Schoeneich Aleksander Edward (1861–1939), pastor ewangelicko-augsburski w Lublinie, senior diecezji lubelskiej. Ur. 9 II w Warszawie. Przodkowie Schoeneichów przybyli z Niemiec, jednak w połowie XIX w. rodzina była już całkowicie spolonizowana. S. był synem Edwarda, właściciela kilkumorgowego gospodarstwa warzywno-owocowego i wiatraka przy obecnej ul. Bema w Warszawie, i Emilii z domu Wanke, starszym bratem Władysława (1879–1964), lekarza pediatry, profesora Uniw. Warsz., który spolszczył brzmienie nazwiska na Szenajch.
S. ukończył VI rządowe gimnazjum filologiczne w Warszawie. W l. 1881–5 studiował na wydz. teologii ewangelickiej uniw. w Dorpacie; w czasie studiów nagrodzony został w r. 1884 złotym medalem. Działał tu w polskiej korporacji studenckiej «Polonia» oraz w Theologischer Verein. Dyplom uniwersytecki uzyskał w r. 1886.
S. ordynowany w Warszawie 28 II 1886, rozpoczął pracę duszpasterską jako wikariusz parafii ewangelicko-augsburskiej, pełniąc jednocześnie funkcje kapelana wojskowego garnizonu warszawskiego. Odprawiał nabożeństwa także po łotewsku i po estońsku. Uczył też religii w sześciu gimnazjach i zakładach naukowych. W r. 1888 został wybrany na pastora parafii luterańskiej w Lublinie i był nim aż do śmierci. Czasowo administrował zborami w Końskowoli i Chełmie. Jednocześnie uczył religii, niemieckiego i propedeutyki filozofii w lubelskich szkołach średnich.
Od r. 1898 S. był stałym współpracownikiem i współredaktorem wychodzącego w Warszawie „Zwiastuna Ewangelicznego”, pisma dla Polaków ewangelików, gdzie publikował artykuły dotyczące spraw religijnych, politycznych, społecznych, historycznych, m.in. o dziejach Szkotów w Lublinie. W swoich wypowiedziach prasowych podkreślał związki protestantyzmu z Polską zarówno w czasach reformacji, jak i w XIX w. Był bliskim współpracownikiem i przyjacielem ks. Juliusza Burschego, zwierzchnika Kościoła ewangelicko-augsburskiego w Król. Pol. Od r. 1904 do r. 1921 pełnił funkcje superintendenta diec. warszawskiej tegoż Kościoła. Na przełomie XIX i XX w. ogłosił kilka prac, m.in. przełożone z niemieckiego: „Konfesja augsburska” (W. 1888) i „Mały katechizm doktora Marcina Lutra” (W. 1900, Wyd. 6, 1929) – obie opatrzone jego objaśnieniami. Wydał też dwie książki do nabożeństwa: „Modlitwy dla młodzieży ewangelickiej” (W. 1896) i „Do Boga. Modlitwy dla chrześcijan ewangelików” (W. 1903, Wyd. 3 uzup., W. 1938). Po rewolucji 1905 r. S. uczestniczył w organizowaniu prywatnego szkolnictwa polskiego w Lublinie. Działał w Polskiej Macierzy Szkolnej. Był współzałożycielem Tow. Biblioteki im. H. Łopacińskiego w Lublinie (1907), członkiem organizacji nauczycielskich.
W czasie pierwszej wojny światowej był S. w l. 1916–18 członkiem Rady Miejskiej Lublina. Od r. 1916 do r. 1923 był członkiem Konsystorza zarządzającego sprawami Kościoła ewangelicko-augsburskiego w Król. Pol. Na synodzie w Łodzi w r. 1917 należał do grona polskich pastorów przeciwstawiających się próbom niemieckich władz okupacyjnych zmierzających do nadania niemieckiego charakteru Kościołowi luterańskiemu w Polsce. W r. 1918 był członkiem komisji przygotowującej tekst ustawy określającej sytuację prawną Kościoła ewangelicko-augsburskiego.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości S. wchodził w skład komisji plebiscytowej na Mazurach i działał na rzecz przyłączenia tych terenów do Polski. W l. 1921–37 był superintendentem diec. północno-wschodniej, a od końca kwietnia 1937 seniorem diec. lubelskiej, pełnił też czasowo obowiązki seniora diec. wołyńskiej.
W okresie międzywojennym w dalszym ciągu współpracował S. z prasą polsko-ewangelicką. Publikował na łamach „Zwiastuna Ewangelicznego”, „Jednoty”, „Przeglądu Ewangelickiego”, „Głosu Ewangelickiego”. Wydał Krótką historię Kościoła chrześcijańskiego w życiorysach (W. 1925, Wyd. 2 uzupełnione, L. 1936), w której jeden z rozdziałów poświęcił dziejom reformacji w Polsce. W książce ,,W służbie Ojczyzny i Kościoła” (W. 1938) umieścił artykuł o pastorze Feliksie Gloeh pt. Duszpasterstwo i temperament. Ogółem bibliografia jego prac liczy blisko 200 pozycji. Prowadził też kronikę zboru lubelskiego. W sporach między społecznością polską a niemiecką w Kościele ewangelicko-augsburskim popierał stanowisko bpa J. Burschego, dążącego do wzmocnienia polskiego charakteru protestantyzmu w Polsce. Utrzymywał jednak dobre stosunki z pastorami niemieckimi i cieszył się uznaniem niemieckich parafian w Lublinie. Jako teolog uważany był za ortodoksyjnego luteranina. Działał w kościelnych organizacjach charytatywnych. Wspomagał Dom Miłosierdzia w Łodzi, organizował kolonie dla dzieci, współpracował z Polskim Czerwonym Krzyżem.
S. był m.in. członkiem Tow. Przyjaciół Nauk w Lublinie (powołanego w r. 1927) i Tow. Badań Dziejów Reformacji w Polsce. W r. 1931 uzyskał tytuł doktora honoris causa Wydz. Teologii Ewangelickiej Uniw. Warsz. Zmarł 8 V 1939 w Lublinie i tu został pochowany. Był odznaczony Krzyżem Oficerskim (1930) i Komandorskim (1938) Orderu Polonia Restituta i odznaką honorową «Za walkę o szkołę polską».
W małżeństwie z Wandą z Majewskich (z którą później żył w separacji) S. miał córkę Zofię (1894–1978), zamężną Kwaśnicową, choreografa, pracownika naukowego Akad. Wychowania Fizycznego w Warszawie.
Kto był kim w drugiej Rzeczypospolitej, W. 1994 (fot.); Szulc E., Cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Warszawie, W. 1989; Szulcowie J. i E., Cmentarz Ewangelicko-Reformowany w Warszawie, W. 1989; Hasselblatt A., Otto G., Album Academicum der Kaiserlichen Universität Dorpat, Dorpat 1889; – Hieronim Łopaciński i Biblioteka jego imienia w Lublinie 1907–1957, L. 1967; Kneifel E., Die evangelisch-augsburgischen Gemeinden in Polen 1555–1939, Vierkirchen über München [po 1971]; tenże, Die pastoren der Evangelisch-Augsburgischen Kirche in Polen, Eging 1967; Stegner T., Polacy-ewangelicy w Królestwie Polskim 1815–1914. Kształtowanie się środowiska i ich działalność społeczna i narodowa, Gd. 1992; – Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Lublinie za lata 1927–1937, L. 1938 s.40; – „Głos Ewangelicki” 1939 nr 20 s. 2–3 (fot.); „Zwiastun Ewangeliczny” 1931 nr 6 (fot.), 1939 nr 22, 25; – AAN: MWRiOP, Dep. Wyznań: t. 1268, 1476; Arch. Paraf. Ewangelicko-Augsburskiej w W.: Zbiory Gastparego, Akta Stanu Służby Księży za r. 1938, Kronika Zboru Ewangelickiego Lubelskiego (rkp. w posiadaniu pastora zboru lubelskiego); Arch. państw. w Tartu: ENSW RAKA, Uniwersytet Tartuski sygn. 402/2/22275–76, 1867/1/1 (fot., bibliogr.); Chrześcijańska Akad. Teologiczna w W.: Baworowski A., Ks. dr Aleksander Schoeneich, życie, działalność, twórczość (1972, mszp. pracy magisterskiej).
Tadeusz Stegner