Górski Antoni (1862–1928), prawnik, ekonomista, profesor UJ, profesor Wolnej Wszechnicy Pol. w Warszawie. Ur. 21 VII w Uleńcu pod Warszawą, był synem Stanisława i Heleny z Mężeńskich. Pochodził z rodziny ziemiańskiej, stryj G-ego, Ludwik, był prezesem Tow. Kredytowego w Warszawie, brat Piotr, prawnik, był posłem ze stronnictwa konserwatywnego w Krakowie do austriackiej Rady Państwa, Ludwik, poeta, był stryjecznym bratem G-ego. G. ukończył Gimnazjum Św. Anny w Krakowie, studia uniwersyteckie odbywał od r. 1880 na Wydziale Prawa UJ oraz we Wiedniu, gdzie otrzymał doktorat w r. 1885. Następnie specjalizował się w prawie rzymskim w Berlinie; po powrocie odbył praktykę sądową w Krakowie. Habilitował się tamże na UJ w r. 1888 z prawa handlowego i wekslowego. Wykładał jako docent ekonomię rolniczą, wzbudzając duże zainteresowanie. W r. 1890 wydał G. Zarys prawa handlowego. W r. 1891 UJ utworzył dla G-ego nadzwyczajną Katedrę Prawa Handlowego. Od r. 1905 wykładał prawo cywilne na Studium Rolniczym UJ; w t. r. wyszedł jego Zarys wykładów prawa cywilnego.
Równocześnie rozwinął G. działalność polityczną w ramach obozu konserwatywnego; w r. 1896 założył wspólnie z W. L. Jaworskim, A. Krzyżanowskim i bratem, Piotrem, Klub Konserwatywny. Zrzeszał on tzw. neokonserwatystów, a celem Klubu było m. i. utrzymanie łączności między starymi a młodymi, którzy po starszych mieli w przyszłości objąć stanowiska. G. był przez 12 lat (do r. 1908) prezesem Klubu i wydawcą jego organu „Ruch Społeczny” oraz wydawnictw w pojedynczych zeszytach (z. 1. „Zawiązanie Klubu”, z. 17. „Dwanaście lat istnienia Klubu”). G. był ponadto członkiem komitetu redakcyjnego „Czasu” i prezesem Krakowskiej Spółki Wydawniczej oraz członkiem Tow. Popierania Wydawnictw AU, wraz z bratem Piotrem stanowił łącznik między Galicją a Królestwem. W r. 1905 został posłem z obozu konserwatywnego do austriackiej Rady Państwa; w r. 1907 do Sejmu Krajowego Galicji, w l. 1908 i 1911 ponownie do Rady Państwa. Po ustąpieniu gabinetu ministra Becka (7 X 1908) zaproponowano G-ego do nowego gabinetu austriackiego na ministra Galicji. Ale o ile popierał go Leon Biliński, o tyle sprzeciwił się tej nominacji Bobrzyński, ówczesny namiestnik, który przeważył. Argument, jaki Bobrzyński zanotował w swych pamiętnikach: «G. człowiek zdolny… był jednak dziwakiem z temperamentu, bardzo zmiennym, nie miał też w Kole powagi», kryje, jak się zdaje, jakieś animozje osobiste, ale Bobrzyński był przede wszystkim politycznie niechętny nadaniu stanowiska ministra dla Galicji G-emu: «nominacja jego jako członka krakowskiego stronnictwa byłaby poszła na mój rachunek i obciążyła mnie wobec demokracji», pisał Bobrzyński.
Przez lat 20 G. był wiceprezesem Tow. Rolniczego krak. i członkiem zarządu (Komitetu) tego Towarzystwa. Działał czynnie, zwłaszcza w sekcji administracyjnej, której członkiem został 31 X 1903 r. Sekcja m. i. powołała G-ego do komisji mającej opiniować ustawę o sezonowych robotnikach rolnych; powierzyła mu również opracowanie ustawy o umowach urzędników gospodarczych, leśnych i rolnych; poparła wniosek G-ego o zabezpieczenie czeladzi wiejskiej na starość i na wypadek niezdolności do pracy. Wniosek ten uchwalił Komitet Tow. Rolniczego na posiedzeniu 10 VI 1907 r. G. został wybrany w r. 1904 delegatem do Allg. Verband d. Landwirtschaftlichen Genossenschaften w Wiedniu, występował tam z wnioskami w obronie galicyjskiego rolnictwa w sprawie cen (na kwas fosforowy) i w sprawie ulg taryfowych (na przewóz paszy i nawozów sztucznych – tomasyny – zwłaszcza w okresach klęsk elementarnych); w r. 1907 referował z ramienia Tow. Rolniczego zagadnienie podniesienia średniego rolnictwa w Austrii. Uczestniczył w międzynarodowym kongresie ekonomistów, obradujących w Niemczech nad zagadnieniem handlu terminowego zbożem. Referat jego, dowodzący, że handel terminowy zbożem nie obniża cen zboża, zyskał duże uznanie. Był członkiem Izby Rolnej w Wiedniu, kuratorem średniej Szkoły Rolniczej w Czernichowie pod Krakowem. Należał do Rady i Wydziału powiatowego w Brzesku, później w Bochni. Jako delegat Tow. Rolniczego do komisji regulacji rzek w galicyjskim Namiestnictwie działał czynnie w tej dziedzinie.
W dziedzinie problematyki prawno-handlowej był w stałym kontakcie z ruchem zagranicznym; w r. 1900 mianował go francuski minister handlu honorowym prezesem Międzynarodowego Kongresu Akcyjnego w Paryżu; w r. 1904 był cenzorem Banku Austro-Węgierskiego. W r. 1903 został profesorem zwycz. prawa handlowego na UJ, w r. 1917 tamże profesorem prawa cywilnego i w t. r. Komisja Prawnicza Wydziału Hist. Filoz. Akademii Umiejętności wybrała go swym członkiem. W tym okresie ogłosił m. i. rozprawy: Walka z drożyzną (1893), Cena giełdowa a przesilenie rolnicze (1897), Die Reformbedürfigkeit des deutschen Commissionshandels (1898), Die soziale Bedeutung des Arbeiterstandes (1906), O wekslu z nakazem przedstawienia do przyjęcia (1911), Włościańskie prawo hipoteczne (t. r.), Braki krajowej produkcji w Galicji (1915).
W r. 1919 delegacja polska w Paryżu wezwała G-ego do współdziałania w pracach Kongresu Pokojowego. Przydzielony został do komisji opracowującej sprawy własności przemysłowej, długów przedwojennych, ceł. Wskutek referatu G-ego delegat angielski Tempel-Franks cofnął projekt prawa patentowego dla «nowych państw». W t. r. udał się G. jako przewodniczący polskiej deputacji na Międzyparlamentarny Kongres do Brukseli, gdzie Akademia Belgijska mianowała go swym członkiem (membre associé). Również w t. r. był jednym z dwu delegatów Polski na Kongres Prawa Patentowego w Paryżu. W tym czasie otrzymał od ówczesnego prezesa ministrów, I. Paderewskiego, zamówienie na książkę po francusku o Polsce: La Pologne et la guerre, do zbiorowego wydawnictwa. (Wyszła w r. 1922 u Alcana w „Les questions du temps présent” i stanowiła jedną z ważniejszych pozycji propagandowych). W związku z tym zamówieniem zrezygnował, jak sam podaje, z katedry w Krakowie i przeszedł w r. 1919 na emeryturę. W r. 1921 został honorowym profesorem Wydziału Prawa UJ. Przebywał około 2 lat we Francji; wygłaszał szereg odczytów, a także pół roku wykładał historię Polski i polskie prawo publiczne na uniwersytecie w Nancy; tamże opiekował się stypendystami polskimi w Lycée Poincaré.
W r. 1922 zaproszono go na profesora Wolnej Wszechnicy Pol. w Warszawie; wykładał tam prawo handlowe i prowadził odnośne seminarium; ponadto wykładał prawo kościelne, historię prawodawstw zachodnioeuropejskich, traktaty handlowe i systemy celne. Otaczany na Wszechnicy dużym uznaniem i sympatią, był kolejno dziekanem Wydziału Nauk Politycznych i Społecznych, w r. 1925 rektorem, w 1927/8 prorektorem. Ponadto G. był członkiem Polskiej Komisji Kodyfikacyjnej, gdzie opracował szereg projektów do ustaw, przede wszystkim projekt prawa handlowego polskiego. Brał nadal udział w międzynarodowych konferencjach jako delegat Polski: w Bernie w r. 1923 na konferencji prawa kolejowego, w Paryżu w r. 1926 na zjeździe Międzynarodowego Komitetu Ekspertów Prawa Lotniczego, w Lidze Narodów w Genewie na III ogólnej Konferencji Tranzytu i Komunikacji. Był wiceprzewodniczącym wymienionego Komitetu Ekspertów (Le Comité international technique d’experts juridiques aériens). Wśród prac G-ego z tego okresu wyróżnia się studium historyczne, pt. Zapatrywania i stosunki gospodarcze w Polsce w XVII w. (1923). G. zgromadził materiały do badań nad całokształtem reform gospodarczych w dawnej Polsce, które nie doczekały się już opracowania, ani też nie zostały wydane. Ogłosił w r. 1925 Komentarz do prawa wekslowego i czekowego; pracował nad nie dokończonym dziełem: Le commerce créateur. Drukował artykuły w czasopismach: „Czasopiśmie Prawniczym i Ekonomicznym”, „Przeglądzie Prawa Handlowego”, „Gazecie Sądowej Warszawskiej” i i. W rozprawach: Pierwiastek woli w prawie prywatnym (1924) oraz Vers une législation simplifiée („Annales du droit commercial” 1927 nr 2) pragnął z prawa wyłączyć czynnik indywidualistyczny, aby było jasne i dostępne dla wszystkich, poprzez ograniczenie woli stron, a tym samym usunięcie pierwiastka «losowości» z ustaw, które, wg niego, powinny działać w sposób z góry przewidziany. Zdaniem G-ego („Przegl. Prawa Handl.” 1926) włoski projekt kodeksu handlowego, opracowany przez faszystowskiego ministra sprawiedliwości Rocco, skutecznie dążył do socjalizacji prawa handlowego i z tej przyczyny G. na nim oparł swój projekt polski, co świadczyło o wpływach, jakie nań wywierały współczesne doktryny nacjonalistyczne. W pracach i wystąpieniach łączył G. poważną analizę i erudycję naukową oraz głęboką troskę o sprawy polskie z talentem krasomówczym i zacięciem publicystycznym. Zmarł w Warszawie 24 II 1928 r. Ożeniony był z Jadwigą Stroynowską.
Żabko-Potopowicz A., G. A., Enc. Nauk Polit.; – Dziesięciolecie Polski Odrodzonej, Księga Pamiątkowa, Kr. 1928, 1918–1928; Dziewulski S., Życie i prace śp. A. G-ego 1862–1928, odb. „Prawo i Ekonomia” 1928/9 (fot. i bibliogr.); Namitkiewicz J., A. G. jako komercjalista, „Gaz. Sądowa Warsz.” 1928 nr z 12 III; – Bobrzyński M., Z moich pamiętników, Wr. 1957; L’évolution de la législation Polonaise. Deux conférences de M. Antoine Górski, „Le Journal de Pologne” 1928 nr z 12 III; Le Comité international d’experts jur. aériens. Son origine – son but – son oeuvre, Paryż 1931, (nekrolog, fot.); – Materiały Red. P. S. B. w Kr.: Curriculum vitae G-ego, szkic do życiorysu napisany przez żonę, przejrzany przez L. Babińskiego. Zaproszenie na odczyt G-ego Société de Législation comparée w Paryżu, z dn. 28 II 1921, oraz inne materiały (L. Jaworskiego, M. Reya, Z. Tarnowskiego, S. Tomkowicza).
Red.