. 414; Najdostojniejszy jubilat ks. bp Paweł Piotr Rhode, „Alumnus” R. 2: 1938 nr 4 s. 49; Osada S., Jak się kształtowała polska dusza Wychodźstwa w Ameryce, Pittsburgh, Pa. 1930 s. 43–50; Parot J. J., Polish Catholics in Chicago 1850–1920, Dekalb, Ill. 1981 (fot.); Poles in America. Their Contribution to a Century of Progress. A Commemorative Souvenir Book, Chicago, Ill. 1933 s. 262; Renkiewicz F., The Poles in America 1608–1972, Dobbs Ferry, NY. 1973 s. 15–17; The 75-th Anniversary Year Commemoration Book of Saint Michael Church 1892–1967 Chicago, Ill. 1967 s. 130; Swastek J., Biskupi polscy w Ameryce, „Sodalis” R. 45: 1965 nr 10 s. 307–10; Syski A., Cichy jubileusz wielkiego Polaka, „Gaz. Warsz.” 1933 nr 356 s. 3; Wachtl K., Polonia w Ameryce, Filadelfia 1944; Waldo A. L., Sokolstwo Przednia Straż Narodu, Pittsburgh 1974 IV; Weben E. H., Diocese of Green Bay, w: The Catholic Encyclopedia for School and Home, Vol. 4: 1965 s. 710–11; – Archiwum polityczne Ignacego Paderewskiego, Wr. 1973–4 I–II, III; – „Dzien. dla Wszystkich” (Buffalo, N. Y.) R. 38: 1945 nr 54 s. 1; „Dzien. Pol.” (Detroit, Mich.) R. 41: 1945 nr 55, s. 8, nr 59, s. 9; „Polish American Studies” (Orchard Lake, Mich.) Vol. 15: 1958 nr 3–4 s. 104–5, Vol. 24: 1967 nr 1 s.27–34; „Przegl. Katol.” (Chicago, Ill., później Washington D. C.) 1929 nr 1 s. 13; „Przegl. Kośc.” (Chicago, Ill, później Milwaukee, Wis.) 1914 s. 1 (fot.), 1915 s. 218–19, 317–29, 366–9, 1916 s. 17–18, 150–1, 1917 s. 74–5, 801–4, 828–9, 1919 s. 369–71, 379–444, 650–3, 1921 s. 794–5; „Sacrum Poloniae Millenium” (Rzym) 1957–9 t. 4–6; – Arch. Szkół w Orchard Lake, Mich.: sygn. 251, Korespondencja z l. 1915–35.

Roman Nir