Lisiewicz Aleksander (1859–1916), adwokat i działacz polityczny, poseł do sejmu galicyjskiego i Rady Państwa. Ur. 13 V w Sasowie w pow. złoczowskim, gdzie ojciec Adam był nauczycielem. L. ukończył gimnazjum we Lwowie. Kształcił się na Uniw. Lwow. i uzyskał doktorat praw. Od r. 1890 prowadził we Lwowie kancelarię adwokacką, był członkiem komisji dyscyplinarnej lwowskiej Izby Adwokackiej, od 1898 zastępcą dyrektora Banku Zaliczkowego we Lwowie, od 1912 wiceprezesem Tow. Wzajemnych Ubezpieczeń «Wisła», od 1908 wiceprezesem Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych oraz członkiem Rady Nadzorczej Miejskiego Muzeum Przemysłowego we Lwowie. Od r. 1903 zasiadał w lwowskiej Radzie Miejskiej, zajmując się głównie sprawami finansów miejskich, majątkowymi, handlu i przemysłu. Na tym stanowisku zyskał sobie uznanie. Jako jeden z pierwszych badał zagadnienie emigracji zarobkowej, należał do założycieli Tow. Geograficzno-Handlowego i wydawał „Przegląd Emigracyjny” (Lw. 1882–5). Działalność społeczno-polityczną rozpoczął L. jeszcze w czasie studiów uniwersyteckich. Czynny był wówczas w postępowych i demokratycznych kółkach młodzieży, a w l. 1879–80 i 1885–6 był prezesem «Czytelni Akademickiej». Należał do aktywniejszych członków lwowskiego Koła Literacko-Artystycznego i publicznie występował w obronie tradycji powstania styczniowego (1894, polemika z W. Przyborowskim). W r. 1894 przemawiał na wiecu kościuszkowskim w Krakowie. Po r. 1905 należał do grona lwowskich demokratów mieszczańskich skupionych wokół „Kuriera Lwowskiego” B. Wysłoucha. Ściślej związany był z H. Śliwińskim, z którym w r. 1907 wyjechał do Warszawy, gdzie brał udział w naradach grupy tamtejszych działaczy niepodległościowych. Należał do Klubu Społeczno-Naukowego założonego we Lwowie przez H. Śliwińskiego. Po r. 1908 działał także w lwowskiej loży masońskiej kierowanej przez B. Wysłoucha. W maju 1910 wziął udział, jako przedstawiciel lwowskiej Rady Miejskiej, w pierwszym Polskim Kongresie Narodowym w Waszyngtonie. Od tego czasu był już nie tylko propagatorem myśli niepodległościowej, ale stał się także zwolennikiem czynnych przygotowań do walki zbrojnej.
L. należał do twórców założonego z końcem 1910 r. Polskiego Stronnictwa Postępowego (PSP) sympatyzującego z ruchem socjalistycznym, upatrującego rozwiązanie kwestii polskiej w oparciu o monarchię habsburską. Popierał Piłsudskiego i współpracował ze Związkiem Walki Czynnej, przeciwstawiał się endecji. Pisał do „Wieku Nowego”, a zwłaszcza do finansowanego przez siebie lwowskiego „Życia” (1910–1), które było organem PSP i głosiło hasła demokratyczne oraz socjalistyczne (artykuły: Nasz sejm, Hołd Limanowskiemu, Refleksje, Zwycięstwo, Na wyżyny, Monografia Galicji i in.). L. zajmował się administracją pisma oraz werbował współpracowników. W początkach 1912 r. odmówił dalszego subwencjonowania „Życia”, które pozbawione dotacji upadło. Nadal był jednak aktywnym działaczem PSP.
W r. 1911 L. wygrał we Lwowie wybory do Rady Państwa, m. in. pod hasłem niewstępowania do Koła Polskiego, zwyciężając kandydata endecji S. Grabskiego, i uzyskał drugi, obok H. Śliwińskiego, mandat deputowanego z ramienia PSP. W poglądach politycznych L. zbliżony był wówczas do socjalistów, przeciwstawiał się konserwatystom (zwłaszcza Podolakom), jednakże razem z H. Śliwińskim po pewnych wahaniach wstąpił do Koła Polskiego w Wiedniu. Posłowie PSP akcentowali jednak swe odrębne stanowisko, utrzymując jednocześnie stały kontakt z posłami socjalistycznymi. W Radzie Państwa współpracował z W. Witosem i W. Tetmajerem, w grudniu 1911 przygotował interpelację parlamentarną w sprawie wyodrębnienia Chełmszczyzny przez Rosję, która została jednak udaremniona przez konserwatywną i endecką większość Koła Polskiego. W r. 1913 uzyskał mandat poselski do sejmu galicyjskiego; pracował w nim w komisjach: drogowej, kolejowej, zapomogowej i opowiadał się za podjęciem środków zapobiegających emigracji sezonowej z Galicji. Dn. 10 XI 1912 brał udział w zebraniu, na którym utworzono Komisję Tymczasową Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (SSN). W r. 1913 brał udział w kongresie SSN i, obok I. Daszyńskiego oraz J. Stapińskiego, należał do jej prezydium.
Po wybuchu wojny 1914 r. pracował przede wszystkim nad organizacją Legionów. Podpisał manifest Koła Polskiego z 16 VIII 1914. We wrześniu t. r., jako reprezentant Polonii amerykańskiej, wszedł do Naczelnego Komitetu Narodowego (NKN). W czasie okupacji Lwowa przez armię rosyjską przebywał w Wiedniu, gdzie pełnił funkcję zastępcy szefa Departamentu Wojskowego NKN. Po powrocie do Lwowa był prezesem Lwowskiej delegacji NKN i odznaczył się energią w działaniu. Chory na anemię zmarł we Lwowie 13 V 1916. Pogrzeb, z licznym udziałem mieszkańców oraz czołowych polityków galicyjskich, odbył się 15 V na cmentarzu Łyczakowskim. L. pozostawił żonę Matyldę z Radziszewskich oraz trzech synów: Adama, Bronisława (oficerowie w Legionach) i Aleksandra (oficer armii austriackiej).
Freund F., Das oesterreichische Abgeordnetenhaus. Ein Biographisch-Statistisches Handbuch – 1911–1917. XII. Legislaturperiode, Wien 1911 s. 436 (fot.); – Buszko J., Ruch socjalistyczny w Krakowie 1890–1914 na tle ruchu robotniczego w zachodniej Galicji, Kr. 1961; tenże, Sejmowa reforma wyborcza w Galicji 1905–1914, W. 1956; Dunin-Wąsowicz K., Dzieje stronnictwa ludowego w Galicji, W. 1956; Feldman W., Stronnictwa i programy polityczne w Galicji 1846–1906, Kr. 1907; Garlicki A., Geneza Legionów. Zarys dziejów Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, W. 1964; Hass L., Działalność wolnomularstwa polskiego w latach 1908–1915, „Kwart. Hist.” 1967 s. 1057; Jabłoński H., Polityka Polskiej Partii Socjalistycznej w czasie wojny 1914–1918 r., W. 1958; Janik M., W służbie idei niepodległości. Pamięci Hipolita Śliwińskiego, Kr. 1934; Wojciechowski K., 1867–1892. W dwudziestą piątą rocznicę założenia „Czytelni Akademickiej” we Lwowie. Lw. 1892 s. 51, tabl.; – Daszyński I., Pamiętniki, W. 1957; Diamand H., Pamiętnik, Kr. 1932; Janik M., O wolność i władztwo ducha. Spowiedź niepodległościowca, Kr. 1939; Limanowski B., Pamiętniki (1907–1919), W. 1961; Spraw. Stenogr. Sejmu Krajowego Galicyjskiego, 1913–4; Studnicki W., Ludzie. Idee i czyny, [W. 1937] s. 83–4; tenże, Z przeżyć i walk, W. 1928 s. 269–71, 319, 325–6; Szematyzmy Król. Galicji, 1890–1914; Witos W., Moje wspomnienia, Londyn 1964; – „Czas” 1916 nr 241, 246; „Nowa Ref.” 1916 nr 240, 242; „Życie” 1910–1; – B. Jag.: rkp. 7730; B. Ossol.: rkp. 7422, 12414.
Jerzy Zdrada