Suzin Adam Ewaryst, pseud.: Jan Smoleń, Mirosław Lubicz, Wiktor Jankowski, Janusz Stańko, Jan Madey, Jan Cichoń, Mirosław Krupicz, Bolesław Madejski (1898–1982), muzyk, kompozytor, pedagog.
Ur. 26 X w Pułtusku był synem Stanisława Kazimierza (zm. 1902), absolwenta Inst. Inżynierów Cywilnych w Petersburgu, powiatowego architekta i śpiewaka amatora, oraz Janiny z Troetzerów (zm. 1944), pianistki i śpiewaczki. Miał młodsze rodzeństwo: siostrę Józefę, zamężną Kosińską, i trzech braci, Bronisława, żonatego z Walerią z Gnatowskich (zob. Suzin Waleria), Augusta (zob.) i Leona Marka (zob.). Niedługo po urodzeniu S-a jego rodzina zamieszkała w Warszawie; ojciec zmarł po wypadku na budowie.
S. wraz z rodzeństwem śpiewał w założonym przez matkę «chórze domowym» i uczył się w domu gry na fortepianie. W siódmej klasie szkoły elementarnej zorganizował i prowadził orkiestrę amatorską i dla niej pisał oraz opracowywał repertuar. W r. 1918 zdał egzamin dojrzałości typu humanistycznego w Prywatnym Gimnazjum Tow. Szkoły Mazowieckiej w Warszawie, po czym podjął studia na Wydz. Prawa Uniw. Warsz. W grudniu t.r. wstąpił jako ochotnik do WP i otrzymał przydział do 1. p. inżynieryjnego. Dn. 15 IX 1919 został odkomenderowany do Szkoły Podchorążych w Warszawie. Po ukończeniu 15 IV 1920 nauki awansowano go 1 VI t.r. na podporucznika, a 28 XII jako student otrzymał urlop bezterminowy. Ukończywszy studia egzaminem prawno-historycznym, w r. 1923 rozpoczął naukę w Państw. Konserwatorium Muzycznym, m.in. w klasie fagotu. Dn. 8 II 1924 przeniesiono go do rezerwy. Od r. 1926 w Konserwatorium kształcił się na Wydz. Nauczycielskim, który z wynikiem bardzo dobrym ukończył w r. 1930. Następnie, po dwuletnich studiach pedagogicznych na Wydz. Humanistycznym Uniw. Warsz., uzyskał w r. 1932 dyplom nauczyciela szkół średnich. W czasie studiów pracował w firmie ubezpieczeniowej oraz jako nauczyciel. Od r. 1928 kierował chórem i orkiestrą Szkoły Mazowieckiej, potem chórem w II Gimnazjum Miejskim im. Jana Kochanowskiego i III Gimnazjum Miejskim im. Hugona Kołłątaja. Od r. 1932 prowadził również osiemdziesięcioosobowy chór męski w Szkole Podchorążych Sanitarnych, a od r.n. także orkiestrę i chór w Wieczorowej Szkole Zgromadzenia Kupców.
Zmobilizowany jako oficer rezerwy w sierpniu 1939, odbył S. kampanię wrześniową w grupie gen. Franciszka Kleeberga na Polesiu; po bitwie pod Kockiem dostał się do niewoli niemieckiej, z której zbiegł. Ukrywając się prawie przez rok na wsi, prawdopodobnie w Sichowie na Kielecczyźnie, uczył dzieci, prowadził chór kościelny i pomagał organiście. Następnie osiadł w r. 1940 z rodziną w Warszawie, gdzie został zatrudniony w Zarządzie Miejskim; uczestniczył też w tajnym nauczaniu. Aresztowany w r. 1941, był przez dziewięć miesięcy więziony na Pawiaku. W powstaniu warszawskim 1944 r. był komendantem bloku Obrony Przeciwlotniczej na Powiślu. Po upadku powstania przebywał w obozie przejściowym w Pruszkowie. Następnie został wywieziony do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, a potem Mauthausen.
Po wyzwoleniu 5 V 1945 obozu przez wojska amerykańskie i krótkim pobycie w Ratyzbonie S. wrócił 22 VII t.r. do Warszawy. Objął kierownictwo dziecięcego chóru międzyszkolnego dzielnic Śródmieście i Mokotów, udzielał także lekcji śpiewu i muzyki w II i III Gimnazjum Miejskim, a od r. 1947 w liceach im. Klementyny Hoffmanowej i Juliusza Słowackiego. W l. 1948–60 prowadził zajęcia muzyczne w Liceum Pedagogicznym nr 3 Robotniczego Tow. Przyjaciół Dzieci na Stawkach oraz chór w Instytucie dla Ociemniałych (potem w Związku Ociemniałych). W l. czterdziestych był członkiem Kuratoryjnej Komisji Wychowania Estetycznego oraz stałym przewodniczącym jury dorocznych przeglądów amatorskich zespołów muzycznych. W l. 1947–50 prowadził w sali Teatru Roma koncerty dla młodzieży, transmitowane przez Polskie Radio, oraz niedzielne koncerty umuzykalniające, organizowane przez Wydz. Kultury (tzw. poranki niedzielne) w Parku Skaryszewskim, Parku Sowińskiego i Lasku Bielańskim. Od r. 1950 kierował chórem i orkiestrą Państw. Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie, a w l. 1952–7 prowadził też chór mieszany Związku Zawodowego Kolejarzy. Rozpoczął w tym czasie, razem ze współpracownikami, publikowanie śpiewników szkolnych. Wspólnie z Haliną Lisowską wydał w Warszawie w r. 1951 Śpiewnik dla klasy 1 i 2 szkoły podstawowej (do r. 1954 – 4 wyd.) oraz Śpiewnik dla klasy 3 i 4 szkoły podstawowej (do r. 1955 – 4 wyd.). Tamże w r. 1952 wydał z Lisowską i Franciszkiem Jezionowskim Śpiewnik. Dla kl. 5, 6 i 7 (do r. 1956 – 5 wyd.). We współpracy ze Stefanem Waciakiem opublikował w r. 1954 Śpiewnik dla chórów licealnych (W.), a w r. 1956 Śpiewnik. Dla kl. 4 (W.).
W r. 1957 został S. redaktorem naczelnym czasopisma dla nauczycieli szkół podstawowych „Śpiew w Szkole” (od r. 1967 „Wychowanie Muzyczne w Szkole”). Na jego łamach publikował artykuły, m.in. O wychowanie muzyczne (1958 nr 1), w których proponował nowatorskie rozwiązania metodyczne i popularyzował doświadczenia w dziedzinie wychowania muzycznego. Postulował wprowadzenie stałych audycji umuzykalniających w radio i telewizji, realizowanie filmów metodycznych (Wychowanie muzyczne a film dźwiękowy w szkole, 1969 nr 5) oraz aktywizację uczniów i nauczycieli na lekcjach (Sami zrobimy instrumenty do muzykowania, 1963 nr 2, 3). Z podobną tematyką wiązał się cykl artykułów Rozwijanie twórczości dziecięcej (1965 nr 1–3). Pisał też recenzje, m.in. szkolnych audycji radiowych (m.in. Bravo, Signor Fermata, 1964 nr 3). Wprowadził do czasopisma dodatek nutowy, w którym zamieszczał m.in. piosenki swego autorstwa. Skomponował ponad osiemdziesiąt piosenek, m.in. Dwie nogi, Na wiosnę, Na kolonii, oraz dokonał kilkuset opracowań pieśni ludowych (m.in. Hej ty Wisło) i utworów Fryderyka Chopina. Artykuły i kompozycje publikował także na łamach „Płomyka”, „Płomyczka”, „Świetlic Dziecięcych” i „Wychowania w Zespole”.
W l. 1959–61 ogłosił S. dwuczęściowy skrypt Podręcznik do nauki śpiewu (W.). Opracował też śpiewnik Góry, doliny (W. 1961), zawierający dziesięć pieśni na chór a cappella. W r. 1962 wydał Śpiewnik dla chórów szkół podstawowych (W., wyd. 2, 1964). We współpracy z Zygmuntem Stankiewiczem opublikował Materiały pomocnicze do wychowania muzycznego w liceum pedagogicznym dla wychowawczyń przedszkoli dla klas I–III (W. 1967, 1968, wyd. 2: 1969, 1972). Również ze Stankiewiczem opracował Wychowanie muzyczne. Podręcznik dla klasy 1 liceum ogólnokształcącego (W. 1967, czternaście wydań do r. 1983) oraz Wychowanie muzyczne. Podręcznik dla klasy 3 liceum ogólnokształcącego (W. 1969, czternaście wydań do r. 1985). Jako członek komisji programowych Min. Oświaty i Wychowania był współautorem programu nauczania dla szkoły zreformowanej. Na jego wniosek wprowadzono do programu dział «Muzykowanie». Swoje poglądy na wychowanie muzyczne przedstawiał na sympozjach i zjazdach, m.in. w r. 1961 na międzynarodowej konferencji Stow. Wychowania Muzycznego w Wiedniu. W r. 1972 (lub 1974) został honorowym członkiem Tow. Śpiewaczego «Lutnia» im. Piotra Maszyńskiego. Był od r. 1976 członkiem ZBoWiD. W r. 1977 zrezygnował z redakcji „Wychowania Muzycznego w Szkole” i przeszedł na emeryturę. Pozostawił nieopublikowane wspomnienia (w posiadaniu rodziny w W.): Hobby mojego życia, Mój życiorys, Warszawa – Mauthausen i W służbie szkoły i piosenki. Zmarł wg dokumentów 17 VIII 1982 w Warszawie, a wg informacji rodziny 14 VIII, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim. Był odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1957), Krzyżem Kawalerskim (1969) i Komandorskim (1980) Orderu Odrodzenia Polski, Medalem KEN (1974), Złotą Odznaką ZNP (1974) i Złotą Odznaką Honorową I st. z Laurem Polskiego Związku Chórów i Orkiestr (1975).
S. był żonaty dwukrotnie; od 1 IX 1923 z Haliną Wiktorią z Budzyńskich, a od 25 VI 1932 z Mirosławą Marią Mrok (ur. ok. 1910), z którą miał syna Macieja (ur. 1935), plastyka.
Leksykon polskich muzyków pedagogów, Kr. 2008 (bibliogr.); – Buczyńska E., Działalność pedagogiczna i twórczość dla dzieci Adama Suzina, (mszp. pracy magisterskiej z r. 1979 w Państw. Wyższej Szkole Muzycz. w W.); Szewczuk H., Akord pedagogiczny, „Życie Muzycz.” 1974 nr 11; Witalewska H., Może ostatni co tak poloneza wodzi, „Głos Nauczycielski” 1974 nr 15; – Terpiłowska E., Mógłbym jeszcze zatańczyć mazura…, „Życie i Zdrowie” 1974 nr 9 (wywiad z S-em); – CAW: sygn. 8387 (akta personalne S-a); – Informacje syna S-a Macieja z W. i Joanny Daranowskiej-Łukaszewskiej z Kr. (na podstawie kwerendy w CAW).
Katarzyna Janczewska-Sołomko