Barancewicz Antoni, h. Junosza (1837–1918), dowódca powstańczy, działacz społeczny i narodowy, pochodził z rodziny gęsto rozrodzonej w ziemi grodzieńskiej. Urodził się w r. 1837 w Kirkliszkach (pow. oszmiański) z ojca Kazimierza, dzierżawcy dóbr, i Wiktorji z Rymkiewiczów. Po wczesnej śmierci ojca (1842) pozostała wdowa z pięciorgiem dzieci musiała ciężko walczyć z trudnościami finansowemi. Niemniej jednak Antoni ukończył gimnazjum w Wilnie i wstąpił do wojska rosyjskiego. Stał garnizonem w Białymstoku, w stopniu podporucznika (junkra), gdy w Królestwie wybuchło powstanie. B., nastrojony patrjotycznie, odważny i nieustępliwy, a przytem ujmującego usposobienia, potrafił pozyskać sobie młodzież tak w najbliższej okolicy, jak w Białymstoku i Grodnie, gdzie od r. 1861 istniała tajna organizacja, dobrze przygotowana przez Bronisława Szwarcego, ówczesnego urzędnika kolei warszawsko-petersburskiej, późniejszego członka Centr. Komitetu Nar. w Warszawie. Nowomianowany naczelnik wojenny woj. grodzieńskiego, płk. Onufry Duchyński, przybywszy na wezwanie Rz. Nar. z emigracji do Białegostoku, był skutkiem tego w możności rozpocząć zaraz akcję. B. stał się łącznikiem między Duchyńskim a oficerami garnizonu białostockiego narodowości polskiej. Jakoż 24 IV 1863 zebrało się na punkcie zbornym w Kamionce 70 ochotników z Białegostoku wraz z tamtejszymi oficerami, wśród których znalazł się B. Nad uformowanym w ten sposób oddziałem, zwiększonym wkrótce do przeszło 300 ludzi, ale nie najlepiej uzbrojonym, objął dowództwo Duchyński, mianując swoim szefem Walerego Wróblewskiego, inspektora szkoły strzeleckiej w Sokółce. W bitwie pod Waliłami 29 IV 1863 dowodził B. drugą kompanją strzelców na lewem skrzydle, gdzie stawił zacięty opór ogromnej przewadze Moskali. W jakiś czas potem z rozkazu R. N. objął przejściowo dowództwo nad oddziałem w powiecie bialskim, połączył się z partją braci Bogusława i Juljana Ejtminowiczów, b. kolegów z garnizonu białostockiego. Po przejściu w Podlaskie, a następnie w Lubelskie, oddział ten, po chwilowem rozpuszczeniu, zdołał się znów skupić i połączyć z głównemi siłami płk. Karola Krysińskiego i Walerego Wróblewskiego, następcy Duchyńskiego. Pod rozkazami ostatniego walczył B. w stopniu kapitana w bitwach: pod Ciechanowcem (23 VIII), Zezulinem (22 X), Rossoszą (17 XI), Kolanem (18 XI) i Garbowem (Starościnem 26 XI). Nadchodząca bardzo sroga zima i bezlitosny pościg wroga przyczyniły się do znacznego uszczuplenia sił powstańczych na terenie woj. lubelskiego. Oddziały litewskie: konny pod W. Wróblewskim, pieszy pod B. Ejtminowiczem oraz resztki oddziałów Rylskiego i Jankowskiego stanowiły tam jedyny kontyngent polskiej siły zbrojnej. B. dzielił odtąd losy oddziału Wróblewskiego, należąc do jego najzaufańszych oficerów. Stawał dzielnie w bitwie pod Małą Bukową (31 XII), pod Łubkami (Wojciechowem 14 I 1864), a choć wreszcie pod Rutką Korybutową w Podlaskiem oddział Wróblewskiego uległ rozbiciu (19 I), B. wyszedł cało z tej klęski. Wraz z pięciu towarzyszami broni a to: Juljanem Ejtminowiczem (Bogusław E. zginął pod Ujścimowem 6 I 1864), Kwapiszewskim, Parczewskim, Aramowiczem i b. rotmistrzem huzarów ros., nieznanego nazwiska, zdążył B. wśród wielkich niebezpieczeństw i trudów dobić się do granicy galicyjskiej. Po jej przejściu 1 II 1864 udało się B-owi wyjechać wkrótce do Paryża, gdzie znalazł zajęcie w biurze kolejowym. Rząd Nar. w uznaniu dzielności B. mianował go już na emigracji majorem. Wskutek jednak przebytych trudów wojennych odezwała się w Barancewiczu choroba piersiowa. Celem kuracji wyjechał w r. 1868 w Poznańskie a po wyzdrowieniu przybył w r. 1869 do Galicji, gdzie przez pół roku zgórą pracował przy budowie kolei Tarnopol-Podwołoczyska. W r. 1872 osiągnął stanowisko okręgowego inżyniera dróg krajowych w Stanisławowie. Działał wówczas na terenie »Sokoła«, będąc przez lat kilkanaście prezesem gniazda stanisławowskiego a następnie okręgu VII. Jako delegat Tow. uczestników powstania polskiego 1863/4 r. przyczynił się znacznie do rozwoju tegoż. Również był czynnym w polskiej Organizacji Narodowej, Tow. Szkoły Ludowej itd. Przeniósłszy się na emeryturę, przeniósł się około r. 1913 do Lwowa, gdzie zmarł 26 I 1918.
Zapiski podpisanego na podstawie ustnych wspomnień Antoniego B.; Aramowicz, Marzenia; Pamiętnik o ruchu partyzanckim w woj. grodzieńskim w r. 1863/4, Bendlikon 1865; Major Antoni B., Ostatnie dni konnego litewskiego oddziału (W czterdziestą rocznicę powst. stycz., Lw. 1903); Chołodecki J., Księga Pamiątkowa, Lw. 1904; Zieliński St., Bitwy i potyczki 1863–1864, Rapperswil 1913, 72, 78, 116, 323, 337–338.
Justyn Sokulski