Stabrowski Adam h. Lubicz z odmianą (zm. 1655 lub 1656), podczaszy witebski, poseł na sejmy. Był drugim synem kasztelana parnawskiego Piotra (zob.), i Fiodory (Teodory) z Sanguszków, 1.v. Giedroyciowej.
S. został wychowany w wyznaniu kalwińskim. Od młodości pozostawał w służbie Krzysztofa Radziwiłła, hetmana polnego, później w. lit. Dzięki jego poparciu został w r. 1614 deputatem do Tryb. Lit. z woj. połockiego; ponownie pełnił tę funkcję w r. 1619 – tym razem z woj. witebskiego. Nie wiadomo, czy to on, czyjego brat Jan, posłował na sejm w r. 1621 (w źródle – bez imienia). W r. 1625 był S. już żonaty z Heleną, córką Jana Szwykowskiego, należącego do klienteli radziwiłłowskiej. Na sejmiku przedsejmowym w Orszy 16 XII 1625 został obrany posłem na sejm zwołany na początek r.n. Poselstwo to wypełnił. Wybrano go na tym sejmie na deputata do Tryb. Lit. Skarbowego z woj. witebskiego; od 22 VII t.r. uczestniczył w jego pracach. Dn. 2 II 1630 na sejmiku gromnicznym w Orszy bronił interesów K. Radziwiłła, przeciwstawiając się fakcji sapieżyńskiej; pozyskał wtedy do grona klientów radziwiłłowskich m.in. Hektora Podbereskiego z pow. orszańskiego, obranego deputatem do Tryb. Lit. Czynił też K. Radziwiłłowi nadzieję na porozumienie na sejmie z kniaziem Samuelem S. Sanguszką, woj. witebskim. Systematycznie przesyłał K. Radziwiłłowi doniesienia o poczynionych na jego rzecz staraniach, informował o działalności zwolenników Sapiehów na sejmikach. W październiku t.r. został obrany na sejmiku w Orszy posłem na sejm, także w r. 1631 uzyskał poselstwo na sejm z pow. orszańskiego. Po raz kolejny został nadto deputatem do Tryb. Skarbowego w Wilnie.
Podczas bezkrólewia po śmierci Zygmunta III został S. wiosną 1632 obrany na sejmiku w Witebsku posłem na konwokację. Na jego wybór, jako wyznawcy kalwinizmu, nie chciała się początkowo zgodzić szlachta katolicka, lecz – jak relacjonował K. Radziwiłłowi Krzysztof Chrapowicki – udało się przekupić przywódców protestu. S. był na sejmie konwokacyjnym i 16 VII 1632 podpisał jego uchwały. Uczestniczył następnie (sierpień t.r.) w sejmiku przedelekcyjnym w Witebsku, na którym dopilnował, aby do instrukcji poselskiej wpisano wszystkie punkty postulowane przez K. Radziwiłła, został wybrany na jednego z sześciu posłów. Nie powiodły się natomiast jego starania, aby stosownie do zlecenia K. Radziwiłła, witebszczanie ruszyli w większej liczbie na elekcję. W woj. połockim poselstwa na elekcję uzyskali bracia S-ego: Jan i Jerzy. Wraz z nimi S. prosił K. Radziwiłła o naznaczenie stanowisk dla pocztów, które chcą wystawić na elekcję pod chorągiew hetmańską. Wybór Władysława Wazy podpisał S. z woj. witebskim. W r. 1633 był posłem na sejmie koronacyjnym w Krakowie; miał spisać dla K. Radziwiłła jego diariusz, szczególnie dokładnie relacjonując uroczystości koronacyjne (brak informacji, czy zadanie to wykonał). Na tym sejmie dostał 8 III przywilej na star. newelskie wraz z jurysdykcją sądową oraz został wybrany na deputata do Tryb. Lit. Skarbowego z pow. orszańskiego. Urząd star. newelskiego sprawował krótko. Niewątpliwie za protekcją K. Radziwiłła uzyskał 12 XII 1635 nominację na podczaszego witebskiego (scedował go potem na syna Jana, konsens królewski na cesję uzyskał ostatecznie 17 III 1644). Być może, posłował na sejm zwycz. w r. 1637, ponieważ był w Warszawie w otoczeniu K. Radziwiłła i 6 III podpisał „Declaratio magnatum Poloniae et Lithuaniae super negotio pacis facta in comitiis generalibus…”, którą skierowano do Anglika J. Durie (Dureusa). Jej przedmiotem było poparcie planów zaprowadzenia pokoju w Europie na drodze uzgodnień dyplomatycznych. W r. 1640 był deputatem do Tryb. Lit. Po śmierci K. Radziwiłła szukał oparcia w rodzinie Kiszków, głównie u Krzysztofa, woj. witebskiego. Wkrótce jednak związał się ponownie z Radziwiłłami. W czasie bezkrólewia po śmierci Władysława IV z racji posiadania dóbr w woj. smoleńskim wysłał swego sługę na popis generalny tego województwa odprawiony 28 VII 1648 przez podkomorzego smoleńskiego Samuela Sokolińskiego. T.r. uczestniczył w elekcji, wraz z woj. witebskim podpisał wybór królewicza Jana Kazimierza. Nie wiadomo, czy S. był tym Stabrowskim, zaufanym Janusza Radziwiłła, wysłanym w sierpniu 1649 do woj. smoleńskiego Jerzego K. Hlebowicza, który miał ściągnąć z twierdzy smoleńskiej proch na wyprawę łojowską przeciwko Kozakom.
S. miał w woj. witebskim m.in. dwór Oleksinicze z wsiami Wierzchowie i Ponizowie oraz Lewków (?); w r. 1642 oddał je w dwuletnią dzierżawę Marcinowi i Zofii z Grzybowskich Niewierskim za 50 tys. Posiadane w tymże województwie (po bracie Janie) dobra oboleckie (m. Obolce z wsiami i przyległościami) sprzedał 8 X 1629 kniaziowi S. S. Sanguszce za 16 tys. kop gr lit. Zapewne przez pewien czas miał także Utryłów i Cieszyce (prawdopodobnie w woj. połockim) przekazane testamentem przez ojca. W woj. smoleńskim należały do S-ego Czyżów, Chołm, Czerejsk, Zabołocie i Okotów z Zakupiem, w woj. połockim posiadał Adamów. Był dzierżawcą dóbr we wsiach leżących w woj. witebskim: Wosiejowie, Makulinie, Wielkim Siele i Kuckach, które po śmierci S-ego zostały przekazane Kazimierzowi Łaniewskiemu, oraz Cholina, Czyżewa, Okułowa i Borowików w woj. smoleńskim, stanie swadickim. S. żył jeszcze w r. 1654; wg spisu z t.r. wystawił 13 ziemian ze swych majętności smoleńskich na obronę Smoleńska przed Moskwą. Zmarł zapewne w r. 1655 lub 1656.
Z małżeństwa z Heleną ze Szwykowskich pozostawił S. potomstwo, m.in. synów: Samuela, który był dworzaninem Bogusława Radziwiłła i towarzyszył mu w podróży zagranicznej w l. 1637–40, oraz Jana, podczaszego witebskiego (1644 – po 1650).
PSB (Sanguszko Samuel Szymon); – Niesiecki; Święcki, Historyczne pamiątki, II 133; – Elektorowie, s. 213; Elektorów poczet, s. 341; Słown. Geogr. (Adamowo); – Augustyniak U., Dwór i klientela Krzysztofa Radziwiłła (1585–1640). Mechanizmy patronatu, W. 2001; Dzięgielewski J., Izba poselska w systemie władzy Rzeczypospolitej w czasach Władysława IV, W. 1992 s. 127, 178; Kaczorowski W., Sejmy konwokacyjny i elekcyjny w okresie bezkrólewia 1632, Opole 1986; Ochmann-Staniszewska S., Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy, Wr. 2000 II (brak S-ego wśród wykazu posłów); Seredyka J., Parlamentarzyści drugiej połowy panowania Zygmunta III Wazy, Opole 1989 s. 87; tenże, Rzeczypospolita w ostatnich latach panowania Zygmunta III (1629–1632), Opole 1978; – Archeografičeskij Sbornik Dokumentov, XIV 20; Dwa pamiętniki z XVII wieku, Jana Cedrowskiego i Jana Floriana Drobysza Tuszyńskiego, Wyd. A. Przyboś, Wr.–Kr. 1954; Materialy istoriko-juridičeskije, Vitebsk 1894 XXV 409; Metryka Litewska. Księga wpisów nr 131, Oprac. A. Rachuba, W. 2001 nr 204, 278; Radziwiłł B., Autobiografia, Wyd. T. Wasilewski, W. 1979; Vol. leg., III 494, 675, 740, 795, IV 232; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. II nr 943, Dz. IV t. 24 nr 321, Dz. V nr 432, 1584, 2157 (K. Chrapowicki do K. Radziwiłła z 10 VI 1632), nr 9634 (H. Mirski do K. Radziwiłła z 1 IX 1632), nr 9849, 14613, 14927 (listy S-ego głównie do K. Radziwiłła z l. 1630–46), nr 15945 (Jan Szwykowski do K. Radziwiłła z 14 IX 1625), nr 18709 (S. Zenowicz do K. Radziwiłła z 29 XII 1638), nr 19014, Dz. VI nr 36 (diariusz kancelaryjny J. Radziwiłła) k. 139, 175v., Dz. XXIII teka 16 plik 10, Arch. Potockich z Radzynia, rkp. 420 s. 72; AP w Kr., Oddz. na Wawelu: Arch. Młynowskie Chodkiewiczów, nr 978; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 5930 k. 11–11 v.; Lietuvos Martyna Mažvydo Nacionalinė Biblioteka w Wil.: F. 95 nr 1631; L’vivs’ka deržavna naukova biblioteka im. V. Stefanyka we Lw.: rkp. II 3675; Rossijskij gosudarstvennyj archiv drevnich aktov w Moskwie: F. 389 (Metryka Lit.) nr 111 k. 501–501v., nr 114 k. 507v.–508; – Mater. arch. udostępnione przez Urszulę Augustyniak i Henryka Lulewicza z W.
Mirosław Nagielski