Lendzion (Lędzion) Antoni (1888–1940), działacz społeczny, prezes Związku Zjednoczenia Zawodowego Polskiego w Wolnym Mieście Gdańsku, poseł do Sejmu (Volkstag) Wolnego Miasta Gdańska. Ur. 10 VII w Sampławie (pow. Lubawa), syn Józefa i Marii z Laskowskich. Ojciec, z zawodu flisak, zmarł, gdy L. był jeszcze dzieckiem. L. ukończył szkołę powszechną, a później wychowywał się u stryja, krawca w Toruniu. Tam ukończył szkołę rzemieślniczą i zdobył zawód czeladnika krawieckiego. W r. 1908 L. przeniósł się do Gdańska, gdzie usamodzielnił się i obok pracy zawodowej zajmował się bardzo żywo działalnością społeczną, zwłaszcza wśród polskich robotników. Od r. 1911 był prezesem sekcji krawieckiej Zjednoczenia Zawodowego Polskiego (ZZP) w Gdańsku. Wcielony do wojska niemieckiego w czasie pierwszej wojny światowej, ranny, pozostał w nim do 15 I 1919 r. W r. 1919 należał do głównych działaczy Rady Żołnierzy Polaków w Gdańsku. L. był działaczem i jednym z członków kierownictwa tej Rady, istniejącej w Gdańsku od przełomu r. 1918/9 do 1 III 1919 r. Rada ta w r. 1919 przygotowywała powstanie i oczekiwała zgody Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu na rozpoczęcie akcji wojskowej. Decyzja jednak nie nadeszła. Następnie L. był wiceprezesem Gminy Polskiej w Gdańsku i posłem do Sejmu (Volkstag) Wolnego Miasta (W. M.) Gdańska przez trzy kadencje (w kadencji III: 1928–30, IV: 1931–1. poł. 1933, oraz w kadencji VI: 2. półr. 1935–1939). Był także założycielem i członkiem zarządu Związku Byłych Żołnierzy Polaków oraz członkiem Tow. «Lutnia» i «Sokół».
Od r. 1926 L. był prezesem ZZP w Gdańsku, centralnej polskiej organizacji zawodowej, skupiającej większość Polaków pracujących na terenie W. M. Gdańska, a po połączeniu tejże z Polskim Zrzeszeniem Pracy 22 I 1939 r. został prezesem ZZP Zrzeszenie Pracy. Od marca 1925 do końca września 1932 r. był redaktorem organu Związku Zjednoczenia Zawodowego Polskiego na Wolne Miasto Gdańsk „Związkowiec”. Jako prezes Związku Zjednoczenia Zawodowego Polskiego w Gdańsku rozwinął L. szczególnie żywą działalność w obronie robotników Polaków zatrudnionych w firmach i instytucjach gdańskich, szczególnie występował wiele razy wobec Rady Portu i Dróg Wodnych w Gdańsku oraz wobec Dyrekcji Polskich Kolei Państwowych w Gdańsku. Był dobrym mówcą i cieszył się dużym uznaniem wśród Polaków obywateli Wolnego Miasta Gdańska, zwłaszcza wśród robotników. Kiedy w dn. 2 i 3 V 1937 r. nastąpiła konsolidacja polskich organizacji politycznych na terenie Wolnego Miasta i kiedy utworzono jedną organizację pod nazwą: Gmina Polska – Związek Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku, L. został na zebraniu połączeniowym 23 V t. r. wybrany członkiem Prezydium Zarządu, na tym stanowisku pozostał do chwili aresztowania 1 IX 1939 r. Szczególnie ważna była działalność L-a jako posła do Volkstagu W. M. Gdańska, gdzie w kadencji IV i VI był jednym z dwóch polskich reprezentantów walczących o prawa ludności polskiej w Gdańsku. Prezydent senatu Greiser odmówił trzykrotnie przyjęcia L-a w r. 1937, który interweniował, wraz z drugim posłem polskim Bronisławem Budzyńskim, przeciw przenoszeniu dzieci polskich ze szkół powszechnych Polskiej Macierzy Szkolnej do szkół senackich. Ostatnie posiedzenie Volkstagu odbyło się w r. 1937. Posłowie polscy działali jednak nadal, interweniując w sprawach aktów przemocy i bezprawia. W przewidywaniu wybuchu wojny proponowano L-owi wyjazd z Gdańska w głąb kraju dla uniknięcia represji. Nie chciał on jednak opuścić swych rodaków i pozostał w Gdańsku.
Dn. 1 IX 1939 r. L. został przez hitlerowców aresztowany w Gdańsku, wraz z całą męską częścią swojej rodziny. Przewieziono go do Victoria-Schule w Gdańsku, gdzie w brutalny sposób znęcano się nad nim i nad innymi przedstawicielami Polonii Gdańskiej. Następnego dnia przewieziono ich wszystkich do nowo założonego obozu w Stutthofie pod Gdańskiem. Po kilku miesiącach pobytu w Stutthofie odłączono tam grupę 67 przedstawicieli Polonii Gdańskiej, najbardziej aktywnych w życiu społecznym i kulturalnym, od reszty więźniów. Nazwano ją karną kompanią i więźniów tych specjalnie szykanowano. Dn. 22 III 1940 r., w Wielki Piątek po porannym apelu całą tę grupę wyprowadzono głęboko w las i tam rozstrzelano. Pochowano ich wszystkich w masowym grobie. W r. 1947 ekshumowano zwłoki rozstrzelanych i pochowano na cmentarzu na Zaspie w Gdańsku.
L. ożeniony był od 18 VIII 1913 r. z Bertą Wikland (zm. 24 X 1968). Dwaj synowie Lendzionów, Maksymilian ur. 2 II 1914 i Leon ur. 20 V 1918, aresztowani jesienią 1939 r., przebywali przez cały okres okupacji hitlerowskiej w obozach: Maksymilian w obozach: Stutthof, Sachsenhausen i Gusen, Leon, poseł na sejm PRL, w Stutthofie i Sachsenhausen. Córka L-a Łucja, ur. 2 VIII 1920 r., wyszła za mąż w sierpniu 1939 r. za Antoniego Bellinga, pracownika kolejowego w Gdańsku, również w okresie okupacji więźnia Stutthofu.
Łoza, Czy wiesz, kto to jest?, (fot.); Olszewicz, Lista strat kultury pol.; – Bukowski A., Pamięci 67 ofiar „Krwawego Wielkiego Piątku”, „Głos Wybrzeża” 1965 nr 68; Cieślak E., Biernat C., Dzieje Gdańska, Gd. 1969 (fot.); Dopierała B., Gdańska polityka Józefa Becka, P. 1967; Dunin-Wąsowicz K., Obóz koncentracyjny Stutthof, 1. wyd., Gd. 1966 s. 40, 57, 177, 244; Kubik K., Józef Czyżewski i jego działalność społeczno-polityczna, „Gdań. Zesz. Human.” R. 9: 1966; Łukaszewicz W., Rady robotnicze żołnierskie i chłopskie w Wielkopolsce i na Pomorzu Gdańskim w latach 1918–1920, „Roczn. Gdań.” T. 17/8: 1960; Podlaszewski M., Ustrój polityczny Wolnego Miasta Gdańska w l. 1920–1933, Gdynia 1966; Szwentner S., Polacy z Piekła rodem, Gdynia 1966 s. 102, 119–21, 123, 140, 150; Wańkowicz M., Wrzesień żagwiący, Londyn 1947; – Informacje syna, inż. Leona Lendziona w Gdańsku (z 7 I 1970).
Krzysztof Dunin-Wąsowicz