Śniadecka z Sulistrowskich Antonina (ok. 1805 — 1853), ziemianka, filantropka.
Była córką Kazimierza Sulistrowskiego (zob.) i Karoliny z Abramowiczów (zm. 1849), córki Joachima, podstarościego starodubowskiego, siostrzenicą Mikołaja (1788—1835, zob.) i Ignacego (zob.) Abramowiczów. Miała siostrę Konstancję (1806—1845), żonę Aleksandra Skirmunta (zob.), oraz brata Aleksandra (1807—1872), przebywającego od r. 1830 w zakładzie dla obłąkanych w Pirnau pod Dreznem.
Po śmierci ojca (1818) przeniosła się z rodzeństwem i chorą psychicznie matką z rodowego majątku Sulistrowskich Szemetowszczyzna (pow. zawilejski w gub. wileńskiej) do Wornian (pow. wileński), siedziby wuja, Mikołaja Abramowicza, wyznaczonego przez Opiekę Szlachecką na jednego z trzech prawnych opiekunów sierot. Odebrała z rodzeństwem edukację domową. Od młodości uczestniczyła w życiu towarzyskim Wilna i dworów litewskich. Dn. 29 VI 1829, w wileńskim kościele św. Jana, wzięła ślub z Józefem Konstantym Śniadeckim (1799—1859, zob.), z którym następnie zamieszkała w Szemetowszczyźnie (przejętej po chorym bracie), a potem w majątku teścia, Jędrzeja Śniadeckiego (zob.) w Bołtupiu (pow. oszmiański).
Po klęsce powstania listopadowego (1831) udzielała Ś. wsparcia powstańcom więzionym lub skazanym na zesłanie, dostarczając im żywność, odzież i fundusze na drogę. Szczególną rolę odegrała w l. 1838—9 w czasie aresztowań związanych ze spiskiem Szymona Konarskiego. Uczestniczyła w akcji pomocowej, m.in. z siostrą męża Zofią Balińską (zob.), dla aresztowanych za udział w spisku i następnie skazanych na zesłanie; w tym celu sprzedała swą biżuterię i «zbytkowne rzeczy». Inicjatywie Ś-iej legenda przypisywała rzekome przeniesienie jesienią 1839 ciała rozstrzelanego w lutym t.r. Konarskiego z miejsca egzekucji na Pohulance w Wilnie na miejscowy cmentarz ewangelicki oraz wykonanie ze zdjętych kajdan żelaznych obrączek, którymi obdarowywała osoby zasłużone dla sprawy narodowej. Za kontakty z więźniami oraz za rozdawanie studentom (m.in. Karolowi Hildenbrandtowi) i oficerom rosyjskim (m.in. A. Kuzmin-Karawajewowi i K. de Lucigne) srebrnych obrączek z wygrawerowanym okiem Opatrzności i napisem «Miasto Wilno 1839» została na krótko aresztowana. Pod koniec r. 1840 uwięziono ją na pół roku w czasie śledztwa dotyczącego spisku w armii i aresztowań wśród inteligencko-ziemiańskiej elity Wilna (m.in. zatrzymano Józefa Mianowskiego, księcia Ireneusza Ogińskiego, Bronisława Zaleskiego, Alinę Plater, Marię Balińską). Później przebywała w Wilnie w areszcie domowym, pod nadzorem straży. Wg wymuszonych zeznań więźniów (m.in. de Lucigne) i sfabrykowanych przez Komisję Śledczą dowodów miała należeć, pod pseud. Joanna d’Arc Orleańska, do rzekomo powstałego tajnego Tow. Demokratycznego «L’Humanité», którego celem miało być odrodzenie Polski i zmiana ustroju w Rosji. Mimo ujawnienia nadużyć Komisji Śledczej, Ś-ą uznano za winną i skazano na pięć lat pobytu w klasztorze; wyrok konfirmował 6 I 1842 namiestnik Król. Pol. I. Paskiewicz. Po ponad rocznym pobycie w klasztorze sióstr benedyktynek przy kościele św. Katarzyny w Wilnie prawdopodobnie wręczona urzędnikowi łapówka doprowadziła do ułaskawienia Ś-iej 21 IV 1843 przez cara Mikołaja I. Została oddana pod nadzór policji, przypuszczalnie jednak wyjechała t.r. z mężem na kurację do Marienbadu.
W l. czterdziestych Ś. poświęciła się wychowywaniu synów i zapewne z tego powodu częściej przebywała w Wilnie niż w Bołtupiu. Zajmowała się działalnością dobroczynną i w dalszym ciągu świadczyła pomoc represjonowanym i ich rodzinom. Kolportowała książki sprowadzane za jej pieniądze z emigracji, pomagała finansowo drobnej szlachcie w jej zabiegach o uzyskanie potwierdzenia szlachectwa przed Heroldią Cesarstwa. Jej dom był jednym z ważniejszych «ośrodków polskości i religijności» w Wilnie. Zaprzyjaźniła się ze Stanisławem Moniuszką, który ok. r. 1852 zadedykował jej kantatę „Widma”. Ś. zmarła 30 III 1853 w Wilnie, została pochowana na cmentarzu na Rossie; następnie ciało przeniesiono do Horodnik (pow. oszmiański) i złożono w kaplicy Śniadeckich. Po r. 1859 umieszczono tam marmurowy pomnik nagrobny, wykonany przez Władysława Oleszczyńskiego. Przyjaciele ufundowali Ś-iej tablicę epitafijną w wileńskim kościele św. Katarzyny.
W małżeństwie z Józefem Konstantym Śniadeckim, synem Jędrzeja, bratankiem Jana (zob.), bratem Zofii, zamężnej za Michałem Balińskim (zob.), i Ludwiki (zob. Śniadecka Ludwika), towarzyszki życia Michała Czajkowskiego (1804—1886, zob.), miała Ś. czterech synów (informacje w biogramie męża).
Słown. geogr. (Szemetowszczyzna, Bołtup); Śliwowska, Zesłańcy; Uruski, IX 359; Żychliński, V 324; — Baliński M., Pamiętniki o Janie Śniadeckim jego życiu prywatnym i publicznym, i dziełach jego, Wil. 1865 I 887; Barszczewska A., Szymon Konarski, W. 1976; Czapska M., Ludwika Śniadecka, Rzym 1946 s. 40, 43, 81, 83, 88, 93; Fajnhauz A., Stoicyzm wielkiego „wichrzyciela” (Szymon Konarski w przeddzień stracenia), „Teki Hist.” [Londyn] 1969—71 s. 130; Kwiatkowska M. I., Rzeźbiarze warszawscy XIX wieku, W. 1995; Łukaszewicz W., Szymon Konarski (1808—1839), W. 1948 s. 183—4; Prosnak J., Kantata w Polsce, Bydgoszcz 1988 s. 96; Remy J., Higher Education and National Identity. Polish Student Activism in Russia 1832—1863, Helsinki 2000 s. 120, 132; Sikorska-Kulesza J., Antonina z Sulistrowskich Śniadecka (1806—1853) — wileńska Joanna d’Arc czy „prawdziwa niewiasta polska”?, w: Stowarzyszenie Ludu Polskiego na Litwie i Białorusi. Szymon Konarski, W. 2015 s. 79—103; Stolzman M., Nigdy od ciebie miasto… Dzieje kultury wileńskiej lat międzypowstaniowych (1832—1863), Olsztyn 1987; Walicki A., Stanisław Moniuszko, W. 1873 s. 327; Wawrzykowska-Wierciochowa D., Kochanki pierwszych dni. Opowieści o dziejach nieszczęśliwych miłości sławnych ludzi, W. 1988 s. 197, 201; Wierzchowski M., Z dziejów polskich organizacji spiskowych w zaborze rosyjskim (1837—1841), „Przegl. Hist.” T. 52: 1961 z. 1 s. 29; Wrzosek A., Jędrzej Śniadecki, życiorys i rozbiór pism, Kr. 1910 I 223; Zahorski W., Szymon Konarski (Życie i czyny), Wil. 1907 s. 77; — [Dubiecki M.], Teresa z Wierzbickich Bułhakowa. Wizerunek pośmiertny z jej pamiętników, listów, notat ułożony…, Kr. 1895 s. 46; Gille r, Historia powstania, III 486—7; Giller A., Antonina z Sulistrowskich Śniadecka, w: tenże, Z wygnania, Lw. 1870 I 15—32; [Kirkor A. H.] Jan ze Śliwina, Przechadzki po Wilnie i jego okolicach, Wil. 1859 s. 141; [tenże] Sobarri, Obrazki litewskie, P. 1874 s. 47; Listy Juliusza Słowackiego z autografów poety, Oprac. L. Meyet, Lw. 1899 I 138, III 18; Lomačevskij A. I., Iz vospominanij žandarma 30 i 40 godov, Pet. 1873 cz. 1 s. 35; Pawłowicz E., Wspomnienia z nad Wilji i Niemna…, Lw. 1883 s. 33; Puzynina z Güntherów G., W Wilnie i dworach litewskich 1815—1843, Oprac. A. Czartkowski, H. Mościcki, Chotomów 1988; Siemieński L., Pobyt na Litwie i ostatnie chwile Szymona Konarskiego, „Noworocznik Demokr.” 1842 s. 233; Stanisław Moniuszko. Listy zebrane, Wyd. W. Rudziński, W. 1967; Zaleski B., Z życia Litwinki 1827—1874, P. 1876 s. 29—30; — „Kur. Wil.” 1853 nr 24 s. 186; — B. Narod.: rkp. IV 8654 (dot. opieki nad dziećmi K. Sulistrowskiego); Lietuvos valstybės istorijos archyvas w Wil.: F. 378 op. 216 była 102 (sprawa Ś-iej), była 348 k. 134—5, F. 378/o op. 219 była 348 k. 168—8v, 170—1, 177—7v, F. 604 (akta parafii p. wezw. św. Jana w Wil., księga ślubów z r. 1829, nr 66, księga zgonów z r. 1853, nr 51, akta parafii kościoła św. św. Jakuba i Filipa na Łukiszkach w Wil., księga chrztów z r. 1834, akta parafii w Mozyrzu, księga chrztów z r. 1837); — Mater. Red. PSB: Wydruki ze strony internetowej www.oszmianszczyzna.pl (inskrypcje nagrobne w kaplicy Horodniki).
Jolanta Sikorska-Kulesza