INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Tadeusz Prądzyński     

Tadeusz Prądzyński  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1984-1985 w XXVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Prądzyński Tadeusz (1872–1945), współwłaściciel i dyrektor fabryki wyrobów cukierniczych «Goplana» w Poznaniu. Ur. 21 XI w Siemianowie (pow. Gniezno), był wnukiem Antoniego, porucznika ułanów armii napoleońskiej, uczestnika walk w l. 1806–14, synem Adama (zm. 1909), właściciela majątku ziemskiego, i Marii z Lossowów (zm. 1897), bratem Teodora (zob.) i Witolda (zob.).

P. kształcił się w gimnazjum w Gnieźnie, ale matury nie złożył. We wrześniu 1891 rozpoczął pracę w Poznaniu jako urzędnik w najstarszym wielkopolskim «Banku Włościańskim», kierowanym przez Sylwestra Buskiego. W początkach 1893 r. przeniósł się do Gdańska, a potem wyjechał do Hamburga, gdzie pracował w firmach handlowych jako prokurent. W l. 1896–1900 kierował tartakiem Rejów w Łukowcu na Bukowinie, następnie zaś prowadził własne interesy w Besarabii i na Bukowinie, ok. 1903 r. był współwłaścicielem tartaku w Czerniowcach. W końcu listopada 1910 P. przyjechał do Poznania. Tutaj założył mały sklep towarów kolonialno-delikatesowych na Starym Rynku. Dn. 17 VII 1913 przystąpił do polskiej spółki p.n. Poznańska Fabryka Czekolady «Gonda» (istniejącej od r. 1911). Został tam «drugim zarządzającym». Od tego czasu rozpoczął się szybki rozwój tej małej fabryczki, zatrudniającej początkowo ok. 30 robotników i produkującej rocznie ok. 100 ton głównie czekolady w tabliczkach i wyrobów marcepanowych. W celu podkreślenia polskości fabryki i znalezienia większego poparcia wśród polskich handlowców i odbiorców towarów firma w t. r. przyjęła nazwę «Goplana». P. wraz z braćmi Januszem i Wiesławem Wilkońskimi był jednym z pionierów polskiego przemysłu cukierniczego w Wielkopolsce, wypierając z tych ziem niemiecki przemysł czekoladowy. W latach pierwszej wojny światowej nastąpiła chwilowa zmiana profilu produkcyjnego na skutek ograniczonych dostaw ziarna kakaowego i migdałów. Również w pierwszych latach niepodległości występowały jeszcze pewne kłopoty z dostawą cukru. Jednakże firma nadal pomyślnie się rozwijała, a w celu zwiększenia zasobów kapitałowych na jej rozbudowę 25 II 1921 uchwałą udziałowców rozwiązano spółkę i 16 VI t. r. dokonano w Rejestrze Handlowym (nr 446) nowego wpisu przedsiębiorstwa pod nazwą «Goplana» – Poznańska Fabryka Czekolady–Towarzystwo Akcyjne. P. pozostał jednym z jego głównych akcjonariuszy, uprawnionym do reprezentowania i do jednoosobowego zarządzania. Fabryka przystąpiła do powstałego w tym czasie Związku Fabrykantów Czekolady. W r. 1921 zakład przeniesiono na ul. św. Wawrzyńca 28 (gdzie mieści się nadal). Dn. 11 III 1922 otwarto nowo wybudowany budynek fabryczny, maszynownię, kotłownię i zakupiony pobliski dom mieszkalny dla pracowników. W tym okresie fabryka zatrudniała już ok. 100 osób. W końcu 1925 r. zakończono rozbudowę całego zakładu, zakupiono najnowocześniejsze maszyny i rozszerzono asortyment produkcji, ale zadłużono Towarzystwo, co w latach kryzysu gospodarczego groziło upadkiem fabryki.

P. znalazł wyjście z ruiny gospodarczej poprzez zmianę droższych asortymentów na produkty tańsze, znajdujące popyt na rynku. Od r. 1928 rozwijała się produkcja landrynek, dropsów i innych tanich cukierków (irysy, toffi), w r. 1931 rozpoczęto produkcję herbatników, biszkoptów i pierników, a w r. 1934 drażetek itp. Od r. 1936 następował wzrost obrotów i dochodów fabryki oraz dalszy wzrost zatrudnienia. Dzięki P-emu w r. 1938 «Goplana» stała się drugą co do wielkości w kraju (po E. Wedlu) fabryką tej branży. Była oparta tylko o polski kapitał i pozostawała wyłącznie w polskich rękach. Miała całkowicie zmechanizowany proces produkcyjny, zatrudniała 650 stałych robotników, 70 pracowników techniczno-administracyjnych i produkowała rocznie ok. 1 386,3 ton wyrobów, w tym 516,8 ton czekolady. P. odznaczał się wybitnym zmysłem organizacyjno-handlowym, miał szerokie kontakty z bankowcami i handlowcami. Troszczył się też o położenie pracowników, dla których starał się o mieszkania, urządzał wycieczki autokarowe; od r. 1934 istniał klub sportowy «Goplana», a w r. 1937 wprowadzono w zakładzie gimnastykę rekreacyjną.

P. był radnym miejskim Poznania, radcą poznańskiej Izby Przemysłowo-Handlowej, członkiem zarządu wielu organizacji społecznych. W ostatnich latach przed wybuchem drugiej wojny światowej, nieuleczalnie chory na bezwład nóg, poruszał się na wózku. Dyrektorem naczelnym pozostał aż do 9 X 1939, kiedy to fabrykę przejęły władze niemieckie. W czasie okupacji pozostał w Poznaniu, lecz Niemcy zabronili Polakom nadal pracującym w tym zakładzie kontaktowania się z nim. Zmarł prawdopodobnie w czasie działań frontowych w Poznaniu w styczniu 1945 i pochowany został w grobowcu rodziny Retzów na cmentarzu w Damasławku.

Żonaty z Austriaczką Katarzyną Burgstaller (1878–1945) P. miał córkę Wiktorię (1903–1976), zamężną za nauczycielem Karolem Stasiem.

 

Łoza, Czy wiesz, kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania, (fot.); Uruski; Skorowidz składów polskich w Poznaniu, P. 1913 s. 77; – Goplana 1912–1972, (Jednodniówka), P. 1972; Łuczak C., Przemysł Wielkopolski w latach 1871–1914, P. 1960 s. 20; – Księga adresowa Polski, W. 1926/7; toż, W. 1928, 1929, 1930; Księga adresowa przemysłu, handlu i finansów 1922, Pod red. A. R. Sroki, W. [1922], poz. 11537; Rocznik Informacyjny o Spółkach Akcyjnych w Polsce, W. 1929 nr 773; toż, W. 1930 nr 713; Rocznik Polskiego Przemyślu i Handlu, W. 1930; toż, W. 1932 nr 2382; toż, W. 1934 nr 5994; toż, W. 1936 nr 6476; Zakrzewski Z., Przechadzki po Poznaniu lat międzywojennych, W.–P. 1974 s. 311; – „Dzien. Pozn.” 1937 nr 201 s. 4 (fot.); „Kron. M. Poznania” 1970 nr 3 s. 21–46; „Kupiec Kolonialno-Spożywczy i Delikatesowy” 1931 nr 2 s. 31, nr 4 s. 73, nr 8 s. 153, nr 52 s. 906, 1937 nr 16 s. 193, nr 17 s. 203–4 (fot.), 1938 nr 9 s. 132 (fot.); „Kupiec – Świat Kupiecki” 1922 nr 11 s. 444, 1937 nr 34 s. 691–2 (fot.); „Kur. Pozn.” 1909 nr 139 s. 4 (nekrolog ojca), 1937 nr 396 s. 5 (fot.); „Przegl. Cukierniczy” 1937 nr 9 s. 136–7 (fot.), 141, 1938 nr 6 s. 105 (fot); – Monografia Wielkopolsko-Lubuskich Zakładów Przemysłu Cukierniczego „Goplana” w Poznaniu (1911–1970) – Studium historyczno-geograficzno-ekonomiczne, P. 1971 s. 68 (mszp. w admin. zakładów w P.); – Arch. Państw. w P.: Karta meldunkowa; – Informacje J. i E. Pakułów (dyplom z okazji dwudziestopięciolecia «Goplany», legitymacje, fot.), Henryka Retza i Zbigniewa Zakrzewskiego z Poznania.

Andrzej Dzięczkowski

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Witold Prądzyński

1882-03-08 - 1952-08-05 prawnik
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Henryk Bista

1934-03-12 - 1997-10-08
aktor teatralny
 

Włodzimierz Boruński

1906-07-03 - 1988-04-10
aktor filmowy
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Tadeusz Maciej Runge

1898-11-22 - 1975-12-21
urzędnik
 

Kazimierz Ludwik Schiele

1860-12-25 - 1931-02-28
przemysłowiec
 

Stanisław Ejsmond

1894-08-08 - 1939-09-09
malarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.