Sapieżyna z Hołowczyńskich Anna (zm. 1643), pisarzowa w. lit., tenutariuszka wilkijska. Była jedyną córką ks. Aleksandra Hołowczyńskiego (zob.) i Elżbiety z Wołłowiczów.
Zapewne w r. 1612 wyszła za mąż za Krzysztofa Stefana Sapiehę (zob.); dn. 30 III t.r. matka, za zgodą króla, scedowała na rzecz małżonków dzierżawę wilkijską z 10 tys. złp. sumy zastawnej. Od r. 1621, w którym Sapieha został pisarzem w. lit., często przebywała na dworze królewskim. W r. 1623 uczestniczyła wraz z mężem w królewskiej podróży do Gdańska; podczas pobytu w Gniewie urodziła w czerwcu syna, który zapewne wkrótce zmarł. Po rychłej śmierci męża o opiekę nad starszym synem, Mikołajem Krzysztofem, toczyła spór ze szwagrem Aleksandrem Dadźbogiem (zob.) i ostatecznie musiała go oddać pod pieczę mężowskiego stryja Lwa Sapiehy (zob.). Dzięki jego poparciu udało się S-ie uzyskać zgodę królewską na scedowanie nieletniemu synowi dzierżawy wilkijskiej. Dobra Krzysztofa Stefana, na których S. miała zapisane dożywocie, były w chwili jego śmierci mocno zadłużone, toteż S. była zmuszona nie tylko rozpuścić jego liczny dwór (liczący niemal 100 osób), lecz także rozpocząć wyprzedaż swoich dóbr rodowych: Hołowczyna, Kniażyc i Repuchowa, położonych w pow. orszańskim. W r. 1630 sprzedała Repuchów za 45 tys. złp. kaszt. wileńskiemu Mikołajowi Hlebowiczowi. Sprzedaż ta uwikłała S-ę w wieloletni proces z potomkami kaszt. nowogródzkiego Samuela Wołłowicza, którzy odrzucali twierdzenia S-y, iż otrzymała je na mocy testamentu swej babki Elżbiety Hlebowiczówny, i w r. 1631 sprzedali je braciom Lentkowskim i Stanisławowi Śleszyńskiemu. Proces ten zakończył się dopiero w r. 1637. Trudności finansowe skłoniły S-ę do oddania w dzierżawę tenuty wilkijskiej; doszło do tego podczas bezkrólewia, więc bez konsensu królewskiego. Jednakże Władysław IV, ze względu na zasługi jej męża, potwierdził 18 IV 1635 dokonaną arendę.
S. była fundatorką klasztoru dla karmelitów trzewiczkowych w Kniażycach; w r. 1632 przeznaczyła na jego lokalizację ulice w starym miasteczku za kościołem kniażyckim i uposażyła gruntami wsi Zabłocie i dochodami z folwarku Wielkie Łotwy, wchodzącego w skład dóbr lachowickich. Do powstania samodzielnego klasztoru w Kniażycach nie doszło, przez pewien czas po śmierci S-y istniała tam tylko rezydencja zakonna, podlegająca klasztorowi Karmelitów trzewiczkowych w Mohilewie.
S. przeżyła swego syna Mikołaja Krzysztofa (zm. 2 VI 1639), żonatego z Zuzanną, córką Aleksandra Gosiewskiego (zob.). Donosząc o jego śmierci woj. wileńskiemu Krzysztofowi Radziwiłłowi, uskarżała się na synową, że nie troszczy się o pogrzeb, lecz jedynie o pozostały majątek. S., która Zuzannie była bardzo nieprzychylna, podejrzewała ją nawet, iż otruła ona swego małżonka. Sama też wyprawiła synowi okazały pogrzeb w kościele Dominikanów w Wilnie (22 VI 1639). W kolejnych listach do Radziwiłła prosiła go o opiekę nad wnukami. Zmarła w r. 1643 i została pochowana obok męża w wileńskim kościele Dominikanów.
Estreicher, XXI 119, XXVII 112; Boniecki, VII 310–11 (Hołowczyńscy); Dworzaczek; Kossakowski, Monografie, III 45–6; Labarre de Raillicourt D., Histoire des Sapieha, Paris 1970; Niesiecki; Sapiehowie; Żychliński, IV 256, XI 191; Wolff, Kniaziowie lit.-rus., s. 127–8; – [Giżycki J. M.] Wołyniak, Z przeszłości karmelitów na Litwie i Rusi, Kr. 1918 Cz. 1 s. 181–4; Misztołt A. A., Historia […] domus Sapiehanae…, Wil. 1724; – AGAD; Arch. Radziwiłłów, Dz. V nr 13853 (w korespondencji męża z l. 1619–23 zob. list do Krzysztofa Radziwiłła z Elbląga 11 VI 1623), nr 13880 (zob. korespondencję S-y z K. Radziwiłłem z l. 1627–39); – Zob. bibliogr. przy życiorysie męża.
Mirosław Nagielski