Plater (Broel-Plater) Adam Alfred Gustaw (1836–1909), właściciel ziemski, marszałek gubernialny wileński, ugodowiec i działacz organiczny. Ur. w Wilnie 2 V, był synem Stefana (1799–1864), dziedzica dóbr Szweksznie w pow. wiłkomierskim, marszałka pow. wileńskiego (1858) i podróżnika po Bliskim Wschodzie, oraz Aliny z Żabów Marcinkiewiczów. O wykształceniu P-a nic nie wiadomo, ale zwiedzał za młodu Europę Zachodnią. Odziedziczył po rodzicach Szweksznie oraz nabył dobra Wieprze z miasteczkiem i folwarkami Kowalaki i Bataniszki (pow. wiłkomierski). W r. 1857 był kuratorem honorowym gimnazjum w Święcianach. W r. 1861 został marszałkiem pow. rosieńskiego i już wtedy odznaczał się lojalizmem, przeciwdziałał organizacji «białych». Wypominano mu, że donosił o zebraniach ziemiańskich gubernatorowi kowieńskiemu. W czasie powstania przyjął (wg H. Milewskiego) nominację na powstańczego naczelnika jednego z powiatów. M. Murawiew dał mu wówczas rzekomo do wyboru: szubienicę albo funkcję marszałka pow. wileńskiego. Faktem jest, że w sierpniu 1863 P. wraz z ojcem należał do pierwszych kilkunastu ziemian, którzy podpisali w Wilnie wiernopoddańczy adres do cara. «Imiona ich dzisiaj przekleństwem Litwy całej» – głosiła „Niepodległość”. Mianowany marszałkiem pow. wileńskiego 29 I 1864, objął po śmierci Aleksandra Domeyki (1878) marszałkostwo gubernialne, które piastował do r. 1908. Został też kamerjunkrem, a następnie koniuszym dworu (1888), wielkim ochmistrzem dworu (1903) i rzeczywistym radcą tajnym. Otrzymał też liczne ordery: Św. Włodzimierza II kl. w r. 1894, rosyjski order Orła Białego w r. 1896 i Aleksandra Newskiego w r. 1900. Przyznano mu też, choć Polakowi, prawo zakupywania dóbr w Kraju Północno-Zachodnim. Reprezentując ziemiańską ugodę z rusyfikacyjnym reżimem, skupiał w ręku swym prezesury nielicznych w Wilnie organizacji społecznych: Banku Ziemskiego, Tow. Dobroczynności, komitetu odbudowy kościoła Św. Anny i in. Generałowi-gubernatorowi P. V. Orževskiemu składał ok. r. 1900 memoriały w sprawie likwidacji serwitutów, w ogóle jednak nie miał istotnego wpływu na bieg interesów ziemiańskich, a tym bardziej narodowopolskich. Był też jedynym Polakiem obecnym na odsłonięciu pomnika M. N.. Murawiewa w Wilnie (1898). Nieżyczliwi przezywali go «Hrabią Dinde» i zarzucali mu trwonienie pieniędzy na reprezentację i kaptowanie stronników; na koronacji Aleksandra III w Moskwie wystąpił pono w karecie zaprzężonej w parę wielbłądów. P. interesował się archeologią i numizmatyką, zwiedził Europę Zachodnią, Grecję i Bliski Wschód, był członkiem Wileńskiej Komisji Archeologicznej. Zmarł 24 XII 1909 w Szwekszniach; kolekcję numizmatów legował Potockim z Krzeszowic, a zbiory archeologiczne Muzeum Tow. Przyjaciół Nauk w Wilnie.
Ożeniony (w r. 1872) z Genowefą z Pusłowskich (1852–1936) P. miał synów: Mariana (1873–1951), radcę dworu rosyjskiego, współwłaściciela i prezesa Banku Ziemskiego w Wilnie, bibliofila, prezesa Tow. Dobroczynności w Wilnie, i Jerzego (1875–1943), właściciela dóbr Szweksznie (zmarłego w Syktawkar w Związku Radzieckim).
Młodszy brat P-a Gustaw Wilhelm Grzegorz (ur. 17 XI 1841 w Wilnie), muzyk i kompozytor, odziedziczywszy rozległe dobra na Wileńszczyźnie, organizował życie muzyczne w Wilnie i Warszawie, utrzymywał własną orkiestrę. Skomponował m. in. Koncert skrzypcowy, Kwartet smyczkowy, fantazję skrzypcową Sen, operę Cześnikówna, Pieśń weselną op. 1 (wyd. W. 1885). Napisał też m. in. sztukę teatralną Koncert („Wiek” 1884 nr 73 i osobno Wil. 1910). Zmarł w październiku 1912 w Giełwanach.
Fot. w: „Świat” 1910 nr 3, „Kalendarz Wil. Inform.” 1914 s. 117; – Borkowski, Almanach; Borowski E., Genealogia niektórych polskich rodzin utytułowanych, w: Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., V; Konarski Sz., Platerowie, tamże, IV s. 168, 169, 171; – Gieysztor J., Pamiętniki, Wil. 1921; Milewski H., Siedemdziesiąt lat wspomnień, P. 1930; Powstanie styczniowe. Materiały i dokumenty. Dokumenty Komitetu Centralnego i Rządu Narodowego 1862–1864, Wr. 1968; Powstanie styczniowe. Materiały i dokumenty. Prasa tajna z lat 1861–1864. Cz. 2., Wr. 1969; Woyniłłowicz E., Wspomnienia, Wil. 1931; – B. Narod.: rkp. 2847, 2945; – O Gustawie Platerze: Słown. muzyków pol.; – Z dziejów polskiej kultury muzycznej, Kr. 1966 II; – Moniuszko S., Listy zebrane, W. 1969; – „Czas” 1912 nr 479.
Stefan Kieniewicz