Skupień (Florek Skupień, Skupień-Florek) Andrzej (1902–1973), podhalański poeta ludowy. Ur. 25 XI w przysiółku Stołowe przy wsi Biały Dunajec (pow. nowotarski), był synem Józefa Skupnia i Wiktorii z domu Palider, gospodarujących na dwóch morgach ziemi.
Gdy S. miał 7 lat, rodzice wyjechali do USA, zabierając jego młodszą siostrę Antoninę (ur. 1906), S. zaś został pod opieką dziadka Floriana Skupnia; stąd otrzymał przydomek Florek. W r. 1909 zaczął uczęszczać do jednoklasowej szkoły ludowej w Białym Dunajcu. Po roku przeniósł się do szkoły w Poroninie, gdzie ukończył trzecią i zarazem ostatnią klasę w r. 1914. Naukę przerwał, gdyż musiał pomagać w gospodarstwie owdowiałego dziadka. Po jego śmierci w r. 1916 otrzymał kuratora sądowego Józefa Ślimaka, wójta Białego Dunajca, który ziemię wydzierżawił, a podopiecznego oddał na służbę, najpierw do Józefa Rzadkosza z pobliskiego Gliczarowa, potem do Andrzeja Tylki z Cichego koło Chochołowa. W r. 1922, po osiągnięciu pełnoletności, S. odebrał ziemię z dzierżawy i zaczął gospodarować, zajmując się zarazem samokształceniem. Wiosną 1924 został powołany do wojska. Służył w 21. P. Artylerii Polowej w Krakowie na Dąbiu wchodzącym w skład Dyw. Podhalańskiej. Korzystając z biblioteki pułkowej, S. wiele czytał, poznał twórczość m. in. Jana Kasprowicza i Władysława Orkana. Po powrocie do domu zaczął kompletować księgozbiór, który u schyłku jego życia liczył ponad 2 tys. tomów.
W wolnych od pracy na roli chwilach zaczął S. pisać sprawozdania i artykuły dla prasy chłopskiej i od r. 1931 ogłaszał je w czasopismach: „Zorza”, „Orędownik”, „Wielkopolanin”, „Piast”, „Gazeta Podhalańska”, „Ilustrowany Kurier Codzienny”, „Dzwon Niedzielny”, „Gospodarz Polski”, „Przewodnik Kółek Rolniczych”. W t.r. przyjęto go do koła Związku Podhalan w Poroninie, w r. 1934 został członkiem Gromadzkiej Rady w Białym Dunajcu, a w r. 1935 członkiem i ławnikiem w Radzie Zbiorowej Gminy Poronin. Udzielał się także w Akcji Katolickiej, co dawało mu możliwość pracy z młodzieżą. Był współinicjatorem budowy szkoły powszechnej w Gliczarowie Górnym. Pisał artykuły zwalczające alkoholizm na Podhalu, popierające prawa górali do wypasania owiec w Tatrzańskim Parku Narodowym i pobierania stamtąd drewna na budowę i opał. Wygłaszał odczyty o nowych metodach uprawy roli. Napisał też 14 gawęd z życia codziennego. Utwory te w większości pozostały w rękopisach, opublikowane dopiero po wojnie.
Jako poeta zadebiutował S. w r. 1936 wierszem Do Hanki – z powodu wiersza .Jarmark” („Orędownik” 1936 nr 208), rozpoczynającym cykl poetyckiej korespondencji z poetką ludową Hanką Nowobielską z Białki Tatrzańskiej (tamże 1936 nr 213, 233, 300, „Gaz. Podhalańska” 1939 nr 33–5). Na samorodny talent poetycki S-a zwrócił uwagę Jan Bielatowicz, zamieszczając jego wiersz Muzyka góralska w antologii „Poezja Młodego Podhala” (Kr. 1937).
W okresie okupacji niemieckiej S., przeciwstawiając się niemieckiej akcji «Goralenvolk», namawiał górali do przyjmowania polskich kennkart. Jego twórczość literacka w tym okresie była skromna. Napisał tylko 6 opublikowanych po wojnie wierszy o tematyce podhalańskiej, zawierających akcenty patriotyczne. Od r. 1945 kontynuował działalność społeczną. Już t.r. został wybrany do zarządu Gminnej Rady Narodowej w Poroninie, a następnie do Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Nowym Targu. Od r. 1956 był honorowym korespondentem rolnym Głównego Urzędu Statystycznego. Brał udział w akcji zbierania podpisów pod Apelem Sztokholmskim. Był członkiem założycielem Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Współpracował z Polskim Tow. Historycznym i z Biurem Studiów i Oceny Programów Polskiego Radia w Warszawie. Pełnił obowiązki społecznego opiekuna zabytków. Był członkiem Tow. Miłośników Ludowej Kultury i Sztuki Góralskiej oraz Tow. Wiedzy Powszechnej. Występował w radiu i telewizji, prezentując własne gawędy góralskie. W r. 1957 miał pierwszy wieczór autorski w Zakopanem, a w r. 1959 w Wojewódzkim Domu Kultury w Krakowie. Do r. 1973 odbył ponad 200 spotkań z publicznością miast i wsi na terenie całego kraju. Był utalentowanym gawędziarzem, zawsze znajdującym chętnych słuchaczy.
W powojennej twórczości S-a przeważały utwory poetyckie o tematyce podhalańskiej lub osobistej oraz wiersze okolicznościowe. Pisał też gawędy, w których dominowały teraz wątki fantastyczne, artykuły publicystyczne na aktualne tematy społeczne i kulturalne, recenzje (m. in. z „Pawich piór” L. Kruczkowskiego, „Wieś” 1950 nr 39). Napisał Moje wspomnienia o Kasprowiczu („Wieści” 1960 nr 50), był także autorem obrazu scenicznego Podłazy (1969, druk. w: Skupień-Florek A., O Tatry wy moje, Kr. 1991).
Owocem widocznych jeszcze przed wojną zainteresowań historycznych S-a były 3 prace oparte na badaniach źródłowych: Biały Dunajec moja wieś rodzinna. Początek, prawa i przywileje dlań królewskie, ciężary i życie włościan na przestrzeni czterech wieków od 1579 roku („Wieś” 1946 nr 46, 1947 nr 34), O Wojtku, co wydobywał mowę z drewnianych kloców („Za i przeciw” 1959 nr 29 – o rzeźbiarzu ludowym Wojciechu Kułachu) oraz Parafia Poronin (w: Skupień-Florek A., O Tatry wy moje, Kr. 1991).
Znaczna część dorobku S-a z okresu powojennego została opublikowana w czasopismach: „Wieś”, „Rolnik Polski”, „Gazeta Podhalańska”, „Dziennik Polski”, „Orka”, „Wieści”, „Za i przeciw”, „Słowo Powszechne”, „Hejnał Mariacki”, „Zdrowie i Trzeźwość”, „Orzeł Tatrzański” (USA), „Podhalanin w Ameryce” (USA) i in. oraz w antologiach.
Większość utworów literackich pisał S. gwarą podhalańską; w publicystyce posługiwał się językiem literackim. Nieustannie podkreślał swoją pozycję samorodnego poety chłopskiego również strojem góralskim, z którym nigdy się nie rozstawał. O zachowanie kultury podhalańskiej apelował do rodaków w kraju i za granicą (utrzymywał bliskie kontakty ze Związkiem Podhalan w USA). Rejestrował śpiewki góralskie i obrzędy ludowe. Otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki (1960), II nagrodę Tow. Miłośników Ludowej Kultury i Sztuki Góralskiej w Zakopanem (1961), i Nagrodę Literacką im. Jana Pocka (w r. 1973, nie zdążył jej już odebrać). Kilkakrotnie zdobywał I nagrody na konkursach «Sabałowe bajania» w Bukowinie Tatrzańskiej. Zmarł 2 XII 1973 w Klinice Okulistycznej w Krakowie po operacji nowotworu. Został pochowany na cmentarzu w Poroninie. Był odznaczony m. in. Brązowym (1938) i Złotym Krzyżem Zasługi (1966), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1972).
S. był żonaty dwukrotnie: z Agnieszką Rzepko (22 II 1924) z Gliczarowa Górnego (ur. 1900), a po jej śmierci z Antoniną Łukaszczyk (maj 1932) z Budzowego Wierchu (pow. Nowy Targ). Oba małżeństwa były bezdzietne.
Pośmiertnie ukazały się wybory utworów S-a: Miłuj Podhale (wstęp i wybór T. Staich, L. 1976) oraz obszerny O Tatry wy moje (wstęp i oprac. J. T. Sichelscy, Kr. 1991). W r. 1967 powstał w Białym Dunajcu zespół folklorystyczny jego imienia; im. S-a przybrało również Koło Związku Podhalan «Biały Dunajec» w Chicago w r. 1980. W maju 1976 w jego domu na Stołowym została otwarta Izba Pamięci poety, którą opiekuje się jego przybrana córka Antonina Skupień.
Fot. w zbiorach Izby Pamięci S-a (Biały Dunajec-Stołowe) i w zbiorach rodzinnych Antoniny Skupień (Stołowe); – Pol. Bibliogr. Liter. za r. 1947, 1949 i n.; Literatura pol. Enc. II (W. Wnuk); Radwańska-Paryska Z., Paryski W. H., Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin 1995; – Horodyńska K., Z wizytą u Florka Skupienia, „Hejnał Mariacki” 1962 nr 5; Koniński K. L., Pisarze ludowi, Lw. 1938 II; Litwin A., Andrzej Florek Skupień – następca Sabały, „Za i przeciw” 1966 nr 18; Top A., Ostatni gawędziarz Podhala, „Nowy Nurt” 1958 nr 9; Wnuk W., Andrzej Skupień laureat Nagrody, „Orzeł Tatrzański” 1962 nr 1; Zaczyński A., Poeta ze Stołowego, „Tyg. Powsz.” 1963 nr 10; Zięba M., Andrzej Skupień-Florek. Zarys biografii, „Roczn. Muz. Etnograficznego w Kr.” T. 4: 1972 (bibliogr. podmiotowa i przedmiotowa); tenże, Problem współczesnego pisarstwa ludowego na przykładzie twórczości Andrzeja Florka-Skupnia, Kr. 1966; Zakopane, Kr. 1991 I–II; – Muz. Etnograficzne w Kr.: Teczka osobowa S-a, rkp. utworów; – Listy prywatne S-a i różne dokumenty osobiste w zbiorach Izby Pamięci S-a i w zbiorach rodzinnych Antoniny Skupień.
Michał Zięba