Szepelak Andrzej, w zakonie Bronisław (1887–1960), bernardyn, prowincjał, więzień polityczny.
Ur. 28 XI w Przychojcu (pow. łańcucki) w rodzinie chłopskiej, był synem Aleksandra i Marianny Sarzyńskiej.
Do szkoły powszechnej uczęszczał S. w Leżajsku; od r. 1902 uczył się w klasycznym gimnazjum w Jarosławiu. Dn. 3 IX 1906 wstąpił do Zakonu Braci Mniejszych (bernardynów) w Leżajsku. Po nowicjacie złożył tam 4 IX 1907 pierwszą profesję i po ukończeniu gimnazjum zakonnego podjął w r. 1908 studia filozoficzne w studium zakonnym w klasztorze św. Kazimierza w Krakowie. Następnie od r. 1910 studiował teologię w studium w klasztorze św. Andrzeja Apostoła we Lwowie. Tam złożył 8 III 1911 profesję wieczystą i otrzymał 29 III 1914 święcenia kapłańskie z rąk bp. sufragana lwowskiego Władysława Bandurskiego.
Podczas pierwszej wojny światowej był S. od r. 1915 wikarym klasztoru w Dukli i 8 IV 1917 uzyskał uprawnienia do prowadzenia rekolekcji i misji ludowych. Dn. 6 VI 1918 został kooperatorem przy parafii św. Andrzeja Apostoła we Lwowie, a w r. 1921 gwardianem i administratorem przyklasztornej parafii; przyczynił się do odrestaurowania elewacji kościoła i klasztoru. Był również wizytatorem III Zakonu św. Franciszka. Od r. 1927 pełnił funkcje definitora (doradcy prowincjała) w zarządzie Prow. Niepokalanego Poczęcia NMP i wikarego klasztoru lwowskiego. W r. 1928 uczestniczył w uroczystościach 300-lecia ukończenia budowy bernardyńskiego kościoła i klasztoru w Leżajsku, gdzie głosił kazania m.in. z Anastazym Pankiewiczem, późniejszym błogosławionym. W r. 1930 wybrano go ponownie na gwardiana klasztoru we Lwowie; kontynuował odtąd remont kościoła. Pod jego kierunkiem rozpoczęto przygotowania do jubileuszu 200-lecia beatyfikacji Jana z Dukli (1933). S. był autorem artykułów: Polska placówka misyjna oo. Bernardynów na Sachalinie japońskim („Dzwonek III Zakonu” R. 46: 1932 nr 1–2) oraz Św. Franciszek i kapłaństwo („Gaz. Kośc.” R. 41: 1934 nr 14). Pełnił również funkcję prokuratora misyjnego. W r. 1938 otrzymał nominację na wizytatora generalnego Prow. Wniebowzięcia NMP w Polsce.
Po wybuchu drugiej wojny światowej został S. oddelegowany na zarządcę bernardyńskich klasztorów pod okupacją sowiecką (jako kustosz prowincji). Gdy po 22 VI 1941 cała prowincja znalazła się pod okupacją niemiecką, objął w kwietniu 1942 funkcję prowincjała, a 12 VII t.r. nadzwycz. delegata generalnego. Dn. 14 X na posiedzeniu zarządu prowincji mianował S. nowych przełożonych klasztorów. Na kolejnych posiedzeniach (20 VI i 24 X 1943) wznowiono starania o kanonizację błogosławionych Jana z Dukli i Szymona z Lipnicy oraz wprowadzono egzaminy roczne dla kapłanów wyświęconych w l. 1938–42.
Po zakończeniu wojny S. zgodził się na przeniesienie 22 X 1945 Metropolitalnego Seminarium Duchownego do klasztoru bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej, a sam po wysiedleniu bernardynów ze Lwowa w 2. poł. kwietnia 1946 osiadł w Krakowie. Na jego wniosek poddano zakonników pracujących na Śląsku i w Ziemi Lubuskiej pod jurysdykcję komisarza Prow. św. Jadwigi we Wrocławiu. Dn. 24 XI t.r. uroczyście wprowadził bernardynów do opuszczonego przez jezuitów klasztoru i kościoła w Łęczycy. Bezskutecznie starał się o rewindykację klasztoru i kościoła p. wezw. św. Anny w Warszawie. W liście z 25 VIII 1948 oficjalnie poinformował generała zakonu o. Pacyfika Perantoniego o likwidacji przez ZSRR prefektury apostolskiej na Sachalinie (17 V 1948) oraz zmuszeniu katolików do opuszczenia półwyspu i zakazaniu misjonarzom kontaktów z prawosławnymi. W l. 1948–50 pełnił funkcje delegata generalnego na wszystkie prowincje zakonu w Polsce oraz przewodniczącego Porozumienia Wyższych Przełożonych Zakonów i Zgromadzeń Męskich w Polsce. Kardynał Adam Stefan Sapieha nazywał go «prymasem prowincjałów». W r. 1950 został S. ponownie wizytatorem generalnym Prow. Wniebowzięcia NMP w Polsce.
Inwigilowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, S. został 20 X 1950 w Krakowie aresztowany i oskarżony o «usiłowanie dokonania przemocą zmiany ustroju Państwa Polskiego». W pokazowym procesie tzw. II Inspektoratu Zamojskiego AK (właśc. Wolność i Niezawisłość) przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Lublinie zarzucono mu współpracę w l. 1946–8 z «bandą dywersyjno-szpiegowską». Dn. 16 X 1951 został skazany na piętnaście lat pozbawienia wolności, utratę praw publicznych i obywatelskich na pięć lat oraz przepadek mienia; Najwyższy Sąd Wojskowy złagodził 23 X t.r. karę do dziesięciu lat więzienia. S. przebywał w zakładzie karnym w Lublinie, a od 1 VI 1952 we Wronkach. Dn. 20 I 1954 został zwolniony; osiadł w klasztorze krakowskim, gdzie przeszedł rekonwalescencję. Od r. 1957 pełnił tam funkcje wikarego klasztoru i dyrektora III Zakonu, a od r. 1958 zastępował przełożonego. Zmarł 10 XII 1960 w Krakowie, został pochowany w grobowcu zakonnym na cmentarzu Rakowickim.
Dzięki staraniom Tadeusza Sarzyńskiego Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego uchylił 9 III 1993 wyrok Wojskowego Sądu Rejonowego w Lublinie z 16 X 1951, co było równoznaczne z uniewinnieniem S-a.
Fot. w Arch. Prow. Bernardynów w Kr.; – Kazanowska Z., Bernardyni krakowscy zmarli w XIX i XX wieku, Kalwaria Zebrzydowska 2003; Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, W. 2002 I; Słownik polskich pisarzy franciszkańskich, W. 1981; – Czarniak W., Franciszkańska misja na Sachalinie, 1911–1948, Kalwaria Zebrzydowska 2003; Kantak K., Bernardyni polscy, 1573–1795–1932, Lw. 1933 II; Klasztory bernardyńskie w Polsce w jej granicach historycznych, Kalwaria Zebrzydowska 1985 s. 161, 498; Radecznica. Ośrodek życia religijnego i społeczno-kulturowego, Kalwaria Zebrzydowska 2006; Sitnik A. K., Sitnik T., Bernardyni łęczyccy. Dzieje klasztoru i kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia NMP oo. Bernardynów w Łęczycy (1632–1864, od 1946), Kalwaria Zebrzydowska 2006; Strzałka J., Tajemnice Kalwarii, „Tyg. Powsz.” 2002 nr 29 s. 13; Wachowicz M., Jubileusz 60-lecia kapłaństwa o. Filipa Płazy, „Niedziela” (edycja przemyska) 2004 nr 26; Wyczawski H. E., Bernardyni polscy, Kalwaria Zebrzydowska 1992 III; tenże, Kalwaria Zebrzydowska. Historia klasztoru bernardynów i kalwaryjskich Dróżek, Kalwaria Zebrzydowska 2006; – [Bombicki M. R.], Księża przed sądami specjalnymi 1944–1954, P. 1993 s. 277–306; Elenchus ordinis Fratrum Minorum Provinciae Immaculatae Conceptionis B.V.M. (PP. Bernardinorum) in Polonia, Cracoviae 1958; Schematismus ord. ff. minorum francisci almae Provinciae Immaculatae Conceptionis B.V. (vulgo PP. Bernardinorum) in Polonia, za l. 1927, 1932–9, 1947; Schematyzm Prowincji Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny (oo. Bernardynów) Zakonu Braci Mniejszych w Polsce, Kr. 2003 s. 322; Sitnik A. K., Wysiedlenie bernardynów ze Lwowa na podstawie wspomnień Teofila Tyrankiewicza OFM (1880–1972), „Studia Franciszkańskie” T. 13: 2003 s. 488, 490–1; – „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kośc.” T. 23: 1971 s. 14; „Dzien. Pol.” 1951 nr 267, 268, 273; „Echo Krakowa” 1951 nr 268–270, 274; „Trybuna Ludu” 1951 nr 282, 284, 286, 289, 290; – AAN: Zespół KC PZPR, sygn. 237–V–158 s. 90 (Informacja nr 40: o współpracy bernardynów z podziemiem AK-WiN); Arch. Klasztoru Bernardynów w Radecznicy: Kron. klasztoru Bernardynów w Radecznicy, s. 25; Arch. Prow. Bernardynów w Kr.: rkp. RGP-a-12 (Acta Provinciae Immaculatae Conceptionis B. V. Mariae in Galicia ab anno Domini, 1911–33), rkp. RGP-a-24 (Acta capituli Provinciae, 1933–55), rkp. RGP-e-55 (personalia S-a), rkp. RGP-e-55b (toż), rkp. RGP-k-68 (Teki C. Bogdalskiego) T. 51 k. 179, rkp. I-a-6 (Kron. klasztoru Bernardynów w Kr., 1941–59) s. 116, 153, 259, rkp. I-a-7 (toż za l. 1960–75) s. 80–92, rkp. III-19 (Księga mszalna klasztoru bernardynów w Dukli. Brulion, 1910–26), rkp. III-20 (toż za l. 1912–21), rkp. VI-c-6 (Liber novitiatus FF. Minorum in conventu Leżajscensi, 1897–29) s. 286-7, rkp. X-21 (Księga kurend, 1930–49) s. 211–17, rkp. X-72a (Płonka W., Wspomnienia z pobytu w Radecznicy w latach 1939–1946) s. 73, Księga mszy odprawianych za zmarłych bernardynów w Krakowie (rkp.) s. 14; Archivio Generale OFM w Rzymie: sygn. SK 479 (Akta Prow. Niepokalanego Poczęcia NMP), sygn. SM 489 k. 208 (koresp. między Kurią Generalną a misją na Sachalinie); IPN w L.: sygn. IPN Lu 01/435 t. 1 k. 47, 55–7, 93, 196, 207, 212, t. 2 k. 364, t. 3 k. 136, 222, t. 5 k. 73, 214, 249, 256, t. 6 k. 19, 38, 54, 67, 348, 367, t. 8 k. 1–566, sygn. IPN Lu 26/473 k. 20–1.
Aleksander Krzysztof Sitnik