Śmiechowski Antoni Ksawery (1867—1944), lekarz chirurg, działacz społeczny.
Ur. 3 XII w Warszawie, był wnukiem Antoniego (informacje w biogramie jego brata Józefa Śmiechowskiego ), synem Władysława Michała Teodora (1835—1912), lekarza policyjnego w Warszawie, i Anny Tekli (Antoniny) z Marczewskich (ok. 1840 — 1906), siostrzeńcem Ignacego Marczewskiego (zob.). Miał siostrę Annę Marię (1869—1933), zamężną za Kazimierzem Wincentym Nowakowskim (zob.), synem Władysława Andrzeja Nowakowskiego (zob.).
Ś. uczył się w Warszawie w prywatnej czteroklasowej szkole Augustyna Szmurły, a następnie w tamtejszym II Gimnazjum, gdzie w r. 1885 zdał maturę. Od t.r. studiował medycynę na uniw. w Dorpacie. W czasie studiów należał do korporacji akademickiej «Konwent Polonia» (w r. 1891 otrzymał pierścień i prawa filistra). Przez rok był asystentem w klinice chirurgicznej Edwarda Wahla. W lutym 1892 uzyskał dyplom doktora medycyny na podstawie rozprawy Über das erste Auftreten des Hämoglobins bei Hühnerembryonen (Dorpat 1892), po czym przyjechał do Krakowa i przez rok był asystentem Kliniki Chirurgicznej UJ, kierowanej przez Ludwika Rydygiera.
W r. 1893 przeniósł się Ś. do Warszawy i pracował jako asystent wolontariusz, a od r. 1896 stały lekarz miejscowy na kierowanym przez Władysława Krajewskiego oddz. chirurgicznym Szpitala Dzieciątka Jezus. Równocześnie był chirurgiem w działającym przy szpitalu Domu Wychowawczym i w r. 1900 został tam etatowym asystentem (ordynatorem) na oddz. chirurgicznym (funkcję tę pełnił do zamknięcia oddziału w ramach reorganizacji Domu w r. 1918). Od r. 1894 działał w Wydz. Lekarskim Warszawskiego Tow. Dobroczynności; w r. 1900 został jego prezesem i przyczynił się do utworzenia laboratorium jako przeciwwagi dla prowadzących działalność rusyfikacyjną ambulatoriów rosyjskiego Czerwonego Krzyża (działało do r. 1918). W l. 1898—1902 pełnił też funkcję sekretarza Wydz. Higieny Zawodowej Warszawskiego Tow. Higienicznego i przez pewien czas był sekretarzem redakcji jego organu „Zdrowie”. Przypadki ze swojej praktyki chirurgicznej opisywał w „Gazecie Lekarskiej” (R. 29: 1894 nr 18) i „Pamiętniku Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego” (T. 90: 1894 nr 1, T. 92: 1896 nr 2, T. 95: 1899 nr 4). Ogłosił też pracę Die Bedeutung der Megasphären in der Keimscheibe des Hühnchens („Referate und Beiträge zur Anatomie und Entwicklungsgesch.” Erste Abteilung IV Heft : 1892 [Wiesbaden]) oraz jej skrót po polsku (O znaczeniu megasfer w zarodku kurczęcia, „Przegl. Lek.” R. 31: 1892 nr 18). Opracował dział „Anatomia patologiczna” w „Przeglądzie piśmiennictwa lekarskiego polskiego za rok 1899” (W. 1900). Po wybuchu pierwszej wojny światowej prowadził od 4 IX 1914 dodatkowo oddział chirurgiczny (200 łóżek) Lazaretu Miejskiego w gmachu Korpusu Kadetów przy Al. Ujazdowskich. Ogłosił w tym okresie prace: O leczeniu gruźlicy chirurgicznej i stosowaniu metody Calota („Przegl. Pediatryczny” Vol. 7: 1915—16 [1917]) i Nowy rodzaj protezy przy amputowanych kończynach dolnych („Pam. Kliniczny Szpitala Dzieciątka Jezus w Warszawie”, 1917).
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości był Ś. od 1 XII 1919 lekarzem konsultantem chirurgii Szpitala św. Stanisława przy ul. Wolskiej 37. Podczas wojny polsko-sowieckiej 1920 r. zgłosił się do WP i został skierowany na front litewsko-białoruski (za tę służbę otrzymał podziękowanie dowódcy 1. DP Leg. gen. Edwarda Rydza-Śmigłego i Dep. Sanitarnego MSWojsk.). Potem t.r. pracował na oddz. chirurgicznym Szpitala Wojskowego nr 9, a równocześnie był członkiem Straży Obywatelskiej w Warszawie. We wrześniu t.r. został naczelnym lekarzem i szefem sanitarnym Polskiego Tow. Czerwonego Krzyża; wchodził też w skład jego Zarządu Głównego (wszystkie te funkcje pełnił do października 1922). Został wiceprezesem Rady Administracyjnej powstałej w r. 1921 Warszawskiej Szkoły Pielęgniarek. Był związany z Narodową Demokracją i z ramienia tej partii wszedł w skład zarządu oraz został wiceprzewodniczącym okręgu warszawskiego powstałego w r. 1920 Związku Lekarzy Państwa Polskiego. W powstałym w r. 1924 Kole Lekarzy im. Marcinkowskiego (grupowało wyłącznie zwolenników Narodowej Demokracji) pełnił od r. 1925 funkcję przewodniczącego. Działał też w samorządzie lekarskim; w powstałej w r. 1923 Izbie Lekarskiej Warszawsko-Białostockiej był do r. 1925 członkiem Rady i zastępcą przewodniczącego Sądu, a następnie w l. 1926—8 zastępcą naczelnika Izby. W Stow. Lekarzy Polskich przewodniczył w l. 1922—3 Sądowi Koleżeńskiemu, potem od r. 1926 był jego wiceprzewodniczącym. Opublikował Projekt ustawy o ubezpieczeniach społecznych („Now. Społ.-Lek.” 1928 nr 2). W okresie międzywojennym był współwłaścicielem Lecznicy dla Przychodzących Chorych przy ul. Marszałkowskiej 110. W czasie okupacji niemieckiej prowadził prywatną praktykę we własnym mieszkaniu przy ul. Szpitalnej 12. Zginął 6 IX 1944, podczas powstania warszawskiego.
Ś. był żonaty z Konstancją Karoliną Łańcucką; małżeństwo było bezdzietne.
Bibliogr. Warszawy, IV, VI; Estreicher w. XIX, IV; Gliński, Słown. lek. i farmac., II; Konopka, Pol. bibliogr. lek. XIX w., X; Przegląd piśmiennictwa lekarskiego polskiego za l. 1912—1921, W. 1914—28; Słown. lek. pol. XIX w., II; — Bednarski Z. M., Polacy na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Dorpackiego w latach 1802—1889, Olsztyn 2002; Wiśniewski Z., Lekarze i izby lekarskie w Drugiej Rzeczypospolitej. Szkice dokumentalne i historyczne, W. 2007 s. 391; — „Biesiada Liter.” 1912 nr 46 s. 385—7; „Gaz. Lek.” R. 56: 1921 nr 13 s. 174; „Gaz. Pol.” 1906 nr 22 (nekrolog matki); „Krytyka Lek.” R. 3: 1899 nr 12 s. 348—9; „Kur. Warsz.” 1929 nr 335 wyd. poranne s. 8; „Medycyna” T. 24: 1896 nr 21 s. 509; „Rola” R. 30: 1912 nr 12 s. 187 (nekrolog ojca); „Warsz. Czas. Lek.” R. 2: 1925 nr 3 s. 119; „Wiek” 1912 nr 31 (nekrolog ojca).
Stanisław Tadeusz Sroka