Słonimski Stanisław (1853–1916), lekarz-społecznik. Ur. w Warszawie, był synem Chaima Zeliga (zob.) i Sary (lub Salomei) Sternówny.
S. uczył się prawdopodobnie w gimnazjum warszawskim. W r. 1878 ukończył studia lekarskie w Akademii Medyko-Chirurgicznej w Petersburgu, następnie studia uzupełniające w Uniw. Warsz. Praktykę lekarską prowadził w Radomsku (urzędowa rosyjska nazwa: Noworadomsk), Częstochowie i Łodzi, a od r. 1886 w Warszawie. W swym gabinecie przy ul. Niecałej 6 przyjmował chorych w zakresie swej specjalności: dermatologii i chorób wenerycznych. Leczył też biedotę warszawską, udzielając pomocy głównie internistycznej; od ludzi ubogich nie tylko nie pobierał honorarium, ale często wspomagał finansowo mimo własnych kłopotów materialnych. Był autorem broszury Neurasthenia płciowa, jako następstwo nadużyć przedwczesnych. Szkic popularny, (W. 1899).
S. należał do przedstawicieli demokratycznie zorientowanej inteligencji, związanej z tradycjami pozytywizmu warszawskiego. Wg wspomnień syna Antoniego «wierzył w socjalizm i w niepodległość Polski i służył tym dwu ideom, w jego pojęciu jednoznacznym»; relacja syna wspomina o zebraniach socjalistów odbywających się w ich mieszkaniu oraz o licznych rewizjach, które policja carska tam przeprowadzała, a także o częstych bytnościach ojca w tajnych drukarniach PPS. Był niezwykle popularną postacią warszawską; obdarzony wielkim poczuciem humoru tworzył dowcipy i kalambury, krążące potem po całym mieście. Stefan Żeromski nazywał go, wg wspomnień córki Moniki, najdowcipniejszym człowiekiem, jakiego znał. S. często bywał w kawiarniach (zwłaszcza u Semadeniego, w gmachu Teatru Wielkiego), gdzie spotykał się stale z przedstawicielami sfer aktorskich i artystycznych, m.in. (wg wspomnień syna) z Wincentym Rapackim (seniorem),Teodorem Rolandem, Mieczysławem Frenklem, Bolesławem Leszczyńskim, Stanisławem Lentzem, a także z Franciszkiem Fiszerem. Przyjaźnił się m.in. z Bolesławem Prusem i uważany był za pierwowzór doktora Szumana z „Lalki”, z czym nie zgadzał się syn Antoni, uważając, że ojciec «nie miał nic ze zgryźliwości i pesymizmu dra Szumana». Już w wieku dojrzałym wstąpił do Kościoła rzymskokatolickiego. Zmarł na gruźlicę płuc w Warszawie 24 II 1916 i pochowany został na cmentarzu Powązkowskim.
S. był żonaty dwukrotnie. Z krótkotrwałego małżeństwa z I. Korngold miał syna Adama, inżyniera w Częstochowie. Drugą żoną S-ego była Eugenia (Maria Eugenia) Goldman (w aktach po r. 1945 występuje jako Poznańska), z którą miał troje dzieci: Halinę Jadwigę (ur. 1888 lub 1889, zm. 1962), Piotra (zob.) i Antoniego (zob.).
Postać S-ego wprowadził jego syn Antoni do wspomnieniowego poematu „Popiół i wiatr” (1942).
Konopka, Pol. bibliogr. lek., XIX w.; Enc. Warszawy, W. 1994; Szarejko P., Słownik lekarzy polskich XIX wieku, W. 1991 I (fot); Szenic S., Cmentarz Powązkowski 1891–1918, W. 1983; – Cała A., Asymiliacja Żydów w Królestwie Polskim (1864–1897), W. 1989; Estreicher K., Młodość Antoniego Słonimskiego, „Tyg. Powsz.” 1975 nr 51–2 s. 6–9; Fuks M., Żydzi w Warszawie. Życie codzienne, wydarzenia, ludzie, W. 1992; Kancewicz J., Polska Partia Socjalistyczna w latach 1892–1896, W. 1984; Kiepurska H., Inteligencja zawodowa Warszawy 1905–1907, W. 1967; Mieses M., Polacy – chrześcijanie pochodzenia żydowskiego, W. 1938 II; – Baliński I., Wspomnienia o Warszawie, Edinburgh 1946, W. 1987; [Dąbrowski J.] Grabiec J., Czerwona Warszawa przed ćwierć wiekiem. Moje wspomnienia, P. 1925; Henel S., Godziny zwierzeń, W. 1983 (fot.); Słonimski A., Alfabet wspomnień, W. 1989 s. 204–16; tenże, W beczce przez Niagarę,W. 1936 s. 111–17; tenże, Wspomnienia warszawskie, W. 1987 s. 9; [Srebrny Z.] Z. S., Dr Stanisław Słonimski, „Med. i Kron. Lek.” 1916 nr 12 s. 162 (wspomnienie pośmiertne); Wspomnienia o Antonim Słonimskim, Pod red. P. Kądzieli i A. Międzyrzeckiego, W. 1996; – „Kur. Warsz.” 1916 nr 56 wyd. wiecz. s. 6, nr 57 wyd. por. s. 2 (nekrologi); Paraf. św. Antoniego w W.: Księga zmarłych 1915–1918, poz. 115.
Stanisław Konarski