Herman (Hermann) Andrzej (ok. 1581–1630), kalwiński minister krakowski. Z pochodzenia chłop ze sprotestantyzowanej i przeważnie niemieckiej wsi Kozy pod Oświęcimiem, studiował teologię od r. 1600 w Gdańsku, a od 17 VI 1603 r. w Heidelbergu (zapisany gratis jako «H. A. Polonus»), gdzie jeszcze w r. 1605 wydrukował swój utwór w zbiorze panegiryków na cześć Jana Bogusza. W studiach korzystał H. zapewne z poparcia swego pana, gorliwego kalwina, Pawła Gierałtowskiego, ale dopiero 11 XI 1607 r. otrzymał odeń zwolnienie z poddaństwa. W tym czasie był już H. diakonem i katechistą w pozostającym pod patronatem Gierałtowskiego zborze w Głębowicach. Zawarł tu ścisłą przyjaźń z miejscowym ministrem, Bartłomiejem Bythnerem (z pochodzenia również poddanym Gierałtowskiego), którego poglądy ireniczne najpewniej podzielał. W końcu 1610 r. został H. powołany na kierownika polsko-niemieckiego zboru krakowsko-aleksandrowickiego i wytrwał na tym stanowisku do śmierci, mimo prześladowań ze strony kontrreformacji, które zmusiły go do przeniesienia się z Aleksandrowic do Wielkanocy (po tumulcie z 14 IV 1613). H. miał stale zatargi z patronem, Piotrem Gołuchowskim (wstawiał się nawet, zdaje się, za jego uciskanymi poddanymi), ale wśród ogółu wiernych zaskarbił sobie szacunek, a także w pewnym stopniu powiększył gminę przez unię z krakowskimi luteranami. W 1625 r. dopomógł profesorowi Akademii Krakowskiej J. Brożkowi w wydaniu antyjezuickiego „Gratisa”. Aż do ostatnich dni życia uczestniczył H. w synodach i innych pracach zboru małopolskiego, a od r. 1622 do 1628 był konseniorem dystryktu krakowsko-chęcińskiego. Zmarł 15 X 1630 r. Miał dwóch synów: Pawła i Stanisława.

Estreicher; – Bogusz A., Mikołaja Bogusza spadkobiercy, „Mies. Herald.” (Lw.) 1909 II 56; Starke A., Fraterna exhortatio, „Jahrbuch des Theologischen Seminars der Unierten Evangelischen Kirche in Polen” (P.) 1937 III s. 170, 189; Urban W., Reformacja wśród chłopów w Oświęcimskiem, „Odr. i Reform. w Pol.” (W.) T. 2: 1957 s. 173; Wotschke T., Polnische Studenten in Heidelberg, „Jahrbücher f. Kultur und Geschichte d. Slaven” T. 2: 1926 z. 3 s. 62; – Brożek J., Wybór pism, W. 1956 I 90, 475–6, 580; Cztery broszury polemiczne z początku XVII w., W. 1958 s. 104, 293; Listy do kierownictwa kalwińskiego zboru małopolskiego z l. 1617–1618, „Zeszyty Naukowe UJ. Prace Historyczne”, Z. 5: 1961 s. 184–6; Węgierski A., Systema historico-chronologicum ecclesiarum Slavonicarum…, Traiecti ad Rhenum 1652 s. 425; Węgierski W., Kronika zboru ewangelickiego krakowskiego, Kr. 1817 s. VIII, 52, 55, 59–61, 65, 71, 73, 81; – AGAD: Depozyt Wileński 38 s. 448, 458, 462–4, 474, 482–3, 489, 491, 494–7, 499–503, 505–8, 510–8, 524–5, 559, BOZ IX b-41, k. 98 r.; Zbiory Zakł. Dok. IH PAN w Kr.: Kartoteka Komitetu Źródeł do Dziejów Życia Umysłowego Polski, Teki Ulanowskiego – Komisja Prawnicza nr 30, 28 IX 1629; Arch. Państw. w Kr.: Castr. Crac. Rel. 45 s. 164; B. Uniw. Warsz.: Depozyt synodu ewangelicko-reformowanego, rkp. Syn. 88, k. 1; Arch. Zboru Ewangelickiego w Kr.

Wacław Urban