Olszewski Antoni (1879–1942), inżynier, działacz gospodarczy, minister przemysłu i handlu, minister pełnomocny do rokowań z Rosją i Ukrainą Radziecką, organizator Departamentu Likwidacji w Delegaturze Rządu na Kraj. Ur. w Petersburgu, był synem Stanisława, inżyniera, przedstawiciela firmy «Lilpop, Rau, Loewenstein». Ukończył szkołę średnią, a następnie Instytut Technologiczny w Petersburgu. W latach akademickich był jednym z wybitniejszych «braci» Koła Braterskiego Związku Młodzieży Polskiej «Zet». Jeszcze przed r. 1904 zamieszkał w Warszawie, oddał się wówczas do dyspozycji Ligi Narodowej i współpracował z warszawskimi zetowcami. Tuż przed wybuchem wojny 1914 r. był aresztowany i przez krótki czas więziony w Cytadeli warszawskiej. Niedługo potem na propozycję dyrektora Tow. Przemysłowców guberni Królestwa Polskiego Andrzeja Wierzbickiego, swego przyjaciela ze studiów, nawiązał współpracę z Tow. Przemysłowców. W końcu 1915 r. stanął na czele osobnego zarządu Tow. Przemysłowców na okupację austro-węgierską w Lublinie. Dn. 11 XI t. r. wszedł w skład Głównego Komitetu Ratunkowego w Lublinie, a w r. 1918 należał do jego Prezydium. W r. 1916 został sekretarzem Zarządu Głównego Rady Głównej Opiekuńczej, w grudniu jego wiceprezesem. W początkach stycznia 1916 został dokooptowany na członka Komitetu Obywatelskiego st. m. Warszawy. Był również w t. r. skarbnikiem Tow. «Samarytanin» w Warszawie. W grudniu 1918, po wyjeździe Polskiej Delegacji Ekonomicznej do Paryża na konferencję pokojową, O. objął w zastępstwie A. Wierzbickiego stanowisko dyrektora zarządu Tow. Przemysłowców Królestwa Polskiego. W imieniu Towarzystwa składał sam (20 II 1919) i wspólnie z Ludwikiem Grohmanem (22 V 1919) postulaty na ręce premiera Ignacego Paderewskiego dotyczące konieczności zmian w polityce gospodarczej rządu, w szczególności umożliwienia rozpoczęcia prac nad uruchomieniem przemysłu, przeciwdziałania strajkom, poprawy aprowizacji ludności robotniczej. Interwencja O-ego i Grohmana była jedną z przyczyn dymisji ministra przemysłu i handlu Kazimierza Hąci. W imieniu Tow. Przemysłowców O. podpisał memoriał organizacji i stowarzyszeń gospodarczych skierowany do Paderewskiego (28 VIII 1919), zawierający krytyczną ocenę gospodarczych i społecznych poczynań rządu.
Wkrótce, 13 XII 1919, O. został mianowany ministrem przemysłu i handlu w nowym gabinecie Leopolda Skulskiego. Był od 15 XII t. r. członkiem rządowej Rady Gospodarczej, niebawem występującej pod nazwą Rady Ekonomicznej, a nieco później Komitetu Ekonomicznego Ministrów. Zgłaszał wnioski dotyczące przede wszystkim uregulowania gospodarki paliwowej i surowcowej, zwłaszcza sytuacji w górnictwie węglowym i naftowym, uregulowania transportu i zużycia paliw, dostarczenia surowców dla przemysłu krajowego, głównie włókienniczego. Przemawiał kilkakrotnie również w Sejmie i odpowiadał na interpelacje. Był słuchany uważnie, umiał narzucić własny tok myślenia i skłonić do jego wysłuchania. O. występował nie tylko jako minister, ale równocześnie jako człowiek zaufania wielkiego polskiego kapitału. Traktował swój resort jako narzędzie ożywienia życia gospodarczego, promotora szybkiego i zorganizowanego powrotu do poziomu wydobycia i produkcji okresu przedwojennego.
Głównym zainteresowaniem O-ego było górnictwo, zwłaszcza węglowe, i krajowe zużycie węgla, jego pochodnych oraz innych środków opałowych, specjalnie torfu i gazu. W związku z olbrzymim deficytem węgla, opierając się na odpowiedniej uchwale Sejmu z 10 VII 1919 w sprawach węglowych, O. zgłosił 15 I 1920 nagły wniosek «w sprawie udzielenia ministrowi przemysłu i handlu specjalnych pełnomocnictw» na okres jednego roku do wydawania rozporządzeń zmierzających do zwiększenia wydobycia węgla, kontroli nad rozdziałem i zużyciem węgla i wszelkich innych środków opałowych przez wszystkie kategorie odbiorców. Wobec sprzeciwu Władysława Grabskiego i ministra rolnictwa Franciszka Bardla O. zgłosił ponownie wniosek nagły 22 I 1920 w zmienionej redakcji o udzielenie mu «nadzwyczajnych pełnomocnictw do uregulowania spraw opałowych». Wniosek ten przyjęto tego samego dnia na posiedzeniu Rady Ministrów jako projekt ustawy. Ustawa jednak została uchwalona dopiero 14 VII 1920, już w dwa tygodnie po dymisji O-ego. W oparciu o wywody O-ego Rada Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów (PPGHiF) wysunęła 4 II 1920 żądanie przyznania Polsce 600 000 ton węgla miesięcznie z Górnego Śląska, do czego rząd odniósł się przychylnie. W sprawach węglowych O. przeprowadzał kontrolę 25–26 II 1920 w zakładach przemysłowych w okręgu Częstochowy i w kopalniach Zagłębia Dąbrowskiego. Dn. 26 III t. r. przebywał w Zagłębiu Dąbrowskim w związku ze strajkiem górników i prawdopodobnie pod wpływem O-ego zarządy kopalń uwzględniły wstępne postulaty Związku Zawodowego Robotników Przemysłu Górniczego i rozpoczęto pertraktacje. Swej polityki węglowej bronił O. na spotkaniu 17 IV 1920 w Krakowie z przedstawicielami przemysłu, handlu i rękodzielnictwa. W związku z jego staraniami międzysojusznicza komisja przyznała Polsce od 1 VI dalsze 200 000 ton węgla z Górnego Śląska (razem 450 000 ton). Jedną z najważniejszych decyzji w sprawach górniczych, podjętych na wniosek O-ego, była uchwała Rady Ministrów z 7 VI 1920, przyjmująca zgłoszony przez niego projekt ustawy o rozszerzeniu pełnomocnictw ministra przemysłu i handlu do wywłaszczenia wnętrza ziemi i powierzchni gruntów dla celów górniczych. Zbadawszy na polecenie Rady Ministrów sprawy terenów naftowych będących własnością państwa, O. wystąpił 30 I 1920 w Sejmie, przedstawiając pilną potrzebę budowy gazociągów. Dn. 8 III 1920 Rada Ministrów uchwaliła wniosek O-ego o udzielenie kredytów na budowę rurociągów naftowych i gazowych w rejonie Gorlic i Sanoka na sumę 85 mln. marek. W połowie kwietnia 1920 odbył O. dokładną inspekcję galicyjskiego przemysłu naftowego (Borysław, Krosno, Potok, Męcinka, Jasło, Glinik Mariampolski), odwiedzając również fabrykę wagonów w Sanoku i saliny w Wieliczce. W dn. 7 V 1920 odpowiadał w Sejmie na interpelację Hermana Diamanda w sprawie tajemniczej misji amerykańskiego nafciarza Fergussona w Polsce. Dn. 15 V 1920 informował Sejm o stanie salin wielickich i bocheńskich, podnosząc sprawę inwestycji w Wieliczce i Bochni.
Zabiegi O-ego koło uruchomienia przemysłu wysunęły na naczelne miejsce, obok spraw paliwowych, problem zaopatrzenia w surowce, szczególnie w bawełnę, wełnę, papier i skóry. W dn. 10 III 1920 Rada Ministrów przyjęła wniosek O-ego o dokonanie zakupu za granicą surowców dla przemysłu włókienniczego na kredyt, spłacany gotowymi wyrobami, przy zwolnieniu dostaw od sekwestrów i świadczeń wojennych. O. uważał, że należy wszelkimi środkami dążyć do uruchomienia przemysłu łódzkiego. Za czasów jego urzędowania rozpoczęła działalność przy Min. Przemysłu i Handlu Rada Elektrotechniczna. Kilkakrotnie występował O. na posiedzeniach Rady Ministrów w sprawach morskich i polskiej administracji morskiej. Wszedł w skład powołanego ustawą z 26 III 1920 Komitetu Floty Narodowej. Uchwałą Rady Ministrów z 19 IV 1920 otrzymał O. nadzór nad przemysłem złotniczym i handlem wyrobami złotniczymi oraz zadanie zorganizowania urzędów probierczych. Nie zajmując się w zasadzie sprawami handlu zagranicznego i polityki celnej, przewodniczył O. jednak dwu ważnym naradom: międzyministerialnej 28 II – 1 III 1920 dla ustalenia postulatów gospodarczych dla rokowań z państwami bezpośrednio zainteresowanymi zawarciem pokoju z Rosją Radziecką i 1 IV t. r. przy udziale licznych przedstawicieli Rady Centralnego Związku PPGHiF dla omówienia zagadnień gospodarczych, które miały być jednym z przedmiotów preliminariów pokojowych z Rosją Radziecką. Uczestniczył też w rokowaniach polsko-łotewskich w Warszawie 9–14 III 1920 w sprawie zawarcia układu politycznego i wojskowego między obu krajami. Dn. 11 III 1920 Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy O-ego o obrocie towarowym z zagranicą. Dn. 29 V 1920 wydał O. rozporządzenie o ustanowieniu w Gdańsku Polskiego Urzędu dla Handlu Zagranicznego. O. zajmował się często także sprawami pracowniczymi i polityką resortu w sprawach inspekcji pracy i strajków. W czasie strajku metalowców w Warszawie w lutym–marcu 1920 Rada Ministrów powierzyła O-emu sprawę pertraktacji. Pod jego naciskiem przemysłowcy metalowi poczynili częściowe ustępstwa, które jednakże robotników nie zadowoliły, i doszło do strajku powszechnego w Warszawie 11 III 1920. Rząd zamierzał zastosować represje, ostatecznie jednak rozpoczęły się układy i wkrótce potem O. otrzymał polecenie od Rady Ministrów nawiązania współpracy z ministrem sprawiedliwości Janem Hebdzyńskim, który miał opracować projekt ustawy o załatwianiu zatargów między pracodawcami a pracownikami w przedsiębiorstwach użyteczności publicznej.
O. ustąpił ze stanowiska ministerialnego wraz z całym rządem L. Skulskiego 9 VI 1920, lecz pełnił nadal swe funkcje do chwili powołania nowego gabinetu. Oprócz uzyskania większego przydziału węgla górnośląskiego do osiągnięć resortu pod kierownictwem O-ego należało: dokonanie reorganizacji wojewódzkich urzędów przemysłowych, rozpoczęcie prac nad unifikacją ustawodawstwa przemysłowego i ustawodawstwa górniczego, opracowanie projektu ustawy o warunkach dopuszczania kapitału obcego do przedsiębiorstw krajowych oraz uruchomienie różnych dziedzin przemysłu. W nowym gabinecie Władysława Grabskiego O. otrzymał 23 VI 1920 tymczasowe kierownictwo Min. Przemysłu i Handlu, zwolniony został z chwilą mianowania nowego ministra, prof. Politechniki Warszawskiej Wiesława Chrzanowskiego. O. jako minister w wielu sprawach praktycznie realizował postulaty Centralnego Związku PPGHiF, toteż 6 VII 1920 Rada Związku zwróciła się do O-ego z prośbą o przyjęcie mandatu członka Rady. Dn. 8 VII Centralny Związek PPGHiF powołał z udziałem O-ego komisję dla rozmów w celu ustalenia form współpracy Związku z władzami w sprawach dotyczących zaopatrzenia wojska i rozwinięcia przemysłu wojennego. Komisja w porozumieniu z Min. Spraw Wojskowych (MSWojsk.) wystąpiła z projektem powołania specjalnego komitetu zaopatrywania armii. Pod nazwą Komitetu Przemysłowego Centralnego Związku PPGHiF przy MSWojsk. został on utworzony na mocy rozkazu MSWojsk. z dn. 21 VII 1920. Prezesem Komitetu został Andrzej Wierzbicki, natomiast O. przewodniczącym Wydziału Wykonawczego. Z kolei władze Związku desygnowały go do innych zadań. W dn. 1–2 X 1920 był przedstawicielem Centralnego Związku PPGHiF na zebraniu Międzynarodowej Organizacji Pracodawców w Brukseli. W dn. 5 XI 1920 O. wyjechał do Paryża, a następnie do Wiesbaden jako komisarz RP przy Urzędzie Odszkodowań w Wiesbaden z zadaniem przeprowadzenia, zgodnie z art. 238 Traktatu Wersalskiego, rewindykacji maszyn i przedmiotów wywiezionych z Polski do Niemiec w czasie wojny. W lutym 1921 ukazała się w Paryżu broszura O-ego La Haute-Silésie, et son influence sur la solvabilité et la vie économique de l’Allemagne (także w wersji angielskiej). Broszura opatrzona aparatem statystycznym wykazywała znaczenie Górnego Śląska dla Polski. Dn. 21 III 1921 O. uczestniczył z ramienia Centralnego Związku PPHGiF w posiedzeniu Rady Międzynarodowej Izby Handlowej w Paryżu.
W dn. 17 V 1921 O. został mianowany przewodniczącym Delegacji Polskich w Mieszanych Komisjach Reewakuacyjnej i Specjalnej w Moskwie, uzyskując w dwa miesiące później rangę posła nadzwycz. i ministra pełnomocnego. Delegacja wyjechała w sierpniu 1921 do Moskwy. Pierwsze posiedzenie, na którym spotkali się przewodniczący obu delegacji: O. i ze strony rosyjsko-ukraińskiej O. Szmidt, odbyło się 7 X 1921. W wyniku tego posiedzenia delegacja polska otrzymała „Grunwald” Matejki, pamiątki historyczne znajdujące się na Kremlu i w Nieskucznym Sadzie (pochodzące z pałaców w Łazienkach i Zamku Królewskiego), gobeliny wawelskie i zbiory Tow. Opieki nad Zabytkami Sztuki i Przeszłości. Na otwartym zebraniu Komisji Reewakuacyjnej (19–20 XI 1921) zdecydowano reewakuację Zakładów Żyrardowskich i 24 innych (w tym Rudzkiego, Rohna i Zielińskiego, Lilpopa i Raua). Dn. 28 XI 1921 O. przybył do Warszawy z transportem złota i kosztowności o łącznej wartości 10 mln. rubli w złocie, wypłaconego jako pierwsza rata za mienie kolejowe z byłego Królestwa Polskiego. Po powrocie do Moskwy wniósł 7 XII 1921 protest w związku z kwestionowaniem zapadłych uchwał. Zarzuty swoje powtórzył w nocie, liczącej 49 stron, do nowego przewodniczącego Delegacji Rosyjsko-Ukraińskiej P. Ł. Wojkowa, opublikowanej pt. Prezes Delegacji Polskich w Komisjach Mieszanych Reewakuacyjnej i Specjalnej w Moskwie do Prezesa Delegacji Rosyjsko-Ukraińskich d. 31 grudnia 1921 (W. 1922). W dn. 16 III 1922 Rada Ministrów wysłuchała sprawozdania O-ego z działalności Komisji, a w tydzień później O. złożył wniosek w sprawie budowy magazynów archiwalnych dla nadsyłanych rewindykowanych archiwów. W rok po swojej nominacji O. złożył 17 V 1922 ponownie sprawozdanie premierowi Antoniemu Ponikowskiemu z działalności Delegacji Polskich (druk. W. 1922).W dn. 12 VII 1922 minister spraw zagranicznych Gabriel Narutowicz i Naczelnik Państwa otrzymali memoriał zajmującego się rewindykacją dzieł sztuki i zabytków historycznych eksperta Delegacji Aleksandra Czołowskiego, który przeprowadził generalną krytykę postępowania O-ego w Moskwie. Zdaniem Czołowskiego taktyka O-ego powodowała niepowodzenie za niepowodzeniem; nadto licznymi nietaktami podrażnił O. wielu uczonych rosyjskich. Jakkolwiek pewne stwierdzenia i oceny Czołowskiego mogły być przesadzone, to faktem było, że O. w rokowaniach przestał osiągać rezultaty. Mimo że w marcu złożył notę o przedłużenie upływającego 26 VIII 1922 terminu zgłaszania żądań reewakuacji mienia, to do połowy lipca nie otrzymał żadnej odpowiedzi i w nocie z 22 VIII 1922 rząd polski zwracał się w sprawie całokształtu działań Komisji Reewakuacyjnej i Specjalnej. W maju 1923, przed końcem miesiąca, O. został odwołany z Moskwy, funkcje jego przejął Edward Kuntze, dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. O. podpisał jednak w maju 1924 sprawozdanie Delegacji Polskich w Mieszanych Komisjach Specjalnej i Reewakuacyjnej z trzyletniej działalności (17 V 1921 – 17 V 1924) jako prezes Delegacji. W okresie tym reewakuowano 319 wagonów, w tym 172 wagony mienia państwowego, z tego przynajmniej połowę z czasów prezesowania O-ego Delegacjom Polskim w Moskwie. O. nadal używał tytułu posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego RP, choć urzędowo cofnięto mu prawo do korzystania z nich w grudniu 1925.
W lecie 1924 O. został upoważniony przez premiera W. Grabskiego do wyświetlenia sprawy nadużyć podatkowych w Zakładach Hohenlohego na Górnym Śląsku. O. sporządził pięć szczegółowych raportów, w których domagał się ukarania Adama Benisa i Wojciecha Korfantego jako członków Rady Nadzorczej tych zakładów z ramienia rządu polskiego. Raporty O-ego były ściśle poufne, ale ich wyniki przedostały się do wiadomości publicznej. Grabski tymczasem doszedł do porozumienia z Korfantym i sprawa przycichła. Ponownie pojawiła się, gdy we wrześniu 1927 poseł Antoni Langer z PSL-«Wyzwolenie» wystąpił z żądaniem sądu nad Korfantym. Sejm powołał Sąd Marszałkowski, przed którym zeznawał również O., lecz wyraźnie łagodząc (w porównaniu z raportami) swoje wywody na temat afer podatkowych w Zakładach Hohenlohego. W latach dwudziestych O. przeprowadził, jak wspomina A. Wierzbicki, arbitraż w Stoczni Gdańskiej «między kapitalistami zagranicznymi a rządem polskim na tle wykonywania zawartej umowy». Wraz z Sewerynem Hartmanem opracował bardzo potrzebny Skorowidz polskiego prawodawstwa socjalnego obecnie obowiązującego (W. 1932).
Z chwilą powstania w r. 1932 Unii Polskiego Przemysłu Górniczo-Hutniczego z siedzibą w Katowicach O. kierował Delegaturą Unii w Warszawie do r. 1939. Korzystając z materiałów Unii i własnej znajomości przedmiotu, O. opublikował w l. 1934–8 serię artykułów w „Przeglądzie Gospodarczym”: Sytuacja przemysłu węglowego w 1933 r. i widoki jego rozwoju (1934 nr 2–4 i odb. W. 1934), Polski przemysł węglowy w 1934 r. (1935 nr 3–7 i odb. W. 1935), Przesilenie w polskim przemyśle węglowym na przełomie lat 1935–1936 (1936 nr 4–11 i odb. W. 1936) oraz Rola przemysłu węglowego w gospodarce narodowej (1938 nr 9–15 i odb. W. 1938). O. przedstawił w nich w sposób analityczny, ale zarazem bardzo zwięzły i wyczerpujący gospodarkę węglową Polski. Opublikował również cykl artykułów w „Przeglądzie Gospodarczym” (1938 nr 4–7), ogłoszonych także osobno pt. Wisła jako arteria węglowa (W. 1938). Tezy jego wywołały polemikę z radcą Biura Dróg Wodnych Min. Komunikacji inż. Tadeuszem Tillingerem, który ogłosił broszurę „W sprawie drogi wodnej Zagłębie Węglowe – Centralny Okręg Przemysłowy” (W. 1938); broszura ta zawiera również Kilka słów odpowiedzi p. inż. T. Tillingerowi pióra O-ego. O. wykonał też w ostatnich latach przed wybuchem drugiej wojny światowej powierzone mu przez rząd badania nad gospodarką przedsiębiorstw państwowych, powołując do życia komisje złożone z fachowców z odpowiednich gałęzi przemysłu i opracowując «bardzo wnikliwą i wszechstronną analizę tej gospodarki» (A. Wierzbicki).
W czasie drugiej wojny światowej już w pierwszych miesiącach okupacji z inicjatywy O-ego rozpoczęto rejestrację strat poniesionych w czasie działań wojennych, a później w wyniku polityki okupanta, m. in. w dziedzinie kultury. Pracę tę podjęła komisja grupująca m. in. rektorów wyższych uczelni warszawskich i reprezentantów różnych instytucji naukowych oraz specjalistów. O. kierował tą działalnością w swoim mieszkaniu przy Al. Szucha 8, w pobliżu siedziby gestapo. W akcji zbierania materiałów uczestniczyli ludzie z całego kraju. Prace dokumentacyjne, rozpoczęte przez komisję, w późniejszych latach okupacji kontynuował pod kierownictwem O-ego, przez niego zorganizowany w Delegaturze Rządu na Kraj, Departament Likwidacji (zajmujący się likwidacją skutków wojny). Zgromadzone materiały O. opracowywał i przekazywał do Londynu. Po jego uwięzieniu Departamentem kierował Bogdan Domosławski. W związku z aresztowaniem brata O-ego Wojciecha (dziennikarza), zajmującego się wraz z O-m organizacją pomocy na rzecz angielskich jeńców wojennych zbiegłych z obozów jenieckich, O. pojechał do Krakowa, próbując ratować brata. Wtedy sam został aresztowany i osadzony w obozie w Dębicy; zmarł tam w grudniu 1942. W małżeństwie z Janiną z Smodlibowskich miał O. Syna Stanisława, podchorążego 1. p. strzelców konnych w kampanii wrześniowej 1939 r., porucznika Marynarki Wojennej w Anglii, zmarłego w r. 1976 w Londynie. Brat O-ego Wojciech został rozstrzelany w Oświęcimiu, tam zmarła też ich siostra Cecylia, zamężna za Kazimierzem Rauszerem, długoletnim dyrektorem Głównego Urzędu Miar.
Ilustr. Enc. Trzaski, III; W. Ilustr. Enc. Gutenberga, XI; Olszewicz, Lista strat kultury pol., Amtliches Fernsprechbuch für den Distrikt Warschau, W. 1942; Spis abonentów sieci telefonicznej m. st. Warszawy… Rok 1938/40; – Dziesięciolecie Polski Odrodzonej, (fot.); Holzer J., Molenda J., Polska w pierwszej wojnie światowej, W. 1973; Kozicki S., Historia Ligi Narodowej, Londyn 1964; Kozłowski Cz., Działalność polityczna Koła Międzypartyjnego w latach 1915–1918, W. 1967; Orzechowski M., Wojciech Korfanty. Biografia polityczna, Wr. 1975; Tyszkowski K., Z dziejów rewindykacji, „Kwart. Hist.” 1924; – Archiwum polityczne Ignacego Paderewskiego, Wr. 1974 II; Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, W. 1962, 1964 II, IV; Dokumenty vnešnej polityki SSSR, Moskva 1960 IV 394; „Dziennik Ustaw RP” 1920 nr 2 poz. 7, nr 10 poz. 55, nr 18 poz. 88, nr 23 poz. 125, 130, nr 42 poz. 692, nr 45 poz. 275–7, nr 47 poz. 285, 287, nr 54 poz. 329, 340; Kalendarz informacyjno-encyklopedyczny na rok…, W. 1904 s. 626; Kalendarzyk polityczno-historyczny m. st. Warszawy na r. 1916; „Monitor Pol.” 1919 nr 274, 1920 nr 10, 17, 25, 26, 29, 33, 50, 61, 68–9, 86, 104, 108, 112, 117, 128, 132, 136, 140, 141, 143; Pędowski K., Jawna konspiracja, „Tyg. Powsz.” 1973 nr 44; Rataj M., Pamiętniki, W. 1965; Ronikier A., W świetle prawdy, W. 1919 s. 14; Sprawozdanie Unii Polskiego Przemysłu Górniczo-Hutniczego za rok 1933 s. 110; toż za rok 1935 s. 110; toż za rok 1937 s. 137; Walka o dobra kultury. Warszawa 1939–1945, W. 1970 I–II; Wierzbicki A., Wspomnienia i dokumenty (1877–1920), W. 1957 s. 40–2, 269–75, 285; Zoll F., Przyczynek do „Jawnej konspiracji”, „Tyg. Powsz.” 1973 nr 50; – „Czas” 1921 nr 274; „Przegl. Gosp.” R. 1: 1920 nr 1–2, 4, 6, 8–10, 12–17, 21, R. 2: 1921 nr 3, 7–8, 15, 24; „Przem. i Handel” R. 1: 1920 nr 1, 3, 5–7, 10, 14–18; „Świat” 1916 nr 3 s. 6 (fot.); – AAN: Ambasada RP w Moskwie sygn. 54 k. 8, 33, 35, 44–46, sygn. 64 k. 94, 100–103, Arch. I. J. Paderewskiego sygn. 752 k. 34–35, 48–54, sygn. 770 k. 1–3, Kancelaria Cywilna Naczelnika Państwa (KCNP) sygn. 12 k. 86–88, sygn. 72 k. 14–18, Prezydium Rady Ministrów (PRM) Protokoły Posiedzeń, t. 8 k. 524, 531, 536, 570, 578, t. 9 k. 1, 25, 64, 98–99, 117–119, 121–122, 141–142, 158–159, 161, 173, 182–183, 222, 300, 306, 362, 396–397, 399, 417, 426–429, 440, 443, 449, 468, 697, t. 10 k. 1, 34, 81, 103, 243, 348, 403, 474, 496, 498, 517, 558, 577, 598, 616, 620, 649, 666, 689, t. 14 k. 403, t. 17 k. 783, 850, 852, t. 18 k. 822, 824–848, t. 31 k. 329, Rada Główna Opiekuńcza (RGO I/52) sygn. 225 k. 96, 106, 122, 148, 170–175, 198, 229; – Informacje Jerzego Wierzbickiego z Warszawy.
Andrzej Piber
Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.