Majerski Aleksander (1789–1857), malarz akwarelista, litograf, nauczyciel rysunków. Ur. 3 I w Warszawie. Był synem Wawrzyńca i Marii z Konarzewskich. Ojciec M-ego był w czasach Księstwa Warszawskiego szefem biura rachunkowości w Wydziale Funduszów Min. Wojny, później kontrolerem I klasy Wojskowej Kontroli Generalnej. M. szkołę ukończył w Warszawie. Rysunku i malarstwa uczył się pod kierunkiem Z. Vogla i M. Bacciarellego, architektury u H. Szpilowskiego, topografii u Stolpego. W r. 1809 rozpoczął pracę jako nauczyciel rysunków w domach prywatnych. W l. 1811–5 uczył rysunków w Collegium Nobilium, konwikcie pijarów na Żoliborzu, zaś w l. 1811–6 pracował (najpierw jako zastępca, potem jako nauczyciel etatowy) w Szkole Wydziałowej u dominikanów. W tym okresie M. ułożył książkę składającą się z technicznych rysunków stanowiących wzory dla rzemieślników. Władze szkolne zaproponowały mu objęcie posady w niedzielnej szkole dla rzemieślników, ale M. propozycji nie przyjął, przeznaczając (jak sam pisał w autobiografii) niedziele dla siebie, aby «swobodnie i spokojnie swój talent kontynuować». W r. 1817 otrzymał, na własne żądanie, dymisję. W r. 1822 uzupełniał naukę malarstwa u pejzażysty J. Rychtera, starając się szczególnie opanować «szkołę drzew». Do szkolnictwa, i to na krótko, powrócił M. w r. 1833, pracując jako nauczyciel kaligrafii w Szkole Obwodowej (przy ul. Królewskiej), aby już w r. 1835 przejść na emeryturę («dla słabości słuchu»). Oprócz pracy w szkołach rządowych M. zarabiał na życie ucząc rysunków w warszawskich prywatnych pensjach męskich i żeńskich («prawie wszystkich jakie istniały natenczas»), a także dając lekcje rysunków w domach wyższych urzędników rosyjskich i arystokracji polskiej i rosyjskiej; m. in. w r. 1832 uczył rysunków dzieci namiestnika I. Paskiewicza. M., i to już od szkolnych lat, trudnił się także różnymi robotami rysunkowymi i sporządzaniem planów dla biur inżynierskich i sądowych, a także udzielał lekcji topografii uczniom, którzy «ćwiczyli się na jeometrów i inżynierów». Jako malarz nie miał M. większej popularności. Rzadko sprzedawał i rzadko wystawiał swe prace. Tylko trzykrotnie brał udział w wystawach urządzanych w Warszawie, a to w l. 1823 (Widok wiejski, sepia), 1825 (Pejzaż, sepia) i w 1845 (Widok części Bielan pod Warszawą, obraz malowany «wodnymi farbami, z natury» i zakupiony przez komitet organizacyjny wystawy na fant dla loterii fantowej). Pod koniec życia wystawił M. w r. 1856 do sprzedaży w składzie litografii Henryka Hirszla (przy ul. Miodowej) akwarelę Widok z lasku Bielańskiego na klasztor kamedułów. Zmarł M. w Warszawie 16 VII 1857 i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim.

Obrazy M-ego są rysowane tuszem, rzadko podkolorowywane akwarelą. Artysta specjalizował się w malowaniu krajobrazów miejskich przedstawiających przeważnie Warszawę i okolice podwarszawskie. Widoki M-ego, rejestrujące nie istniejące już dziś czy gruntownie przebudowane i zmienione obiekty architektury lub układy urbanistyczne, są cennym dokumentem dla odtworzenia wyglądu dawnej Warszawy. Na tle pejzażu i architektury artysta chętnie umieszcza sztafaż. Pierwszy plan jego obrazów wypełniają postacie ludzi i zwierząt. Z dużym zamiłowaniem, pewnym poczuciem humoru, choć w konwencjonalny sposób malował M. grupki przechodniów i spacerowiczów, ludzi pracy, wieśniaków, mieszczan, żołnierzy. Zachowały się obrazy M-ego przedstawiające warszawskie ulice i place: Widok Krakowskiego Przedmieścia z domem Malcza, Widok placu bielańskiego z kościołem (oba w Muz. Narod. w W.), kościoły: Widok kościoła Najświętszej Panny Marii (od strony Nowego Miasta i drugi od strony cmentarza), Widok kościoła na Czerniakowie, Widok kościoła w Rokitnie pod Warszawą, Widok kościoła powązkowskiego, Widok kościoła w Służewie i parku w Gucinie (wszystkie te rysunki są w Muz. Hist. w W.) i Rozwaliny kościoła Bernardynów na Pradze, Widok ulicy Leszno z kościołem Karmelitów (oba w Muz. Narod. w W.). Na innych obrazach M-ego pojawiają się okolice podmiejskie, parki, ogrody, rogatki, pałace, architektura ogrodowa, budowle drewniane: Widok folwarku Polkowa, 2 widoki Marymontu, Kaskada w Marymoncie, Widok farbiarni w Marymoncie, Widok austerii w Młocinach, Widok dawnej altany w Młocinach, Widok Holenderni w Natolinie, Widok kuchni w Królikarni (wszystkie własność Muz. Hist. w W.), Rogatki Marymonckie, Kaskada w Marymoncie, Altana chińska w wilanowskim parku (w Muz. Narod. w W.). Rzadko malował M. widoki innych okolic. Był zapewne w Krakowie, gdyż w zbiorach J. I. Kraszewskiego znajdowały się dwa widoki z tego miasta (Zamku krakowskiego od strony Wesołej i jakiegoś przedmieścia w Krakowie). W r. 1822 powstał Widok kościoła katedralnego w Płocku (litografia, była również w kolekcji Kraszewskiego). M. wykonywał też litografie, przeważnie wg własnych rysunków. Tematyka litografii M-ego to również widoki Warszawy, jak Widok kościoła w Czerniakowie w czasie odpustu, Widok kaskady w Marymoncie, Brama do ogrodu Szustra w Mokotowie. Niektóre litografie M-ego zdobiły współczesne wydawnictwa, jak np. A. Wejnerta „Starożytności Warszawskie” (Widok Saskiej Kępy od strony Pragi, Dawny Cuchthauz dziś koszary saperskie).

Utwory M-ego ukazywały się na różnych wystawach już po śmierci artysty w Warszawie w r. 1911 na wystawie Pamiątki Starej Warszawy oraz w 1918 na wystawie 150 lat malarstwa polskiego w szkicach, w 1952 na wystawie w Muzeum Historycznym, w Poznaniu w 1954 na wystawie Realistyczny rysunek polski XIX wieku, w 1962 na wystawie jubileuszowej Muzeum Narodowego w Warszawie. Rysunki, akwarele i litografie M-ego znajdują się w Muzeum Historycznym w Warszawie (23 rysunki, wszystkie z r. 1818), w Muzeum Narodowym w Warszawie (rysunki z kolekcji J. I. Kraszewskiego oraz litografie i inne rysunki, jak Krajobraz z rzeką płynącą przez las, Widok Saskiej Kępy z r. 1850, akwarela Aleja topolowa nad brzegiem Wisły), w Muzeum Narodowym w Krakowie (2 rysunki Drzewo z Mokotowa i Krajobraz z klasztorem nad rzeką), w Ossolineum we Wrocławiu w Zbiorach Pawlikowskich (rysunek czarną kredką Krajobraz z ruinami zamku na wysokiej skale). W rękach prywatnych znajduje się tabakierka z rysowanym przez M-ego widokiem pałacu w Łazienkach.

Portret M-ego B. Podbielskiego (rys. ołówkiem, 1856) w Muz. Narod. w W.; – [Kraszewski J. I.], Catalogue d’une collection iconographique polonaise, [Dresde] 1865; Sienkiewicz J., Katalog wystawy Realistyczny Rysunek Polski (Muz. Narod. w P.), P. 1954; Sto pięćdziesiąt lat malarstwa polskiego w szkicach. Katalog IX wystawy Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, W. 1918; Sztuka Warszawska od średniowiecza do połowy XX w. Katalog wystawy jubileuszowej (Muz. Narod. w W.), W. 1962; Zbiory Pawlikowskich, Katalog oprac. M. Grońska i M. Ochońska pod red. T. Solskiego, Wr. 1960; – Kozakiewicz S., Warszawskie wystawy sztuk pięknych w latach 1819–1845, Wr. 1952, Źródła do Dziej. Sztuki Pol., I; Pamiątki Starej Warszawy zebrane na wystawie urządzonej staraniem TONZP, W. 1911; Słomczyński A., Aleksander Wejnert 1809–1879, „Roczn. Warsz.” T. 5: 1964 [druk.] 1966; Sokołowska A., Zalewska A., Warszawa w rysunkach A. M-ego, W. 1958 (reprod. portretu); Suchodolska M., Jakimowicz I., Jaworska J., Rysunki z kolekcji J. I. Kraszewskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie, W. 1961; – Arch. UJ: rkp. D I 12 (Teki Rastawieckiego), (informacje od A. Ryszkiewicza).

Róża Biernacka