INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Andrzej (Indrich, Endryk, Henryk) Kmita z Wiśnicza i Sobienia (Sobieński) h. Szreniawa  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1967-1968 w XIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 
Kmita Andrzej (Indrich, Endryk, Henryk) z Wiśnicza i Sobienia (Sobieński) h. Szreniawa (zm. 1493 lub 1494), dworzanin królewski, cześnik krakowski, starosta bełski i biecki. Był najmłodszym synem Jana Kmity, kasztelana lwowskiego, i Marty Wątróbczanki (?) z Drozdowic, bratankiem Dobiesława Kmity, wojewody sandomierskiego. Za młodu K. występował przy stryju i starszych braciach: Janie, Piotrze, Stanisławie, jako współdziedzic Sobienia, Leska, Myczkowic, Soliny, Bachórza i Bachórzca, m. in. w r. 1460 przed sądem ziemskim sanockim w sprawie majątkowej z Janem Feliksem z Niewistki. Wraz z braćmi w r. 1477 wystawił dyplom lokacyjny miasta Leska. W r. 1481 miał sprawę o zajazd na dobra sąsiadów Bachórza, właścicieli Dynowa, oskarżony o «waśni i zwady niezwykłe wbrew statutom królestwa i ziemi sanockiej», poranienie ludzi z dynowskiego przedmieścia. Dzięki wpływom krewnych dostał się K. na dwór królewski; w r. 1483 był podczaszym krakowskim. Ok. r. 1484 dokonał wraz z braćmi podziału dóbr z ojcowizny i odziedziczonych po stryju Dobiesławie; dział ten potwierdził król w r. 1487; w tym czasie zakończył K. spór z Janem Dynowskim wytyczeniem granic między dobrami. W t. r. został K. cześnikiem krakowskim, a w r. 1488 otrzymał od króla Kazimierza Jagiellończyka starostwa: bełskie i bieckie. Ożeniony z Barbarą Bnińską, córką wojewody poznańskiego Macieja, wnuczką kanclerza Jakuba z Dębna, pokwitował w r. 1489 ojcu żony i jej stryjowi Piotrowi z Bnina, biskupowi kujawskiemu, 1500 fl. wiana.
 
 
T. r. jako starosta bełski zorganizował K. i poprowadził wyprawę na Tatarów, którzy zaatakowali ziemie ruskie, w tym ziemię bełską. W r. 1490, należąc do bliskiego otoczenia królewicza Jana Olbrachta, ścigał i sądził K. zbiegów z obozu Olbrachta, którzy go opuścili podczas wyprawy na Turków i bitwy pod Czarnym Ostrowiem. W l. 1490–1, w okresie walki o koronę węgierską między Janem Olbrachtem a Władysławem Jagiellończykiem, królem czeskim, K. wziął udział w kampanii na Słowacji, wciągnięty może przez brata Piotra, starostę spiskiego; wraz z Piotrem i Filipem Kallimachem K. należał do najbliższych wówczas doradców królewicza («consiliarii Sue Illustritatis»). Niemniej po nieudanych zabiegach i walkach Olbrachta o tron węgierski, kiedy stała się aktualna jego kandydatura na tron polski po śmierci Kazimierza Jagiellończyka (1492), K., wraz z Rafałem z Jarosławia, Tęczyńskimi, Oleśnickimi i Stadnickimi, poparł na tron polski nie Olbrachta, ale Władysława czeskiego i węgierskiego. Natomiast po elekcji Olbrachta t. r. stanął przy młodym władcy i znajdował się stale w jego otoczeniu jako cześnik krakowski i nadworny. K. zgromadził liczne dobra, dodawszy do odziedziczonych nabyte drogą kupna, m. in. należały do niego: miasteczko Dubiecko i wsi: Sielnica, Dylągówka, Laskówka, Kosztowa, Pawłokoma, Bartkówka, Hadle, miasteczko Jawornik oraz wsi podmiejskie: Ruska Wieś, Nienadowa, Polchowa. K. zmarł wcześnie, pod koniec 1493 r., a w każdym razie przed 27 I 1494 r. Pozostawił syna Piotra, starostę soleckiego, i córkę Nawojkę, żonę Piotra Ligęzy, następnie Stanisława ze Żmigrodu.
 
Boniecki; Dworzaczek, Genealogia; Uruski; Fedorowicz, Dostojnicy i urzędnicy; – Garbacik J., Kallimach jako dyplomata i polityk, Kr. 1948; Krasicki A., Nieco o Kmitach Śreniawitach, „Bibl. Ossol.” 1947 t. 2 s. 18–44; Papée F., Jan Olbracht, Kr. 1936; tenże, Polska i Litwa na przełomie wieków średnich, Kr. 1903; – Akta grodz. i ziem., IV, VII, XVI; Kod. m. Krak., I; Matricularum summ., I, II; Starod. Prawa Pol. Pomn., II nr 4284, 4360, 4361; Teki Pawińskiego, II; Arch. Państw. w Kr.: Teki Schneidra nr 106.
 
 
Feliks Kiryk
 
 
Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.    
 
 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.