Rzewuski Adam Wawrzyniec h. Krzywda (1760–1825), poseł na sejmy, poseł polski w Danii, pisarz polityczny. Był synem Stanisława Ferdynanda (zob.) i Katarzyny Radziwiłłówny.
R. kształcił się w l. 1771–6 w jezuickim, a potem pojezuickim Collegium Nobilium w Warszawie. Prawdopodobnie od końca stycznia, bądź od lutego 1782 przebywał na dworze wuja Karola Stanisława Radziwiłła «Panie Kochanku». Z jego materialnym wsparciem i protekcją został w sierpniu 1782 posłem na sejm z woj. nowogródzkiego. Na sejmie wyznaczono go w skład sądów sejmowych na czas obrad oraz na kadencję rozpoczynającą się 1 II 1784. Występując od 22 X 1782 w obronie bpa Kajetana Sołtyka, pokrzywdzonego rzekomo przez Radę Nieustającą, R. – żądając obalenia Rady – w jednej z mów ostrzegł Stanisława Augusta, by pamiętał, że nie ma do czynienia z nawykłą do uległości szlachtą niemiecką i przypomniał królowi los Karola I Stuarta (ten wątek, znany z pamiętników, nie występuje w mowie drukowanej). Zuchwały głos wywołał ostrą reakcję Radziwiłła, który w tym okresie starał się zachować wobec Stanisława Augusta postawę lojalną. Wezwany do stawienia się u swego protektora (byłoby to równoznaczne z wycofaniem z sejmu), R. odmówił, tłumacząc się obowiązkami poselskimi; od razu też wyprowadził się z wujowskiego pałacu. Gdy 31 X 1782 w sejmie odczytano marcowy list hetmana polnego kor. Seweryna Rzewuskiego do Stanisława Augusta, atakujący Radę, R. należał do tych, którzy domagali się równoczesnej lektury broniącej hetmana mowy Ignacego Potockiego. Kiedy R. został rotmistrzem kawalerii narodowej, nie wiadomo; z tym tytułem występował już na sejmie 1782 r. Dn. 5 II 1783 składał na sejmiku nowogródzkim Relację z czynności sejmowych…, przedstawiając raz jeszcze całą sprawę Sołtyka w duchu stanowiska opozycji magnackiej i szczególnie broniąc roli, odegranej w tej aferze przez stryja Seweryna (zob.). Można podejrzewać, że tekst Relacji został z S. Rzewuskim uzgodniony. Liczne rękopiśmienne odpisy (unikatowy druk w B. Uniw. Warsz.) świadczą o funkcjonowaniu Relacji jako narzędzia propagandy antykrólewskiej. Dn. 14 II donosił R. stryjowi, że Relacji nie chciała przyjąć do akt kancelaria ziemstwa nowogródzkiego, natomiast wpisał ją do akt wraz z manifestem przeciw ziemstwu tamtejszy gród. W odwet za działalność opozycyjną K. S. Radziwiłł pozbawił R-ego zastawu Starczyc (woj. nowogródzkie).
Poparty przez, agentów hetmana w. kor. Ksawerego Branickiego, latem 1784 uzyskał R. mandat poselski z Wołynia. Choć w celu zdobycia poselstwa obiecał, że podczas sejmu nie będzie królowi przeciwny, w czasie dyskusji nad absolutorium dla Rady Nieustającej (20 X 1784) wyliczył jej rzekome wykroczenia przeciw prawu i domagał się zniesienia tej magistratury. Jako poseł bracławski na sejm 1786 r. ganił R. w duchu opozycji magnackiej «dwojenie» przez stronników dworskich sejmików na Podolu; w dalszych mowach żądał powiększenia liczby kawalerii narodowej, obdarzania funkcjami oficerskimi tylko szlachty i oczyszczenia zarówno armii, jak palestry ze «zgrai» miejskiej (2 XI). Przeprowadzona przez R-ego, a wymierzona w gen. Jana Komarzewskiego, krytyka porządków w wojsku, pośrednio godziła w Stanisława Augusta. Dn. 6 XI 1786 R. wypowiedział się przeciw zawartej przez prymasa Michała Poniatowskiego umowie z dworem austriackim w sprawie nowych granic biskupstwa krakowskiego. W innej mowie tegoż dnia krytykował powierzanie stanowisk w dyplomacji osobom spoza szlachty.
Dn. 21 IV 1789 – choć nieobecny w Warszawie – nominowany został R. na szefa poselstwa polskiego w Danii; starał się wprawdzie o placówkę w Sztokholmie, ale jego konkurent Jerzy Potocki miał silniejszych popleczników. Jeszcze w poł. czerwca 1789 nie było wiadomo, czy R. – wskutek choroby wciąż przebywający w swych dobrach na Ukrainie – zaakceptuje ofiarowaną mu misję dyplomatyczną. Przyjechawszy do Warszawy w pocz. września 1789, rozpoczął przygotowania do wyjazdu (uszył sobie m. in. bogaty strój narodowy). Dn. 7 X 1789 otrzymał Order Św. Stanisława, po 10 X t. r. udał się w drogę. Wystawne poselstwo odbywał na koszt Rzpltej. Do zadań misji R-ego należało baczenie na sprawy Gdańska oraz starania o życzliwe pośrednictwo Danii w sprawie dopuszczenia polskiego przedstawiciela na kongres pokojowy. Przybywszy ok. 23 X 1789 do Berlina, 26 X został przyjęty na audiencji przez Fryderyka Wilhelma II. Wywołał wówczas konsternację niewybrednymi epitetami pod adresem cesarza Józefa II (nazwał go łajdakiem) i wystąpieniami przeciw Rosji. Niepolityczne były też toasty, wznoszone przez R-ego na publicznym dworskim obiedzie na cześć ks. Ludwika Hohenzollerna jako przyszłego polskiego króla. Komentując te wystąpienia wobec posła duńskiego w Warszawie R. Bourke’a, Stanisław August nie ukrywał swej dla nich dezaprobaty i dawał do zrozumienia, iż do wyznaczenia tak niedoświadczonego dyplomaty został zmuszony wbrew swemu przekonaniu. Misja R-ego w Danii, trwająca od 24 XI 1789, okazała się niewypałem; już podczas pierwszych spotkań z polskim dyplomatą kierujący polityką Danii minister A. P. Bernstorff radził Rzpltej utrzymywanie dobrych stosunków z Rosją. W końcu marca 1790 R. wydał dla korpusu dyplomatycznego uroczysty obiad, fetując nim ofiarność Stanisława Augusta na rzecz skarbu Rzpltej. Był to – jak się wydaje – jedyny przejaw jego politycznej aktywności. Zniechęcony do swej misji, 20 III 1790 już po raz drugi prosił o urlop. Dn. 22 V t. r. R. miał w Kopenhadze ostatnią audiencję, po czym wyruszył w drogę powrotną do kraju. Ominąwszy Warszawę, w końcu lipca 1790 zjechał do swych dóbr na Ukrainie. W początku września t. r. przybył do stolicy. Na sesji 21 IX t. r. sejm przystał na jego prośbę odwołania z Kopenhagi. Wyjeżdżając ze stolicy w początku października t. r. R. uwoził królewską obietnicę krzesła senatorskiego. Dn. 5 XI 1790 otrzymał kaszt. witebską (starania o nią czynił już w l. 1783–4).
Podczas sejmików poselskich we wrześniu 1790 R., który uczestniczył w sejmiku woj. kijowskiego, opowiedział się przeciw idei korony dziedzicznej; potwierdził to stanowisko zredagowanym w Pohrebyszczach 28 XI 1790, a uwierzytelnionym w Winnicy 3 XII t. r., manifestem przeciw projektowanej sukcesji tronu (nie druk.). Zważywszy, że analogiczne manifesty ogłaszali wówczas klienci Szczęsnego Potockiego i Seweryna Rzewuskiego, należy mniemać, iż wystąpienie R-ego inspirował hetman polny kor. Antysukcesyjne stanowisko było jednak zgodne z konserwatywno-republikańskimi poglądami R-ego, wyłożonymi w opublikowanym przezeń w grudniu 1790 traktacie O formie rządu republikańskiego myśli (b. m. r. w.). Pismo dawało wykład ideologii politycznej polskiego republikanizmu w jego skrajnie antykrólewskim kształcie. Widoczne to było nie tylko w opisie skierowanych przeciw królowi praw kardynalnych, możliwych do zmiany jedynie za jednomyślną wolą całego narodu, bezwzględnie obowiązującej mocy instrukcji poselskich, nieufności do sejmu «gotowego», a zwłaszcza nominowanego przez króla senatu, ale także w koncepcjach społecznych i obyczajowych R-ego. Opowiadał się on przeciw dopuszczeniu mieszczan do prawodawstwa (mogą mieć najwyżej głos doradczy w sprawach handlu i miast) i przeciw odsądzeniu od praw politycznych szlachty nie posiadającej. Szczególnie skrajne było nastawienie antymiejskie R-ego, który młodzież chciał wychowywać na wsi, w pobliżu domu rodzicielskiego (wieś stanowiła gwarancję dobrych obyczajów, gdy stolica była tylko źródłem zepsucia), niechętny był wojażom zagranicznym, z których – podobnie jak z miast – przywoziło się tylko złe obyczaje. W początkach lutego 1791 przybyły do Warszawy R. wysłuchał od bpa Adama Naruszewicza reprymendy z racji niewczesnego głoszenia tak archaicznych poglądów. Tłumaczył, że pisał swe dzieło w drodze do Danii (to miało zapewne wyjaśniać powód utraty kontaktu z ewolucją myśli politycznej sejmowych przywódców) i obiecywał nie tworzyć więcej tego rodzaju prac. Dn. 7 II 1791 przystąpił do sejmowej konfederacji.
Wskazując na niebezpieczne dla wolności analogie z rozwiązaniami z l. 1768 i 1775, na sesji 17 II 1791, R. wypowiedział się przeciw wnioskowi posła krakowskiego Stanisława Sołtyka, proponującego, by projekt o sejmikach ułożyła pełnomocna deputacja. Ostatecznie zarówno R., jak inni oponenci ustąpili. Starania R-ego, by wejść w skład tej deputacji, zakończyły się niepowodzeniem; został do niej wprawdzie wybrany tyloma głosami, co marszałek w. lit. Ignacy Potocki, lecz Stanisław August, do którego należało rozstrzygnięcie, miejsce w deputacji przyznał temu drugiemu. Wobec pogłosek o ponownym zagrożeniu rozbiorowym, na posiedzeniu sejmu 15 III 1791 R. zażądał przedstawienia przez Deputację Interesów Zagranicznych odnośnych depesz, ustąpił jednak wobec argumentów o potrzebie zachowania sekretu i zapewnienia przez członków Deputacji, że nie ma powodów do niepokoju. W piśmie opublikowanym wiosną 1791 (O proponowanej przez dwór londyński cesji miasta Gdańska cum territorio dla dworu berlińskiego uwagi) wypowiadał się zdecydowanie przeciw ustąpieniu Gdańska Prusom. Przekonywał, że obiecywane w zamian korzyści handlowe dla Rzpltej są iluzoryczne, gdyż pośrednicząca w tej kwestii Anglia nie zdoła narzucić Berlinowi dogodniejszych dla Polski warunków traktatu handlowego.
W pisanej z Pohrebyszcz 5 VI 1791 i przeznaczonej do rozpowszechniania Kopii listu senatora litewskiego do przyjaciela w Warszawie mieszkającego R. zapewniał o swym pozytywnym stosunku do Ustawy Rządowej 3 maja, w tym także do artykułu o koronie dziedzicznej, bowiem się «gruntownie przekonał, iż w takim czasie i pośrzód takich narodów żyjemy, że lepiej część wolności indywidualnej postradać, byle całość uchronić». Niedostatki majowej ustawy wskazywał w artykule dotyczącym chłopów. Postulował w tej sprawie wyznaczenie w terenie komisji «dla ułożenia trwałej powinności tak w robociznach, jako też i opłatach», zabezpieczenie chłopom trwałości dzierżenia posiadanej ziemi, przeliczenie dni pańszczyzny «na wymiar robocizny», reformę dotyczącego chłopów sądownictwa. Zgodnie z teorią fizjokratów ustawodawstwo w sprawie chłopskiej uważał za ważniejsze od rozwiązania kwestii mieszczańskiej: «Ja teraz – oznajmiał w liście – pole u siebie rozmierzam i wsie rozgraniczam, co gdy skończono będzie, dziedzictwo i własność gruntów poddanym moim nadam oraz kontrakty z niemi poczynię względem czynszów lub pańszczyzny […] i pod sąd powiatowy lub referendaryi poddam». Efektem tych zmian powinien być – zdaniem R-ego – nie tylko wzrost dochodów, ale także wzbudzenie w chłopach «przemysłu» i wzrost demograficzny.
R. był jednym z senatorskich kandydatów do Komisji Policji, przepadł jednak w głosowaniu w dn. 28 VI 1791. Tego dnia został natomiast wybrany w skład deputacji, która miała opracować Kodeks Stanisława Augusta. Podczas sesji 20 X t. r., nawiązując do Konstytucji 3 Maja, mówił o dziejach Polski jako zmaganiu narodu z dążącymi do absolutyzmu królami, radził odebrać tym ostatnim dobra stołowe (chciał je dać chłopom na «własność i dziedzictwo»), zmniejszyć liczbę wojska stałego (wystarczyłaby «milicja krajowa» szlachecko-mieszczańska), zachowując jednak dotychczasowy etat kawalerii narodowej. Polacy powinni sobie uroczyście przyrzec, «iż odtąd na krok jeden królowi polskiemu w prerogatywach narodu postąpić nie damy». Wypowiadając się 31 X t. r. w sprawie projektu sprzedaży starostw, R. chwalił pomysły ks. Michała Ossowskiego, domagając się korekt w kwestii chłopskiej. Dla włościan z królewszczyzn chciał ustanowić referendarię (sąd odwoławczy) w każdym powiecie, za niebezpieczne uważał projekty odciągania chłopów ze wsi przez rozbudowę fabryk. Jako wyjście widział zapewnienie rolnikom «bezpieczeństwa osoby» i «własności majątku», odżegnywał się natomiast od myśli o daniu chłopom wolności. Podczas sejmowej debaty 27 I 1792 R. delikatnie próbował ujmować się za stryjem Sewerynem. W lutym 1792 na sejmiku pow. żytomierskiego został jednym z komisarzy granicznych. W przeznaczonym do rozpowszechniania liście z 24 IV 1792 R. potępiał poczynania Sz. Potockiego i S. Rzewuskiego, szukających w Petersburgu pomocy przeciw własnej ojczyźnie i potwierdzał swe przywiązanie do Ustawy Rządowej 3 maja.
Zwycięstwo konfederacji targowickiej skłoniło R-ego do zmiany poglądów; w liście do Sz. Potockiego z 6 VIII 1792 podawał w wątpliwość swe przywiązanie do Ustawy Rządowej. Dn. 30 VIII 1793 wszedł w skład delegacji gub. bracławskiej, która przyjechała złożyć hołd Katarzynie II w Petersburgu. Może już wówczas został mianowany senatorem Cesarstwa Rosyjskiego i tajnym radcą dworu. W grudniu 1793 zrezygnował z kaszt. witebskiej, argumentując w liście do króla (który rozpowszechnił), że «wtenczas, kiedy ziemia wolnych skalana jest przebywaniem w niej zagranicznego żołnierza», nie jest możliwe ani tworzenie praw, ani udzielanie senatorskich rad. W r. 1795 w katedrze wileńskiej R. składał Katarzynie II przysięgę wierności.
Dalsze informacje o R-m są fragmentaryczne. Dn. 29 VI 1803 Adam Jerzy Czartoryski zapraszał go do współpracy w tworzonym przez Tadeusza Czackiego «nowym ułożeniu oświaty» w gub. kijowskiej, 4 XI 1804 został członkiem Warszawskiego Tow. Przyjaciół Nauk. W r. 1807 przekazał na rzecz Liceum Krzemienieckiego zbiór konch, w l. 1809–12 był marszałkiem szlachty gub. kijowskiej. Dn. 13 I 1812 wygłaszał mowę podczas uroczystego otwarcia Gimnazjum Kijowskiego. Wiosną r. n. został powołany na stanowisko wizytatora szkół gub. kijowskiej, ale latem 1814 – «dla zdrowia i interesów domowych» – podjął starania o zwolnienie z tej funkcji. Dn. 13 VI 1819 Aleksander I zwalniał R-ego na jego prośbę z obowiązków senatorskich. R. wielokrotnie (m. in. w r. 1817) gościł w Petersburgu. Rosnące zainteresowanie R-ego masonerią doprowadziło go do stanowiska wielkiego mistrza loży «Astrea» (1819–20) oraz mistrza zrzeszającej wyłącznie Polaków loży «Orzeł Biały na Wschodzie Petersburga» (1818–19). W Żytomierzu (z siedzibą w Pohrebyszczach) R. założył lożę «Rozproszona Ciemność», jako członek honorowy należał nadto do lóż: «Kazimierz Wielki» (1819–20), «Szkoła Sokratesa», «Szczęśliwe Oswobodzenie» (1820), «Przyjaciel Ludzkości» (1821).
Po dokonanym przez rodzeństwo 25 IX 1785 dziale fortuny został R. dziedzicem Pohrebyszcz (woj. kijowskie), w których w r. 1814 odbudował spalony wcześniej kościół. Ponadto miał R. nabyty od Prota Potockiego Cudnów (woj. kijowskie). Ze względu na zadłużenie dóbr R-emu groziła w pewnym momencie licytacja majątków, zdołał jednak sprawę załatwić polubownie.
Prócz sygnalizowanych wyżej utworów publicystycznych, R. pisał wiersze (niektóre ogłosił w „Zabawach Przyjemnych i Pożytecznych” w l. 1776–7 – t. 14 cz. 2 i t. 15 cz. 2), tłumaczył J. Racine’a, P. Corneille’a i „Psalmy Dawidowe”, przekładał ody Macieja Kazimierza Sarbiewskiego oraz wiersze Stanisława Konarskiego. Mieszkając najczęściej w Pohrebyszczach, utrzymywał kontakty z okolicznymi literatami (Rajmundem Korsakiem, Tadeuszem Hyżdenem, Stanisławem Trembeckim). Wedle świadectwa syna Henryka w r. 1782 przygotował do druku Uwagi nad Statutem Litewskim; przekazana w nich negatywna ocena unii Korony z Litwą skłoniła K. S. Radziwiłła do wycofania dzieła z drukarni i spalenia go. W ręku rodziny pozostały jedynie dwa ocalałe egzemplarze. R. zmarł w r. 1825 w Pohrebyszczach. R. żonaty był od r. 1790 z córką swej siostry Franciszki chorążanką nowogródzką Justyną Rdułtowską (ur. ok. 1775 – zm. 1836), która wniosła mu ponoć 700 tys. posagu. Ich dziećmi byli synowie: Henryk (zob.), Adam (zob.) oraz Ernest (1812–1862), marszałek szlachty pow. berdyczowskiego i pułkownik kozaków, a nadto 4 córki: Karolina, od r. 1814 żona Hieronima Sobańskiego, 2. v. Czerkowiczowa, 3. v. de la Croix, Ewelina (zob. Hańska Ewelina), Paulina, żona Serba Iwana Riznića oraz Aleksandra (Alina), żona Aleksandra Moniuszki.

Portret R-ego z czasów ambasady pędzla T. Lawrence’a, był przed I wojną światową w Pohrebyszczach, jego kopia znajduje się w Muz. w Kopenhadze (reprod. w: Rzewuski A. C., A travers l’invisible cristal, Paris 1976); Istniał też portret R-ego malowany przez J. Ch. A. Lampiego; – Estreicher; Estreicher w. XIX; Nowy Korbut; Słown. Geogr. (Cudnów, Pohrebyszcze); Kossakowski, Monografie, II–III; Pułaski, Kronika; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; Repertorium der diplomatischen Vertreter aller Länder, Graz–Köln 1965 III; Wolff, Senatorowie W. Ks. Lit.; – Bańkowski P., Polskie archiwa magnackie w Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym w Kijowie, „Archeion” T. 40: 1964 s. 172; Dembiński B., Polska na przełomie, W.–Lw.–P. [1913]; Grześkowiak-Krwawicz A., Publicystyka stanisławowska o modelu rządów monarchii francuskiej, Wr. 1990; [Iwanowski E.] Heleniusz, Listki z Ukrainy, Kr. 1902 III 12; tenże, Pamiątki polskie z różnych czasów, Kr. 1882 I 286, 289, 559; tenże, Wspomnienia polskich czasów dawnych i późniejszych, Lw. 1894 II 59; Kalinka W., Sejm Czteroletni, Lw.–Kr. 1881–8 II 231, 232, 471, 525, III 84; Kraszewski J. I., Polska w czasie trzech rozbiorów, P. 1873–4 I 292, 322, 323, 382, 383, 387, 388, II 217, 245, III 239, 240, 327–30; Kraushar, Tow. Warsz. Przyj. Nauk.; Łaszewski R., Sejm polski w latach 1764–1793, W.–P. 1973 s. 14, 22, 30, 32, 34, 50, 55, 68, 96, 117; Maksimowicz K., Konkury Seweryna Rzewuskiego i Kazimierza Nestora Sapiehy o rękę Anny z Cetnerów Sanguszkowej w poezji, „Ze skarbca kultury” Z. 46 s. 25; Michalski J., Sarmatyzm a europeizacja Polski w XVIII w., w: Swojskość i cudzoziemszczyzna w dziejach kultury polskiej, W. 1973; tenże, Warszawa, czyli o antystołecznych nastrojach w czasach Stanisława Augusta, w: Warszawa XVIII wieku, W. 1972 Z. 1; Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne, S. II, Pet. 1898 s. 106, 112, 113; Radwański Z., Prawa kardynalne w Polsce, P. 1952 s. 11, 138–49; Rostworowski E., Sprawa aukcji wojska na tle sytuacji politycznej przed Sejmem Czteroletnim, W. 1957; Smoleński W., Ostatni rok Sejmu Wielkiego, Kr. 1896; tenże, Publicyści anonimowi z końca wieku XVIII, W. 1912 (odb. z „Przegl. Hist.”); Szyjkowski M., Myśl Jana Jakuba Rousseau w Polsce XVIII wieku, Kr. 1913; Ślisz A., Henryk Rzewuski, życie i poglądy, W, 1986; Wolański A., Wojna polsko-rosyjska 1792 r., P. 1924 I; Zahorski A., Centralne instytucje policyjne w Polsce w dobie rozbiorów, W. 1959; – Bobrowski T., Pamiętnik mojego życia, W. 1979 I; Bukar S., Pamiętniki, w: Ochocki J. D., Pamiętniki, Wil. 1857 IV 154, 162, 177; Depesze ambasady polskiej w Kopenhadze z lat 1789–1793, „Bibl. Ossolińskich”, Poczet Nowy, Lw. 1863 III 167–95; Mater. do dziej. Sejmu Czteroletniego, I; Naruszewicz A., Diariusz podróży Stanisława Augusta króla na Ukrainę w roku 1787, W. 1805 s. 230; tenże, Korespondencja, Wr. 1959; Ochocki J. D., Pamiętniki, W. 1910 I 14, II 58–63, 113; Ogiński M. K., Mémoires, Paris 1827 II; Ostrowski T., Poufne wieści z oświeconej Warszawy, Wr. 1972; Radziwiłł K. S., Listy, W. 1906; Rzewuska J., Wielka rodzina w wielkim narodzie, Kr. 1879; Rzewuska R., Mémoires, Rome 1939 II 301, 302; Tajna korespondencja z Warszawy do Ignacego Potockiego 1792–1794, W. 1961; Vol. leg., IX 2, 3, 471; Wolski M., Obrona Stanisława Augusta, „Roczn. Tow. Hist.-Liter. w Paryżu” 1867, 1868 s. 149; Zaleski B., Korespondencja krajowa Stanisława Augusta, P. 1872 s. 141, 171; – AGAD: Arch. Publ. Potockich 277/II s. 244, Arch. Radziwiłłów Dz. V 13635, 13655 (19 I 1782), Zbiór Popielów 58, 130 (s. 503), 393; AP w Kr.: Arch. Podhoreckie XI/3/54; B. Czart.: rkp. 729, 736, 929, 1181, 1461; B. Jag.: rkp. 4365; B. Narod.: rkp. 3296; B. Ossol.: rkp. 2240, 6027 (nie wykorzystany), 13179, 14161; B. PAN w Kr.: rkp. 2814, 2815, 4014; Geheimes Staatsarchiv, Preussischer Kulturbesitz w Merseburgu: Rep. IX (Polen) 27/233 (k. 17), 236 (k. 148), 248 (k. 10), Rep. 92, Nachlass v. Hertzberg Nr 13 (k. 178 i 200); Reichsarchiv w Kopenhadze: T.K.U.A. Polen 1788–1789, 1790–1791; Staatsarchiv w Dreźnie: Loc. 4302 (Dépêches et rapports. Mission du comte de Zinzendorf à Berlin 1789).
Zofia Zielińska