Kucharski Andrzej (ok. 1608–1679), doktor obojga praw i teologii, profesor, rektor i podkanclerzy Akad. Krak., kanonik krakowski. Syn Stanisława, pochodził przypuszczalnie z drobnej rodziny szlacheckiej wywodzącej się z Mazowsza, ale już od początku XVII w. osiadłej w woj. krakowskim. W r. 1625 rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Akad. Krak., które uwieńczył stopniami bakałarza (1627) i magistra (1632) sztuk wyzwolonych. Prawdopodobnie wkrótce po promocji objął obowiązki nauczyciela prywatnego na dworze woj. czernihowskiego, Marcina Kalinowskiego, jako wychowawca jego syna Samuela, późniejszego oboźnego kor. Powróciwszy po kilku latach do zajęć w uniwersytecie, w r. 1639, już jako kolega mniejszy, został wybrany dziekanem Wydziału Filozoficznego, a w trzy lata później (1641) wszedł do Kolegium Większego, przedkładając w tym celu rozprawę inkorporacyjną Quaestio metaphysica de distinctione essentiae ab existentia. Skromny, złożony zaledwie z trzech drobnych utworów dorobek pisarski dopełnił w r. n. panegirykiem żałobnym na zgon bpa J. Zadzika (Exemplar optimi patriae civis, Kr. 1642) oraz ogłoszoną z początkiem 1658 r. dysertacją «pro loco» Funiculus praedestinationis coelestis, na podstawie której został przyjęty do Wydziału Teologicznego.

Z usposobienia i temperamentu bardziej działacz i organizator niż uczony i erudyta, zarzuciwszy wcześnie twórczość pisarską, z tym większą energią poświęcił się K. od początku swej kariery uniwersyteckiej licznym obowiązkom administracyjno-gospodarczym zarówno w samej Akademii (m. in. na stanowisku prokuratora w l. 1647–50, bibliotekarza Kolegium Większego w 1653–4), jak i zarządzaniu nadanych mu beneficjów kościelnych (jako prepozyt św. Wojciecha, kanonik św. Floriana, później proboszcz kolegiaty Wszystkich Świętych i pleban w Proszowicach). Czynnie zaangażowany w konflikcie Akademii z bpem P. Gembickim – który już w r. 1647, mimo protekcji podskarbiego J. Daniłłowicza, nie chciał dopuścić go na kustodię skarbca kor. – został z początkiem 1654 r. wysłany do Warszawy celem wyjednania od sejmu i królewicza Ferdynanda poparcia spraw uniwersyteckich w Kurii przeciwko roszczeniom biskupa. Jesienią 1655 r. – w obliczu zbliżających się do Krakowa wojsk szwedzkich – wziął K. udział, wraz z S. Temberskim i S. Wieczorkowskim, w zabezpieczeniu skarbca uniwersyteckiego przed rabunkiem, ukrywając wówczas w sali Obiedzińskiego część srebrnych naczyń, co naraziło go później na podejrzenia przywłaszczenia sobie tych kosztowności. Po wyzwoleniu miasta, prawdopodobnie z początkiem 1657 r. wyjechał na dalsze studia do Włoch, skąd wrócił do kraju jesienią n. r., przywożąc doktorat teologii uzyskany w rzymskiej Sapienzy, który nostryfikował następnie w Krakowie w styczniu 1658 r.

Osiągnąwszy – nie bez sprzeciwu części Wydziału Teologicznego – w trzy lata później (1661) kanonię w kapitule katedralnej, wysunął się obok Sz. Makowskiego i W. Łańcuckiego do rzędu najbardziej ruchliwych i aktywnych osobistości w historii Akad. Krak. w l. 1660–80, zabiegając odtąd wytrwale o umocnienie swych wpływów na terenie uczelni nie tyle osobistym autorytetem uczonego i profesora, co wybujałą ambicją odgrywania pierwszoplanowej roli w łonie akademickiej korporacji. W opinii współczesnych uchodził wprawdzie, wraz z A. Grabianowskim, za ukrytego stronnika bpa A. Trzebickiego, potrafił jednak w wielu przypadkach przeciwstawić się wpływowemu kanclerzowi, nie dopuszczając np. protegowanego przez biskupa A. Locatelliego na katedrę teologii. Od r. 1660 głównym celem zabiegów K-ego stało się zdobycie urzędu rektorskiego, na który istotnie został powołany po raz pierwszy w półr. letn. 1662 i piastował tę godność następnie jeszcze 10-krotnie w l. 1662/3–1679 na przemian z Sz. Makowskim i W. Łańcuckim. W r. 1672 osiągnął ponadto najwyższą w hierarchii uniwersyteckiej godność podkanclerzego. Jako zwierzchnik Akademii wykazał dużą ofiarność i zainteresowanie sprawami uczelni. Jego dziełem było m. in. uporządkowanie w l. 1662–76 zaniedbanej po wojnach szwedzkich biblioteki Kolegium Większego oraz energiczna akcja przeciwko próbom założenia we Lwowie akademii jezuickiej, powołanej do życia przywilejem erekcyjnym Jana Kazimierza z 20 II 1661 r. Za szczególną zasługę poczytywały mu pośmiertne biografie wznowienie w r. 1667 procesu beatyfikacyjnego Jana Kantego oraz przywrócenie (wraz z S. Jurkowskim) w r. 1659 utraconego na pewien czas prawa prezenty na probostwo św. Floriana i odzyskanie uchylonego przez P. Gembickiego przywileju cenzury książek przez władze uniwersyteckie. Tym pochlebnym opiniom przeciwstawili jego liczni antagoniści, jak J. Speroniusz czy M. Sulikowski, z którymi prowadził nie kończące się procesy, oraz związana z Sz. Makowskim grupa przeciwników, ostre oskarżenia o nieposkromioną żądzę władzy, wzniecanie intryg i kłótni, zwłaszcza przy wyborach rektorskich, stanowiących istotnie w l. 1659–76 widownię mało budującej rywalizacji i osobistych porachunków. W rozgrywkach tych nie stronił istotnie od zakulisowych machinacji lub wręcz otwartych buntów, np. kiedy w jesieni 1669 r. po legalnym wyborze Sz. Makowskiego doprowadził ze swymi zwolennikami do dwóch separatystycznych elekcji – W. Łańcuckiego i S. Ossędowskiego.

Być może, jedną z przyczyn tej niechęci była niezwykła w stosunkach uniwersyteckich przedsiębiorczość K-ego, który, jak się zdaje, umiał łączyć obowiązki profesora uniwersytetu z zaradnością obrotnego szlachcica, trudniąc się kupnem, sprzedażą i dzierżawą gruntów lub nawet, co mu zarzucał jeden z pamfletów, niegodnym uczonego «wysyłaniem zboża do Gdańska». Zapewne jednak dzięki tym zyskownym transakcjom doszedł z czasem do poważnego majątku, w skład którego obok nieruchomości, znacznej ilości gotówki i kosztowności, wchodziła cenna kolekcja obrazów i zgromadzona ze znawstwem biblioteka. Majątek ten podzielił w testamencie, spisanym 5 III 1679 r., między poszczególne kolegia i bursy uniwersyteckie (m. in. Bursę Filozofów, w której mieszkał w czasie studiów), kościoły w Krakowie, Słupcy i Proszowicach oraz grono przyjaciół i uczniów. Zmarł w Krakowie 9 V 1679 r. w czasie pełnienia urzędu rektorskiego na półr. letn. 1679, ustanowiwszy uprzednio fundację «pro refectionibus» dla Kolegium Większego.

Portret olejny z 2. poł. XVII w. w Muz. UJ; Epitafium z portretem olejnym na blasze w kościele Św. Floriana, (reprod.: Cerchowie M. S., Pomniki Krakowa, Wyd. F. Kopera, Kr.–W. 1904 III 276); – Estreicher; Łętowski, Katalog bpów krak., III 211–2; Boniecki; Uruski; – Hajdukiewicz L., Biblioteka Jagiellońska w l. 1655–1775, w: Historia Biblioteki Jagiellońskiej, Kr. 1966 I; Leniek J., Książka pamiątkowa ku uczczeniu 300 rocznicy założenia Gimnazjum św. Anny, Kr. 1888 s. LXXXVIII; Wicher W., X. Sz. St. Makowski, teolog moralista polski z XVII w., Kr. 1926; Wyczawski H., Bp P. Gembicki 1585–1675, Kr. 1957; – Album stud. Univ. Crac., IV 96; Metryka promowanych Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Krakowskiego z l. 1639–1741, Wyd. H. Barycz, „Nasza Przeszłość” R. 3: 1947 s. 190; Statuta nec non liber promotionum, s. 293, 298; Temberski, Roczniki, s. 19, 47, 186; – Arch. UJ: rkp. 19, 20, 34, 35, 36, 47½, 64, 65, 69, 75, 111, 202, 208, Fasc. akt pap. 479 I, 489 I, 492 II; B, Jag.: rkp. 5, 226, 236, 2267.

Leszek Hajdukiewicz