INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Stanisław Stempkowski  

 
 
1660-02-17 - 1742-03-17
Biogram został opublikowany w latach 2004-2005 w XLIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Stempkowski (Stępkowski) Stanisław h. Suchekomnaty (1660–1742), bożogrobiec, prepozyt generalny.

Ur. przed 17 II, był synem Kaliksta i Anny, pochodził z drobnoszlacheckiej gałęzi rodu, osiadłej w woj. bełskim.

Wg tradycji zakonnej S. służył w młodości w wojsku kor., brał udział w wyprawie wiedeńskiej 1683 r., wysyłany był w misjach dyplomatycznych, m.in. do Mołdawii. Informacja Jakuba Radlińskiego o jego uczestnictwie w poselstwie woj. poznańskiego Rafała Leszczyńskiego do Konstantynopola w r. 1700 wydaje się wątpliwa. W r. 1688 wstąpił S. do zakonu bożogrobców; po odbyciu nowicjatu złożył śluby zakonne 29 V 1689 i wyjechał na studia do Rzymu. Po powrocie do kraju był do r. 1703 prepozytem w placówce zakonnej w Gnieźnie, a w l. 1703–6 proboszczem w Chełmie nad Rabą. Gdy w r. 1706 zrezygnował z funkcji dotychczasowy prepozyt komendatoryjny bożogrobców bp. kujawski Konstanty Felicjan Szaniawski, kapit. generalna wykorzystując dogodną dla zakonu sytuację polityczną – abdykację t.r. króla Augusta II, nie czekała na nominację następcy komendatariusza przez króla i sama 12 I 1707 wybrała S-ego na prepozyta. Dyplom elekcji przedstawiono 24 I t.r. przebywającemu w Opawie na Śląsku nuncjuszowi papieskiemu G. Piazzy; zarekomendował on zatwierdzenie go przez papieża, ale August II po powrocie na tron nominował w r. 1710 na prepozyta komendatoryjnego bp. chełmskiego Teodora Wolffa von Ludinghausena (pełnił swą funkcję do r. 1712). W r. 1715 objął S. należącą do bożogrobców parafię św. Marii Magdaleny w Chorzowie oraz opiekę nad szpitalem (przytułkiem) położonym pod murami Bytomia. W r. 1721 polecił rozebrać drewnianą przyszpitalną kaplicę Świętego Ducha i wybudował nową, murowaną; wg tradycji zakonnej przedsięwzięcie to było rezultatem postanowienia powziętego przez S-ego w Bytomiu w r. 1683, podczas przemarszu wojsk polskich pod Wiedeń. S. przyczynił się do przeniesienia ok. r. 1723 studium zakonnego z Miechowa do konwentu św. Jadwigi w Krakowie na Stradomiu. Na kapit. generalnej t.r. pod wpływem S-ego zaostrzono dyscyplinę zakonną oraz uznano za konieczne dążenie do odpowiedniej formacji i kształcenia zakonników.

S. zaangażował się w konflikt między zakonnikami a kolejnymi komendatariuszami, których popierał król August II. Prepozyci komendatoryjni, bp chełmski (potem przemyski) Krzysztof Jan Szembek (1712–24) oraz referendarz duchowny kor. (potem sekretarz wielki kor.) Antoni Rozdrażewski (1725–31) nie stosowali się do uchwał kapit. generalnej z r. 1718, zatwierdzonych przez papieża Klemensa XI w r. 1719, stanowiących o prawie zakonników do wyboru przełożonego z własnego grona oraz o przekazywaniu przez komendatariuszy Ľ dochodów na utrzymanie i naprawę kościoła oraz klasztoru miechowskiego. Walcząc o prawa zakonu, S. i proboszcz leżajski Jakub Radliński interweniowali w tej sprawie w Stolicy Apostolskiej. Zapewne przed r. 1725 był już S. kustoszem miechowskim, a 28 VIII t.r. został wybrany przez kapit. generalną na administratora generalnego, do czasu zatwierdzenia ostatecznych regulacji przez króla i papieża. Dn. 11 II 1726 August II nakazał wstrzymać się z wyborem prepozyta klasztornego, ale w r.n. zatwierdził proponowany przez kapit. generalną podział dóbr między komendatariuszy a konwent miechowski. Po śmierci Rozdrażewskiego kapituła 20 X 1732 wybrała na prepozyta klasztornego S-ego; nosił on tytuł «prepositus generalis claustralis infulatus» oraz miał prawo używania insygniów biskupich: infuły, pastorału i pierścienia. Wybór został zatwierdzony 18 VIII 1734 przez papieża Klemensa XII, formalne wprowadzenie na urząd nastąpiło 16 II 1735; w imieniu nuncjusza C. Paulucciego inwestytury dokonał Radliński.

W czasie głodu panującego w Miechowie w r. 1736 wspierał S. potrzebujących pieniędzmi i żywnością. Sprawując swą funkcję po latach rządów komendatariuszy nie będących bożogrobcami, starał się usprawnić administrację i zwiększyć dochody zakonu; dbając o placówki zakonne, przyczynił się w r. 1740 do budowy kościoła w Wyszogrodzie. T.r. zlecił wystawienie sygnaturki na dachu kościoła miechowskiego. Być może S. był autorem broszury o żywocie św. Marii Magdaleny. Zmarł 17 III 1742, został pochowany 9 IV w kościele miechowskim w grobie wspólnoty pod ołtarzem głównym.

 

Portret w kościele paraf. w Miechowie (w dawnej plebanii), fot. w: Pęckowski Z., Miechów, Kr. 1967; – Chorzowski słownik biograficzny, Chorzów 1997 (fot. portretu); Encyklopedia katolicka, L. 1976 II; Niesiecki, VIII; – Katalog zabytków sztuki w Pol., X z. 15; Pęckowski Z., Miechów, Kr. 1967; Pękalski P., O początku, rozkrzewieniu i upadku zakonu ks. ks. Kanoników Stróżów św. Grobu Jerozolimskiego, Kr. 1867 s. 117; Tobiasz M., Bożogrobcy w Miechowie, „Nasza Przeszłość” T. 17: 1963 s. 35–6; Tworek A., Chełm i Przyrabie, [Tarnów 1999]; Wiśniewski J., Dekanat miechowski, Radom 1917; – Acta nuntiaturae Polonae, Ed. I. Kopiec, Romae 1991 XLI vol. 1; Panisius S. W., Crux purpurae in Virtute et Sapientia, Cracoviae 1718; Radliński J., Norma probationis apostolicae active sumptae seu vitae apostolicae pars II, Cracoviae 1732; tenże, Synopsis nonnullorum privilegiorum, c XXIX, Cracoviae 1754 s. 163–81; Rusiecki J., Aureaus in ferreo saecul animorom nexus sub felicissimis auspiciis Perillustris et Rev. Domini D. Stanislai Stempkowski, Cracoviae 1712; Sapecki C., Sekretarz Przenajświętszej Trójce, Kr. 1717; – AGAD: nr 2835, 2836; Paraf. rzymskokatol. w Chełmie nad Rabą: Actorum Ecclesiae et Beneficci Parochialis Chelmensis [...] ab anno 1736-to; Paraf. rzymskokatol. w Miechowie: Acta visitationum ecclesiarum ab a. 1752–74.

Ryszard Skrzyniarz

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.