Sabatowski Antoni Jan (1880–1967), balneolog, profesor UJ i Akad. Med. w Krakowie. Ur. 30 IV w Brzeżanach, był synem Antoniego, sędziego, i Ludwiki z Gołębskich.
S. uczęszczał do Państwowego Gimnazjum w Brzeżanach, w l. 1891–8 do gimnazjum oo. Jezuitów w Chyrowie i tam zdał maturę. W l. 1898–1904 studiował medycynę w Uniw. Lwow., gdzie doktoryzował się z interny. W l. 1904–5 odbył praktykę kliniczną u E. Neussera w Wiedniu, potem specjalizował się w internie i balneologii u Antoniego Gluzińskiego i w l. 1906–14 pracował w klinice internistycznej Uniw. Lwow. jako starszy asystent, zarazem był wolno praktykującym lekarzem. Związał się także wtedy z zakładem farmakologii doświadczalnej Leona Popielskiego, zainteresował się hormonalem, domniemanym hormonem perystaltyki jelit i miał się całkowicie poświęcić tej dyscyplinie. W l. 1909–14 dojeżdżał jako lekarz zdrojowy do Morszyna. W r. 1914 zmobilizowany, całą wojnę spędził w wojsku austriackim jako lekarz przyfrontowych szpitali zakaźnych. W listopadzie 1918 przedarł się przez oddziały ukraińskie z Chyrowa do Lwowa i wziął udział w jego obronie jako lekarz w szpitalu na politechnice. Potem do r. 1921 służył w WP jako podpułkownik-lekarz (starszeństwo od 1 VI 1919).
W l. 1921–6 S. pracował jako asystent Zakładu Patologii Ogólnej i Doświadczalnej Uniw. Jana Kazimierza we Lwowie u Mariana Frankego. Tam habilitował się w r. 1923 w zakresie klimatologii i hydrologii lekarskiej na podstawie pierwszego w Polsce podręcznika Klimatoterapia oraz hydroterapia ogólna i zdrojowiskowa, z opisem uzdrowisk polskich (Lw. 1923, nagroda im. Henryka Dobrzyckiego) oraz kilku innych prac ogłoszonych t. r. w „Polskiej Gazecie Lekarskiej”, jak o wstrząsie z zimna przy energicznym płukaniu jelita grubego (pierwszy u nas opis tego przypadku), o znaczeniu zimnej i gorącej wody przy stosowaniu wewnętrznym dla obrazu krwi, o termicznym i osmotycznym wpływie wody na przewód pokarmowy i ustrój zwierząt, o wpływie bodźców cieplnych na wydzielanie soku żołądkowego i trzustkowego, o wpływie bodźców fizykalnych na zachowanie się czerwonych ciałek krwi i in. W l. 1924–39 wykładał S. jako docent przy Katedrze Medycyny Wewnętrznej Uniw. Jana Kazimierza we Lwowie wodolecznictwo, leczenie zdrojowiskowe, lecznictwo klimatyczne oraz organizował wycieczki do zdrojowisk. Wraz z Romanem Renckim organizował Opiekę Zdrowotną Szkół Akademickich we Lwowie. W l. 1921–31 referował sprawy stanu zdrowia młodzieży na senacie Uniw. Jana Kazimierza, był konsulentem akademickich sanatoriów w dolinie Prutu, w Mizuniu (pow. doliński), Jabłonowie (pow. Nadworna), przeciwgruźliczego w Hołosku pod Lwowem. W l. 1926–39 pracował S. także w Ubezpieczalni Społecznej we Lwowie, w l. 1926–35 jako jej dyrektor. W r. 1937 doprowadził jako prezes (1936–9) Lwowskiego Tow. Lekarskiego do wybudowania we Lwowie Domu Lekarskiego (ul. Konopnickiej 3); przy jego poświęceniu wygłosił referat o dziejach towarzystw lekarskich we Lwowie. Dalej dbał o rozwój Morszyna, m. in. o rozcieńczanie do picia gorzkiej solanki i udoskonalenie tam produkcji górskiej soli krystalicznej. Był też S. członkiem Lwowskiego Tow. do Walki z Gruźlicą, Związku Lekarzy Kas Chorych, doradcą do r. 1939 Związku Uzdrowisk Polskich, należał do Tow. Przyjaciół Huculszczyzny.
We wrześniu 1939 był dyrektorem szpitala wojennego we Lwowie. Od jesieni t. r. do lata 1941 wykładał jako docent w ukraińskim lwowskim Instytucie Medycznym, powstałym na miejsce Wydz. Lekarskiego Uniwersytetu. W tym okresie był też kierownikiem kursów dla lekarzy zdrojowych i konsulentem zarządu uzdrowisk Zachodniej Ukrainy (b. woj. lwowskiego, stanisławowskiego i tarnopolskiego). Po zajęciu Lwowa przez Niemców pełnił w l. 1941–4 funkcję konsulenta uzdrowisk w dorzeczu Prutu: w Jaremczu, Delatynie, Dorze, Mikuliczynie, Janinie, Tatarowie i Worochcie. Wykładał też wodolecznictwo i propedeutykę chorób wewnętrznych na wyższych kursach medycznych (Staatliche Medizinisch-Naturwissenschaftliche Fachkursc) w l. 1942–4 we Lwowie. Jednocześnie S. działał w Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej (ZWZ-AK), od 1941 (?) do 26 V 1944 był szefem sanitarnym Komendy Okręgu ZWZ-AK, a od 26 V do 31 VII 1944 szefem sanitarnym Komendy Obszaru nr 3 AK (obejmującego woj. lwowskie, tarnopolskie i stanisławowskie). Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Lwowa kontynuował wykłady w lwowskim Instytucie Medycznym w l. 1944–5.
W r. 1945 S. przeniósł się do Krakowa. Tu założył Państwowy Instytut Balneologiczny, remontując na ten cel uszkodzony gmach przy al. Puszkina 33; Instytut ten przekształcono w r. 1945 w Instytut Reumatologiczny. Po przeniesieniu swej docentury na UJ, był tu od r. 1946 profesorem tytularnym UJ i wykładał balneologię oraz lecznictwo uzdrowiskowe dla studentów i specjalizujących się lekarzy, następnie pracował w utworzonej w r. 1950 Akad. Med. w Krakowie, od r. 1954 jako profesor zwycz. Miał wielu uczniów m. in. Józefa Jankowiaka, Adama Sokołowskiego, Jana Anyszka. W l. 1950–60 kierował Wojewódzką Poradnią Reumatologiczną. Prowadził też rozległą działalność nad rozbudową uzdrowisk woj. krakowskiego, pomorskich, dolnośląskich, Inowrocławia, poza tym także działalność propagandową w ramach kursów o Ziemiach Zachodnich.
W artykułach ogłaszanych w „Polskiej Gazecie Lekarskiej”, której S. był przez kilka lat redaktorem, wykazał, że usunięcie tarczycy znacznie osłabia fazę wstrząsową (1924 nr 23), badał znaczenie ogólnotkankowego działania większej ilości wypitej wody (1924 nr 49), znaczenie odczynu nawodnienia w terapii ogólnej i zdrojowiskowej (1924 nr 27), opisywał dwufazowość zjawisk w przyrodolecznictwie (1925 nr 8) i, po raz pierwszy w literaturze, osobny typ alergozy z zapaścią po spożyciu pewnych pokarmów (1926 nr 49, dalsze przypadki w „Wiad. Lek.” 1932 z. 2 oraz w praskim piśmie „Věstnik Československé Ftysiatrické Společností” 1938 z. 3). W „Polskiej Gazecie Lekarskiej” zamieścił nadto m. in. O przyrodolecznictwie cukrzycy w świetle ostatnich badań (1933 nr 20), O wartościach klimatycznych Huculszczyzny (1934 nr 21). Pisał też o fizjoterapii przewlekłych schorzeń narządu krążenia, o postulatach w zakresie naukowej organizacji zdrojownictwa w Polsce, o zasobach leczniczych Morszyna, zamieszczał liczne sprawozdania z zagranicznych (Rumunia, Francja, Czechosłowacja, Niemcy, Węgry) i krajowych (Ciechocinek, Krynica, Inowrocław) zjazdów balneologicznych, w których zawsze uczestniczył z publikowanymi referatami. Poza tym wydal Krótki zarys lecznictwa klimatycznego i zdrojowo-kąpielowego w Polsce (W. 1937) i Leczenie choroby Basedowa i stanów pokrewnych (Lw. 1939). Po r. 1945 publikował artykuły m. in. w „Przeglądzie Lekarskim” o uzdrowiskach dolnośląskich (1946 nr 20–22), o przyrodolecznictwie chorób urazowych (1946 nr 1), w „Służbie Zdrowia” o zasobach uzdrowiskowych Polski w państwowej gospodarce planowej (1946 nr 4–5), o leczeniu inwalidów w polskich cieplicach (1947 nr 5–6). W „Polskim Tygodniku Lekarskim” ogłosił Przegląd porównawczy organizacji uzdrowisk w niektórych państwach Europy i Polsce (1947 nr 19), jako pozycje osobne wydał podręcznik Lecznictwo uzdrowiskowe w zarysie (W. 1947) oraz O uzdrowiskach nadmorskich (Kr. 1947). Po przejściu na emeryturę zamieszkał w Gliwicach.
S. był członkiem honorowym Polskiego Tow. Balneoklimatycznego (i jego pierwszym prezesem w l. 1954–6), Czeskosłowackiego Tow. Balneologicznego, Międzynarodowego Tow. Hydrologii Lekarskiej, Tow. Internistów Polskich, Międzynarodowego Tow. Balneologicznego i prezesem jego polskiej sekcji, Tow. Higienicznego, Krakowskiego Tow. Lekarskiego, Państwowej Rady Uzdrowiskowej. Przewodniczył radzie naukowej resortowego Instytutu Balneoklimatycznego w Poznaniu.
Poza medycyną interesował się S. ekonomią uzdrowiskową a także sztukami plastycznymi. Zmarł 28 V 1967 w Gliwicach i pochowany został tam na cmentarzu Centralnym. Odznaczony był m. in. Medalem Niepodległości, Medalem za Wojnę, Krzyżem Kawalerskim (1954) i Komandorskim (1958) Orderu Odrodzenia Polski, orderem Gwiazdy Rumuńskiej IV kl., Złotym Krzyżem Zasługi, Złotym Medalem im. Wojciecha Oczki przyznanym mu przez Polskie Tow. Balneologiczne (1956).
S. żonaty był z Marią z Winiarzów, o potomstwie brak wiadomości.

Konopka, Pol. Bibliogr. Lek. za l. 1945–1950, W. 1948–54; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Peretiatkowicz-Sobeski, Współcz. kultura pol.; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924; Słownik polskich towarzystw naukowych, Wr. 1978 I; Who’s who in Central and East-Europe 1933/34, Zurich 1935; toż 1935/36, Zurich 1937; Składy osobowe UJ 1947–1949; Spisy wykładów Uniw. Jana Kazimierza 1922–1939; – Albert Z., Lwowski Wydział Lekarski w czasie okupacji hitlerowskiej 1941–1944, „Prace Wrocł. Tow. Nauk.” 1975, S. B, nr 189 s. 84, 113; Bühn S., Siedem lat działalności Koła Naukowego Lekarzy Ubezpieczalni Społecznej we Lwowie, „Pol. Gaz. Lek.” 1938 nr 44; Chyrowiacy, Kr. 1989 s. 234–5, [Wyd. 2], Kr. 1990 s. 97–8; Dom Lekarski we Lwowie, Lw. 1937 s. 3, 5, 9–10, 24; Jankowiak J., Zasługi prof. dr. Antoniego Sabatowskiego, nestora balneologii polskiej, „Balneologia Pol.” 1958 s. 7–9 (fot.); Księga Pamiątkowa Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza 1894–1919, Lw. 1920 s. 13, 54; Pempel S., ZWZ-AK we Lwowie 1939–1945, W. 1990 s. 99; Profesorowie i docenci Akademii Medycznej w Krakowie 1950–1970, Kr. 1970 s. 99–100; Sześćsetlecie medycyny krakowskiej, Kr. 1964 II 704; Tomaszewski B., Węgierski J., Zarys historii Lwowskiego Obszaru ZWZ-AK, W. 1987 s. 33; Węgierski J., W lwowskiej Armii Krajowej, W. 1989; Zwoździak W., Historia Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Lwowskiego, „Arch. Hist. Med.” 1965 s. 84–5; – Sprawozdania Komisji Senatu Akademickiego Uniw. Jana Kazimierza dla Spraw Młodzieży 1927–1931; – „Dzien. Pol.” 1960 nr 127; „Przegl. Geofizyczny” 1968 z. 2 s. 191; „Przegl. Lek.” 1967 nr 11 s. 765–7 (fot.); – Nekrologi z r. 1967: „Dzien. Zachodni” nr 126, „Służba Zdrowia” nr 24 (fot.), „Tyg. Powsz.” nr 34, „Życie Warszawy” nr 124 (Jankowiak J., fot.); – Arch. PAN: Zespół Minerwa; Arch UJ: S III sygn. 79/6/50.
Stanisław Marian Brzozowski