Mierzeński (Mierzyński) Aleksander h. Leliwa (1627–1671), porucznik wojsk W. Ks. Lit., arianin. Był synem Abrahama i Elżbiety Morsztynówny, młodszym bratem Jana (zob.). Ok. r. 1648 podjął służbę wojskową w wojsku litewskim. Gdy wiosną 1654 przebywał w Dojlidach koło Białegostoku, własności zastawnej swego brata Jana, przyjaciel jego i podkomendny Zbigniew Morsztyn, przebywający tamże czas jakiś po wyprawie żwanieckiej, skierował doń po opuszczeniu Dojlid wiersz „Do Jego Mości Pana A… M…, porucznika… list” (w zbiorze „Muza Domowa”). W czasie kampanii 1654 i bitwy pod Szepielewiczami (24 VIII t. r.) dowodził M., jako porucznik, chorągwią pancerną hetmana Janusza Radziwiłła. Chorągiew jego poniosła podczas tej klęski wielkie straty. Zbigniew Morsztyn, wówczas podkomendny M-ego, poświęcił mu swój poemat o wyprawie szepielowskiej („List do Imci Pana A. M-ego…” vel „Pod Szepielowcami” w zbiorze „Muza Domowa”). W sierpniu 1655 należał M. do grona adherentów szwedzkich; podpisał akt poddania Litwy Szwedom. Chorągiew pancerna, której był porucznikiem, przebywała w tym czasie na Podlasiu, służąc ks. Bogusławowi Radziwiłłowi. W początkach grudnia otrzymał od Magnusa de la Gardie na własność leśnictwo Niemonojty. Służby u Radziwiłłów birżańskich nie porzucił po śmierci Janusza Radziwiłła i przejściu jego chorągwi pancernej na stronę króla Jana Kazimierza. Wiosną 1657 przebywał u boku ks. Bogusława Radziwiłła, a przed 23 III t. r. próbował objąć ponownie w administrację lub w arendę dobra radziwiłłowskie Owantę, z których usunęła go wdowa po Januszu Radziwille.
Otrzymawszy w sierpniu 1657 na wniosek księcia Bogusława od hetmana polnego kor. Wincentego Gosiewskiego list zaciągowy, zebrał M. w Owancie chorągiew, której został porucznikiem. Weszła ona w skład dywizji lewego skrzydła wojska litewskiego. M. wziął udział 21 X 1658 w bitwie pod Werkami i dostał się wraz z hetmanem Gosiewskim do niewoli rosyjskiej. Przebywał z nim razem w jednym dworze w Moskwie. Dn. 14 IV 1661 składał prośbę do cara o zwiększenie wypłaty na utrzymanie i 17 IV t. r. otrzymał u niego posłuchanie. Dn. 25 I 1662 dowiedział się o swym prędkim uwolnieniu, lecz Moskwę opuścił dopiero 17 III t. r. Niezbyt jasna była po uwolnieniu jego sytuacja wyznaniowa, gdyż nie został objęty zezwoleniem udzielonym przez króla i sejm 2 V 1661 grupie arian, wśród których byli jego bracia Jan i Samuel, na przejście z arianizmu na kalwinizm. Być może zmuszony został do przyjęcia katolicyzmu. Dn. 26 VI 1662 otrzymał w Warszawie od brata Jana dwie wsie królewskie, odłączone od starostwa sejwejskiego, Połońce i Przystawańce, które stanowiły odtąd jego główne uposażenie. Na przełomie 1663 i 1664 r. wysyłał go książę Bogusław Radziwiłł do wojska litewskiego na Białorusi, aby przeprowadził weryfikację szkód wyrządzonych przez wojsko w jego dobrach. M. nie podjął jednak tej misji. W r. 1665 objął wespół z braćmi: Samuelem, Krzysztofem i Danielem, osiadłym w woj. krakowskim w Jurkowie, spadek po zmarłym bracie Janie. Dalsze jego losy nie są znane, zmarł w Zabłudowie we wrześniu 1671 bezżenny i bezdzietny. Wywieszenie jego chorągwi pogrzebowej w kościele w Zabłudowie wywołało protest władz kościelnych, domagających się, aby wizerunek M-ego był wymalowany według zwyczaju katolickiego, tj. w postaci klęczącej pod krzyżem. Śmierć jego uczcił Zbigniew Morsztyn epitafium pt. „Sacrum Immortali memoriae Fortissimi viri…” (w zbiorze „Muza Domowa”).
Bratem rodzonym M-ego był Samuel Mierzeński, od r. 1647 dzierżawca Dojlid pod Białymstokiem, a następnie właściciel zastawu na Białymstoku Radziwiłłowskim. Na mocy zezwolenia sejmu z 2 V 1661 przeszedł z arianizmu na kalwinizm. Był towarzyszem husarskim w chorągwi Janusza Radziwiłła, przyjaźnił się, podobnie jak M., ze Zbigniewem Morsztynem. Samuel zmarł w Dojlidach w r. 1678, pozostawiwszy z małżeństwa z Hercilią Ciechanowiecką syna Jana, ożenionego z Marianną z Kawcenich, właściciela zastawu na Dojlidach do r. 1698.
Kalicki B., Bogusław Radziwiłł, koniuszy litewski, Kr. 1878 s. 178, 184–5; Kurczewski J., Stan kościołów parafialnych diecezji wileńskiej… 1655–1661, w: Litwa i Ruś, III; Pelc J., Zbigniew Morsztyn, arianin i poeta, Wr.–W.–Kr. 1966; tenże, Zbigniew Morsztyn na tle poezji polskiej XVII w., W, 1973; Tazbir J., Arianie i katolicy, W. 1971; Wasilewski T., Zdrada Janusza Radziwiłła w 1655 r. i jej wyznaniowe motywy, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 18: 1973 s. 124,146; – Akta umowy kiejdańskiej 1655 r., „Ateneum Wil.” R. 10:1935 s. 20,24 (i odb.); Diariusz Michała Obuchowicza, w: Pamiętniki historyczne do wyjaśnienia spraw publicznych w Polsce XVII wieku, Wil. 1859 s. 73, 74, 90, 95; Rudawski W. J., Historiarum Poloniae ab excessu Vladislai IV ad pacem Olivensem usque libri IX…, Varsoviae et Lipsiae 1755; Trembecki J. T., Wirydarz poetycki, Lw. 1910 I 354–62, 447–9; – AGAD: Archiwum Radziwiłłów dz. IVa teka 1 nr 1 k. 9–10, dz. V teka 201 nr 9644, 9647, dz. XXIII teka 105 plik II; B. Narod.: rkp. 3092 k. 45v.; B. Ossol.: „Muza Domowa” rkp. nr 5547/II s. 82–83, 214–229, 220–220b; Centr. Gosud. Arch. Drevnich Aktov, Moskva: fond 389, I A 131 s. 1311–1313 (Metryka Litewska, Ks. Zapisów 131).
Tadeusz Wasilewski