Sowiński Andrzej Józef, pseud.: As, Zagłoba (1922–1996), inżynier elektryk, profesor Politechniki Warszawskiej i Przemysłowego Instytutu Elektroniki w Warszawie, żołnierz Szarych Szeregów. Ur. 17 VII (po wojnie do r. 1989 z powodów politycznych podawał różne daty ur.) w Warszawie, był synem Szczepana, inżyniera mechanika, radcy Dyrekcji Okręgowej Polskich Kolei Państwowych, i Ludwiki z Gejzlerów.
S. uczył się i uzyskał maturę w maju 1939 w prywatnym Gimnazjum im. Tomasza Niklewskiego w Warszawie. Już w młodości konstruował aparaty radiowe i w ostatniej klasie gimnazjalnej uzyskał licencję krótkofalowca. Działał w VII Warszawskiej Drużynie Harcerskiej im. gen. Karola Kniaziewicza (w r. 1939 był zastępowym). Po wybuchu drugiej wojny światowej na początku września 1939, wraz z Junackim Hufcem Pracy, z Warszawy przez Białystok i Sarny dostał się do Kowla, gdzie cała grupa została wzięta do niewoli sowieckiej. S-emu udało się zbiec z obozu jenieckiego i w poł. października t.r. powrócił do Warszawy. W marcu 1940 podjął pracę technika elektryka na stacji kolejowej Warszawa Wschodnia. W czerwcu t.r. rozpoczął działalność konspiracyjną w Szarych Szeregach pod pseud. As, później Zagłoba; działał w małym sabotażu Armii Krajowej (AK). W czerwcu 1941 został elektrykiem w Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych, a w konspiracji – instruktorem wyszkolenia bojowego w hufcach «Grzybów» i «Wola». Ukończył kurs tajnej podchorążówki «Agrikola» i jesienią 1942 – specjalistyczny kurs dywersji. Także t.r. został dowódcą 3. drużyny, następnie – zastępcą komendanta hufca «Wola», wreszcie pod koniec roku włączono go do Grup Szturmowych (GS), które brały udział w akcjach dywersyjnych oraz likwidacji gestapowców i konfidentów. Równocześnie od t.r. studiował w Państw. Wyższej Szkole Technicznej, która działając oficjalnie jako szkoła zawodowa, prowadziła zajęcia o charakterze politechnicznym.
W czerwcu 1943 wraz ze zmianą oficjalnej pracy (radiomonter w warszawskich Zakładach Philipsa) otrzymał S. nominację na zastępcę dowódcy 2. plutonu GS. W styczniu 1944 został oficerem broni, a w lipcu t.r. – dowódcą 3. plutonu kompanii «Maciek» w baonie «Zośka» w stopniu plutonowego podchorążego. Razem z plutonem walczył w powstaniu warszawskim, najpierw na Woli, potem w rejonie cmentarzy na Powązkach. Dn. 8 VIII t.r. dowodził akcją zniszczenia niemieckiego pociągu pancernego ostrzeliwującego oddziały powstańcze i podczas walki u zbiegu ul. Tatarskiej i Ostroroga z placówką niemiecką strzegącą torów został ciężko ranny. Leczył się w szpitalach Jana Bożego i przy ul. Długiej 7 na Starym Mieście, w końcu sierpnia przeniesiony kanałami do Śródmieścia, dołączył do swojego oddziału na Czerniakowie, gdzie został ponownie ranny. W tym okresie otrzymał awans na podporucznika. Po upadku powstania uciekł z transportu kierowanego do obozu w Pruszkowie i przebywał w Brwinowie pod Warszawą u rodziny narzeczonej.
W marcu 1945 wrócił S. do Warszawy i od 7 IV t.r. do października 1946 pracował jako kreślarz w Wydz. Nadzoru i Zleceń Biura Odbudowy Stolicy. Równocześnie od kwietnia 1945 uczęszczał na zajęcia politechniczne zorganizowane przez Janusza Groszkowskiego w Inst. Telekomunikacji na Pradze. We wrześniu t.r. ujawnił swą okupacyjną przynależność do AK. W styczniu 1946 rozpoczął studia na Wydz. Elektrycznym Politechn. Warszawskiej. W lutym 1947 podjął pracę jako starszy konstruktor w Polskim Radiu i opracowywał projekty stacji nadawczych dla rozgłośni wojewódzkich. W grudniu 1948 uzyskał dyplom inżyniera elektryka i magistra nauk technicznych. Pracą dyplomową S-ego, napisaną pod kierunkiem J. Groszkowskiego, był projekt dziesięciokilowatowej radiowej stacji nadawczej, którą uruchomiono w grudniu t.r. w Fortach Mokotowskich jako radiostację «Warszawa II». Dn. 3 I 1949 został aresztowany i po przesłuchaniach w więzieniu na ul. Rakowieckiej – skazany przez Sąd Wojskowy na 15 lat pozbawienia wolności. Od r. 1951 był więziony w obozie pracy «Gęsiówka» przy ul. Anielewicza w Warszawie, gdzie pracował jako projektant w Biurze Projektów Min. Bezpieczeństwa Publicznego. W listopadzie 1954 został zwolniony i otrzymał funkcję kierownika działu przyrządów pomiarowych w Zakładach Wytwórczych Lamp Elektrycznych im. Róży Luksemburg, potem był kolejno pracownikiem laboratorium naukowo-badawczego (od kwietnia 1955) i głównym inżynierem Zakładu Elektroenergetyki Politechn. Wrocławskiej, Oddział w Warszawie. W styczniu 1957 był współorganizatorem Zakładu Opracowań i Produkcji Aparatury Naukowej (ZOPAN) i objął jego dyrekcję. W październiku 1957 został zrehabilitowany postanowieniem Warszawskiego Sądu Wojewódzkiego. Od grudnia 1958 był zatrudniony w Inst. Tele- i Radiotechnicznym (ITR) kolejno jako kierownik pracowni automatyzacji pomiarów, kierownik Zakładu Miernictwa, sekretarz naukowy i wicedyrektor ds. naukowych. W lipcu 1963 został mianowany samodzielnym pracownikiem naukowo-badawczym. W r. 1965 wstąpił do ZBoWiD, a w r.n. do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Dn. 31 V 1966 doktoryzował się na Wydz. Łączności Politechn. Warszawskiej na podstawie pracy Wybór częstotliwości powtarzania automatycznych pomiarów cyfrowych, napisanej pod kierunkiem Stefana Hahna. W tym okresie opracował konstrukcje kilkunastu przyrządów, m.in. miernika ciśnienia, siły i ciągu dla rakiet (1958), woltomierza cyfrowego, przetwornika analogowego i tranzystorowego układu trójstanowego (1961) oraz cyfrowego komutatora pomiarowego (1965), a także opublikował prace: Zasady telewizji (W. 1957, wyd. 4 poprawione W. 1960), Co to jest bioelektryka (W. 1962), Elektroniczne maszyny liczące (W. 1962, 1965), Cyfrowa technika pomiarowa (W. 1967, wyd. 3 zmienione i rozszerzone, W. 1975–6), Automatyzacja pomiarów produkcji elektronicznej (W. 1968). W l. sześćdziesiątych uczył w warszawskich szkołach: Technikum Łączności, Państw. Szkole Technicznej Min. Przemysłu Ciężkiego i Wieczorowej Szkole Inżynierskiej, był też współautorem programów nauczania z dziedziny miernictwa elektronicznego. Opublikował podręczniki Elektronika i automatyka (W. 1970, 1973) oraz Automatyka przemysłowa. Dla elektroników (W. 1972). W r. 1967 za prace naukowo-badawcze otrzymał nagrodę przewodniczącego Komitetu Nauki i Techniki.
W czerwcu 1971 objął S. dyrekcję Przemysłowego Inst. Elektroniki (PIE). Dn. 18 IV 1973 został mianowany docentem i 10 VI 1976 profesorem nadzwycz. Priorytetowo traktował łączenie badań naukowych z zastosowaniem ich w przemyśle, m.in. opracował automatyzację procesu produkcji i kontroli elementów półprzewodnikowych (ok. 1973). Równocześnie od r. 1969 był wykładowcą Katedry Elektroniki Teoretycznej «A» (od r. 1970 Inst. Podstaw Elektroniki) Politechn. Warszawskiej i wykładał podstawy techniki cyfrowej, miernictwo cyfrowe, automatyzację pomiarów, konstrukcję elektronicznych przyrządów pomiarowych i wybrane zagadnienia miernictwa. W l. 1986–90 był też wykładowcą Akad. Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy. Był promotorem kilkunastu przewodów doktorskich, m.in. Andrzeja Wacha i Jerzego Łaszczyńskiego. W r. 1974 za prace w zakresie automatyzacji pomiarów został wyróżniony nagrodami Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki oraz Ministra Przemysłu Maszynowego.
S. był redaktorem naczelnym pism: „Biuletyn Wewnętrzny ITR” (1967–9), „Prace ITR” (1969–73), „Postępy Elektroniki” (1972–3), „Prace PIE” (1973–84), miesięcznika „Radioelektronik” (1976–96) i zastępcą redaktora naczelnego „Radioamatora i Krótkofalowca”. Na ich łamach oraz w czasopismach „Biuletyn ZOPAN”, „Elektronika”, „Elektronizacja”, „Pomiary”, „Postępy Telekomunikacji”, „Przegląd Elektroniki”, „Przegląd Telekomunikacyjny”, „Przemysł Chemiczny”, „Technika i Postęp”, „Zeszyty Naukowe Politechniki Wrocławskiej” oraz „Życie Gospodarcze” opublikował kilkadziesiąt artykułów naukowych, a w „Młodym Techniku” i „Radioamatorze” także ok. 100 popularnonaukowych. Należał do rad naukowych Przemysłowego Inst. Telekomunikacji, Inst. Technologii Elektronicznej, Naukowo-Produkcyjnego Centrum Półprzewodników oraz ITR i PIE. Był polskim przedstawicielem w pracach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej w zakresie aparatury kontrolno-pomiarowej (od r. 1961) oraz przewodniczącym polskiej grupy specjalistów w Międzynarodowej Komisji Techniki Obliczeniowej (od r. 1975). Od r. 1973 reprezentował Polskę w Radzie Generalnej International Measurement Confederation oraz był współzałożycielem, wiceprzewodniczącym (1975–9) i przewodniczącym (1979–83) polskiej sekcji Międzynarodowej Organizacji Inżynierów Elektryków i Elektrotechników. W kraju działał w Stow. Elektryków Polskich jako wiceprezes Oddziału Warszawskiego (1975–84), członek zarządu głównego (1978–81, 1984–94), członek prezydium (1984–90) i przewodniczący Rady Programowej ds. Miernictwa Elektronicznego. Ponadto był członkiem Komitetu Metrologii i Aparatury Naukowej PAN oraz Polskiego Komitetu Pomiarów i Automatyki NOT.
W grudniu 1989 przeszedł S. na emeryturę, ale nadal pracował w niepełnym wymiarze godzin jako wiceprzewodniczący Rady Naukowej i członek dyrekcji Inst. Łączności i wykładowca na Politechn. Warsz. (do r. 1991). Opublikował też podręcznik akademicki Automatyczne testowanie w mikroelektronice (W. 1991). Zmarł 14 IV 1996 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu wojskowym na Powązkach. Odznaczony był m.in. Krzyżem Walecznych (1944), Krzyżami: Kawalerskim i Oficerskim Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Partyzanckim, medalami «Za 25 lat RWPG» i «Za zasługi dla obronności Kraju» oraz Złotą Odznaką NOT.
S. był dwukrotnie żonaty; w pierwszym małżeństwie zawartym 12 I 1945 z Krystyną z Witkowskich (1922–1981), bibliotekarką Politechn. Warszawskiej, miał synów: Andrzeja Jerzego (ur. 1947), właściciela prywatnego przedsiębiorstwa, i Janusza (ur. 1958), właściciela agencji ubezpieczeniowej. Drugie małżeństwo (ślub 12 II 1983) z Anną ze Szwedów (ur. 1934), pracowniczką bankowości, było bezdzietne.
Fot. w Mater. Red. PSB; – Who’s Who in the World, New Prowidence 1995; Katalog rozpraw doktorskich i habilitacyjnych 1966, W.–P. 1967 s. 401; – Borkiewicz-Celińska A., Batalion «Zośka», W. 1990 (fot.); Chomicz Z., Sowiński – śladem Galileusza, „Razem” 1977 nr 27 s. 46–8 (fot.), przedruk, w: Nasi współcześni, W. 1980; 150 lat wyższego szkolnictwa technicznego w Warszawie 1826–1976, W. 1979 s. 535; Strzembosz T., Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939–1944, W. 1983; tenże, Oddziały Szturmowe konspiracyjnej Warszawy, W. 1983; Szare Szeregi. Harcerze 1939–1945, W. 1988 I 438; – Pamiętniki żołnierzy baonu «Zośka», W. 1981; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1996: „Newsletter” nr 1 (fot.), „Prace Inst. Łączności” nr 106 (Z. Zieliński), „Radioelektronik” nr 5 (fot.), „Życie Warszawy” nr 91–3; – AP w W.: Akta Biura Odbudowy Stolicy, teczka nr 1675; Arch. ITR: Akta osobowe S-ego; Arch. Oddz. Warsz. ZBoWiD: Teczka nr W-58352; Arch. Politechn. Warsz.: Akta studenckie nr 21185, Akta osobowe S-ego; Arch. PIE: Akta osobowe S-ego; USC W.-Śródmieście: Akt ur. nr I/15/30/23; – Informacje żony S-ego, Anny i syna, Janusza z W.
Stanisław Konarski