Chmielińska Aniela (1869–1936), twórczyni Muzeum ziemi łowickiej, działaczka społeczna, ur. w listopadzie w Pułtusku jako córka lekarza Jozefa Wasiewicza. Studia szkolne odbyła na pensji Jasińskiej w Warszawie. W 17. r. życia wyszła za mąż za lekarza Jana Chmielińskiego w Ciechanowie. Tam prowadziła tajne nauczanie W r. 1897 Ch-scy zamieszkali w Płocku, gdzie Ch. brała żywy udział w życiu kulturalno-społecznym Płocka. Prowadziła nadal tajne nauczanie. Współpracowała z gronem pań przy tworzeniu »Zbiorów Szkolnych w Płocku«. Wznieciło to w niej zamiłowanie do muzealnictwa. Wskutek czynnego popierania bojkotu szkoły rosyjskiej Ch-scy zmuszeni byli przez władze rosyjskie do opuszczenia Płocka i zamieszkali wtedy w Łowiczu (1907). Tu Ch. rozpoczęła działalność krajoznawczą i założyła Oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Jednocześnie przystąpiła do gromadzenia zbiorów muzealnych. Wojna światowa zniszczyła dość już znaczne zbiory prawie całkowicie, lecz nie osłabiła zapału Ch-ej do tworzenia Muzeum. Nawiązanie bezpośredniego, serdecznego kontaktu z ludem miejscowym przez wycieczki krajoznawcze i wystawy dało jej możność utworzenia w Łowiczu Muzeum Etnograficznego dużej wartości, gdzie zostały zgromadzone bardzo cenne okazy, świadczące o wysokiej wrodzonej kulturze artystycznej Księżaków. Ch. opublikowała szereg prac, których większość była poświęcona etnografii ziemi Łowickiej. Poza tym zorganizowała przy Pol. Macierzy Szkolnej sekcję pośrednictwa pracy dla Księżaczek, trudniących się hafciarstwem. Dzięki propagandzie Ch-ej łowickie hafty artystyczne znalazły zbyt nie tylko w kraju, lecz i za granicą (we Francji, Anglii oraz w Ameryce). Działalność Ch-ej a szczególnie utworzenie przez nią Muzeum zostały należycie ocenione. Pol. Tow. Krajozn. obdarzyło ją dyplomem członkini honorowej, Rada Miejska nadała jej honorowe obywatelstwo Łowicza a po jej zgonie – 5 V 1936 r. – nazwano Muzeum jej imieniem.

J. M., Wspomnienie o Anieli Chmielińskiej. »Ziemia« 1936, nr 7–8; Maciesza Al., Chmielińska Aniela, »Życie Mazowsza« 1937, z. 7.

Aleksander Maciesza