Gorzeński Antoni h. Nałęcz (ok. 1710–1774), konsyliarz generalny wielkopolski konfederacji barskiej. Syn Aleksandra, podczaszego kaliskiego, potem oficjała gnieźnieńskiego, i Anny Koźmińskiej. Z sejmiku średzkiego 10 IX 1737 r. wyznaczony do komisji skarbowej. Łowczy kaliski 1740 r. i znów komisarz skarbowy woj. poznańskiego i kaliskiego 1755 r. Mianowany stolnikiem kaliskim 1759 r., marszałkował 15 IX 1761 r. sejmikowi gospodarskiemu w Środzie. Chorążym kaliskim został w r. 1762. Konsyliarz zawiązanej w Krotoszynie 27 V 1767 r. konfederacji województw wielkopolskich podpisał wraz z synem Augustynem 23 VI akt konfederacji radomskiej. W połowie 1769 r. został chorążym poznańskim, ale po przystąpieniu do konfederacji barskiej używał nadal tytułu chorążego kaliskiego. Na zjeździe poznańskim został 5 VIII 1769 r. wybrany członkiem wielkopolskiej Izby Konsyliarskiej i pierwszym konsyliarzem z prawem zastępowania marszałka. Na tym stanowisku okazał dużo inicjatywy i zdrowych pomysłów zmierzających do wprowadzenia ładu do konfederacji wielkopolskiej. Za tę działalność uznany przez obóz przeciwny za «jednego z największych wrogów», zasądzony był na 350 czerwonych zł kontrybucji, którą wyegzekwował z Dobrzycy i wsi przyległych w połowie r. 1770 płk. Rönne. Izba Konsyliarska na sesji w Rawiczu 15 I 1770 r. wybrała G-ego jako jednego z ablegatów do Generalności.

 

Po wielokrotnych prośbach i ponaglaniach przybył wreszcie G. do Preszowa 7 V, przywożąc dokładne informacje o tragicznym położeniu Wielkopolski. Wszedł 20 VI do dziesięcioosobowej delegacji, której zadaniem było ustanowienie sądów konfederackich. Z ramienia Generalności zasiadł 21 VIII w komisji do rozsądzenia sporu między J. Lasockim, marszałkiem czerskim, a J. Karczewskim, marszałkiem liwskim. Na przełomie października i listopada wysłany był jako jeden z trzech specjalnych komisarzy do ks. Karola Radziwiłła w sprawie jego poselstwa do Turcji, przede wszystkim jednak celem zdemaskowania jego intryg wobec Generalności. G. uznawał politykę T. Wessla. Utrzymywał kontakt z J. Bierzyńskim. W sporze pomiędzy I. Malczewskim a J. Zarembą o dowództwo nad wojskiem popierał wbrew intencjom Generalności marszałka Malczewskiego. Inspirowany przez J. Mniszcha zwalczał regimentarza A. Sieroszewskiego. Generalność 16 IX 1771 r. wyprawiła G-ego do Wielkopolski z misją odbierania akcesów i przysiąg od obojętnych dotąd senatorów i i. obywateli, podawania do ksiąg grodzkich aktu bezkrólewia, uaktywnienia Izby Konsyliarskiej, uporządkowania spraw skarbowych. Po powrocie wykorzystał nieprzychylne nastroje wobec Malczewskiego, pozyskał dla swych celów Zarembę, po czym w drugiej połowie listopada na zjeździe w ścisłym gronie w Choryni pod Kościanem omówiono plan zrzucenia z urzędu marszałkowskiego Malczewskiego i wyboru na jego miejsce G-ego. Na zjeździe wschowskim 7 XII Zaremba poparł akcję przeciwko Malczewskiemu, ale tak mimo protestów pokierował sprawą, że nie G., lecz on sam został marszałkiem. G. występował przeciwko okupacji pruskiej, był inicjatorem zjazdu antypruskiego szlachty pow. gnieźnieńskiego, który odbył się 5 II 1772 r. Wraz z Generalnością przebywał przez pewien czas na wychodźstwie. Zmarł 28 V 1774 r.

 

Od ojca nabył za 280 000 zł. miasteczko Dobrzycę z przyległymi wsiami w pow. kaliskim, od teścia Włoszycę i Grabianowo w pow. brzesko-kujawskim. Miał jeszcze ponadto wsie: Borysławice Kościelne i Bielawki w pow. konińskim. Ożeniony z Ludwiką Błeszczyńską, miał syna Augustyna oraz 4 córki.

 

 

Boniecki; Żychliński, XXIII; – Konopczyński W., Konfederacja barska, W. 1936–1938 I–II; tenże, Polska w dobie wojny siedmioletniej, W. 1911 II; Kraushar A., Książę Repnin a Polska, W. 1900 I 312, 389; – Polityka i ustrój Generalności konfederacji barskiej, Wyd. Wł. Konopczyński, „Arch. Kom. Hist.” T. 14: 1930 s. 81, 84; – B. Raczyńskich: rkp. 224 k. 188, 205v.; WAP w Łodzi: Arch. Bartoszewiczów (Gorzeński 31 I 1771, Kożuchowski 5 II 1772); B. Kór.: Arch. Zaremby IV 313 (listy G-ego), I 30, III 192, 193, 257, IV 301; B. PAN w Kr.: rkp. 319 k. 23 n.; B. Czart.: rkp. nr 832 s. 509, nr 942 s. 647–653; B. Jag.: rkp. nr 101 s. 1, nr 266; B. Ossol.: rkp. 4192; B. Pozn. Tow. Przyj. Nauk: Kronika bernardynów poznańskich s. 546, IX 4a s. 113, XA 5 (ordynanse i listy G-ego 28 IX – 2 X 1769, uniwersał 16 IX 1769 bez sygn.); B. Narod. w W.: Pol. F IV 179 k. 18–19; B. Pol. w Paryżu: rkp. 1087 k. 3, 7, 30, 33; B. Tow. Przyj. Nauk w Wilnie: rkp. 94 i 95; Arch. Państw. w P.: Akta Grodz. Pozn., rkp. nr 559 s. 134, 148, 229, 230, 245, nr 1185 k. 55, 63, 235v., 280v., 282v., nr 1257 k. 51, nr 1267 k. 44, nr 1292 k. 233v., nr 1350 k. 5, nr 1361 k. 21v., Akta Grodz. Pyzdr. 158 k. 180, Akta Grodz. Kal. 178/180 s. 2–4, nr 197 s. 696, nr 204/205 k. 155v., nr 206/208 k. 5, Akta Grodz. Wał. 76 s. 216, Akta Grodz. Wschow. 188 s. 262–270, 272; Ms. A II I5b., Swarzędz B 2; – Informacje prof. W. Dworzaczka.