Sierakowski Andrzej (Andrzej Samuel) h. Dołęga (zm. 1649), pisarz polny kor. Pochodził ze średniozamożnej rodziny osiadłej w woj. bełskim. W niektórych herbarzach (np. Kaspra Niesieckiego) występuje jako Samuel, być może także używał tego imienia.
Był S. zapewne dziedzicem wsi Żabcze i Sawczyn (należały do jego syna) w woj. bełskim oraz wsi Strzeszkowice w woj. lubelskim, miał nadto posiadłości w ziemi chełmskiej (Wierzchowina). W woj. lubelskim dostał w grudniu 1639 królewszczyznę Wrotków należącą do star. lubelskiego. Karierę wojskową rozpoczął zapewne podczas kampanii chocimskiej 1621 r., ponieważ w okresie wojny polsko-szwedzkiej (od r. 1626) zaliczany był już do «służałego» towarzystwa chorągiewnego. W r. 1628 posłował wraz z Ludwikiem Poniatowskim z koła generalnego wojska kwarcianego pod Grudziądzem (16 V) na sejmik grudziądzki, aby przedstawić postulaty wojska przed sejmem walnym. Po rozejmie altmarskim (26 IX 1629) zaciągnął się do służby cesarskiej, werbując jedną z chorągwi kozackich z zaciągu Jakuba Butlera. Służył w wojsku cesarskim do końca 1632 r. i wrócił do Rzpltej na wieść o rozpoczęciu wojny polsko-moskiewskiej. Stanął wówczas na czele chorągwi rajtarskiej 120-konnej i został oddelegowany pod komendę hetmana polnego lit. Krzysztofa Radziwiłła. Podczas walk pod Smoleńskiem został postrzelony. W r. 1635 należał do rotmistrzów husarii, którzy dostali listy przypowiednie na wojnę ze Szwecją. Stanął wówczas na czele 100-konnej roty, która po podpisaniu rozejmu w Sztumskiej Wsi (12 IX 1635) została skierowana na leże zimowe do woj. lubelskiego. Po redukcji wojska zrezygnował ze służby, ponieważ nie widzimy go wśród kadry oficerskiej doby walk z Kozakami w l. 1637–8. Dn. 14 X 1638 odbył się w Lublinie ślub S-ego z Katarzyną, córką woj. poznańskiego Jana Ostroroga (zob.). Zapewne więc przez najbliższe lata zajmował się swymi sprawami majątkowymi. We wrześniu 1641 uczestniczył w obradach sejmiku lubelskiego. W r. 1644 służył znowu w wojsku kor., należał do starszyzny skupionej u boku hetmana w. kor. Stanisława Koniecpolskiego w styczniu 1644. W kampanii przeciwko Tatarom, ruszywszy 17 I 1644 z Baru, wraz z hetmanem przyczynił się do sukcesu w bitwie pod Ochmatowem (30 I 1644). W r. 1645 posłował z sejmiku chełmskiego na sejm walny warszawski. Zaliczał się do stronników dworu; w planie komputu Władysława IV na wojnę z Turcją, przewidywany był na rotmistrza 200-konnej roty kozackiej.
Znaczną rolę odegrał S. w walkach z powstaniem Bohdana Chmielnickiego w l. 1648–9. Wziął udział w wyprawie piławieckiej w pospolitym ruszeniu szlachty woj. bełskiego pod dowództwem podkomorzego bełskiego Janusza Prusinowskiego. Wraz z Prusinowskim jeździł 7 IX 1648 do obozu ks. Jeremiego Wiśniowieckiego, aby skłonić go do połączenia sił; mimo początkowego oporu Wiśniowieckiego doszło 11 IX do połączenia obozów i wspólnego marszu pod Konstantynów. S. uczestniczył w walkach pod Piławcami o opanowanie przepraw na rzece Ikwie, zakończonych sromotną ucieczką wojska w nocy z 22 na 23 IX. Podobnie jak inni uciekinierzy dotarł S. do Lwowa, skąd udał się do Warszawy, gdzie obradował sejm elekcyjny. Dn. 21 X przybył S. do koła szlacheckiego prosząc, by szlachta zechciała wysłuchać poselstwa od żołnierzy. Elekcję Jana Kazimierza podpisał S. z woj. bełskim i lubelskim. Zgodnie z poleceniem senatu zaciągnął jesienią 1648 regiment dragoński liczący 300 koni, który został poddany pod komendę podczaszego kor. Mikołaja Ostroroga i włączony do pułku star. bracławskiego Samuela Jerzego Kalinowskiego. Dn. 14 XII 1648 regiment ten został skierowany, wraz z całym pułkiem, na leża zimowe na południowy wschód od Lwowa w kierunku Kamieńca Podolskiego. S. otrzymał wówczas listy przypowiednie na zaciąg husarii oraz dwóch chorągwi rajtarii i od I kwartału 1648 r. (do I kwartału 1650 r.) w kompucie kor. znajdowały się dwie jednostki rajtarii S-ego; chorągiew pod komendą Charlińskiego (67 koni) oraz pod dowództwem Jezierskiego (84 konie).
Na przełomie marca i kwietnia 1649 podczas przygotowań do nowej kampanii przeciwko Kozakom S. dostał od Jana Kazimierza urząd pisarza polnego kor. (po śmierci Andrzeja Koniecpolskiego). Na jego przyjazd do Warszawy oczekiwał dwór po zakończeniu sejmu koronacyjnego 1649 r. w związku z reorganizacją armii kor. S. przybył do stolicy, gdzie odebrał jurgielt za urząd pisarza ze skarbu kor. w wysokości 1 140 złp. W rozpoczętej wiosną 1649 kampanii siły S-ego (chorągiew husarii licząca 150 koni, rajtaria i dragonia), działając w ramach dywizji kaszt. bełskiego Andrzeja Firleja, dotarły 30 VI 1649 do Zbaraża, gdzie rozpoczęto sypanie ziemnych umocnień. Dn. 8 VII S. został wysłany na zwiad; wg niektórych relacji zwiadem tym, złożonym z kilkunastu chorągwi (tj. ok. 1 500 koni) dowodził – obok S-ego – rotmistrz wielkopolski Jarosz Pigłowski. Podjazd napotkawszy 9 VII silny oddział Tatarów, musiał się wycofać w wyniku poważnych strat; wzięto jedynie trzech jeńców, których dostarczono do Zbaraża. Za porażkę obwiniano S-ego, zarzucając mu, iż źle pokierował wypadem i przyczynił się do «wygubienia towarzystwa» (poległo 18 towarzyszy i 60 czeladzi). Dn. 23 VII w trakcie ciężkiego ostrzału artylerii kozackiej został S. postrzelony, gdy obserwował pozycje wroga na wałach. Zmarł 26 VII 1649 w obozie zbaraskim.
Z małżeństwa z Katarzyną z Ostrorogów S. pozostawił syna Jana Andrzeja (zob.).
Niesiecki; Żychliński, I; Elektorów poczet; Urzędnicy, X; – Ciara S., Senatorowie i dygnitarze koronni w drugiej połowie XVII wieku, Wr. 1990; Dzięgielewski J., Izba poselska w systemie władzy Rzeczypospolitej w czasach Władysława IV, W. 1992 s. 178; Frąś L., Obrona Zbaraża w 1649 r., Kr. 1932 s. 14, 23, 39, 46; Hołdys S., Praktyka parlamentarna za panowania Władysława IV Wazy, Wr. 1991 s. 166; Kersten A., Stefan Czarniecki, W. 1963; Kubala L., Jerzy Ossoliński, W. 1924; tenże, Szkice historyczne, S. I, II, W. 1923 s. 68, 116; Lipiński W., Organizacja odsieczy i działania wrześniowe pod Smoleńskiem w 1633 roku, „Przegl. Hist.-Wojsk.” T. 5: 1933 s. 200–1; Nagielski M., Komput wojsk Rzeczypospolitej na projektowaną kampanię przeciwko Turcji w 1646 roku, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., XXXVII, 1995 s. 324; Ochmann S., Sejm koronacyjny Jana Kazimierza w 1649 roku, Wr. 1985; Wimmer, Materiały do zagadnienia organizacji armii, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., V, 1960; tenże, Wojsko polskie w połowie XVII wieku, W. 1965; – Album studentów Akademii Zamojskiej 1595–1781, Oprac. H. Gmiterek, W. 1994; Diariusze wojenne Jakuba Michałowskiego, Wyd. M. Nagielski, W. 1989; Dokumenti Bogdana Chmiel’nićkogo, [Wyd.] I.I. Kripjakevič, I. Butič, Kiïv 1961; Dokumenty ob osvoboditel’noj vojne ukrainskogo naroda 1648–1654, Kiev 1965 nr 96, 110, s. 250, 286; Grabowski A., Ojczyste spominki, Kr. 1845 II 58; tenże, Starożytności historyczne polskie, Kr. 1840 I 259; Kochowski W., Historia panowania Jana Kazimierza, Wyd. E. Raczyński, P. 1840 I 52, 54, 63; Letopis Grigorija Grabianki, Kiev 1854 s. 69–70; Listy staropolskie z epoki Wazów, Wyd. H. Malewska, W. 1977; Michałowski J., Księga pamiętnicza, Kr. 1864 s. 448, 451, 806; Moskorzowski J., Diariusz wojny moskiewskiej 1633 roku, Wyd. A. Rembowski, W. 1895 s. 47, 51; Oświęcim, Diariusz 1643–51; Pamiętniki o Koniecpolskich, Wyd. S. Przyłęcki, Lw. 1842 s. 68–70; Radziwiłł, Pamiętnik, I–III; Senai z Krymu H. M., Historia chana Islam Gereja III, W. 1971 s. 182 (jako rotmistrz Świechowski); Vol. leg., IV 228, 229; – Wieliczko S., Letopis sobytij w jugo-zapadnoj Rossii w XVII w., Kiev 1864 IV 43, 56; Wypisy źródłowe do historii polskiej sztuki wojennej, Wyd. Z. Spieralski, J. Wimmer, W. 1961 Z. 5 s. 274; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. II ks. XIV s. 179, 251–255, 544v., Dz. V teka 364 nr 14648/III, ASW Dz. 86 nr 36 k. 17v., nr 37 k. 48v.; AP w Gd.: rkp. 300, 29, 107 k. 145–148v.; AP w L.: Club 69 k. 1029v.–1030, Terr. Lub. 86 k. 1162; B. Czart.: rkp. 390 s. 412, 470, rkp. 398 s. 74–75, 861–863v., rkp. 110, k. 8–10v.; B. Jag.: rkp. 5 k. 861–863v., rkp. 110, k. 8–10v.; B. Kórn.: rkp. 1317 k. 35–36v.; B. Ossol.: rkp. 188 s. 417, rkp. 189 s. 281, rkp. 208/II k. 48 49v., rkp. 5656/II k. 133v.; B. PAN w Kr.: rkp. 2253/I k. 195v–197v., rkp. 2254/I k. 156v.–159, 319 320v., rkp. 1404/III (E. Kotłubaj, Dzieje wojenne) s. 49–52; B. Raczyńskich: rkp. 233 k. 256v.–259v.; B. Uniw. Wrocł.: Steinwehr II, fol. 37 t. III s. 597; – Informacja Eugeniusza Janasa z L. (dane dot. małżeństwa S-ego).
Mirosław Nagielski