Sumiński Artur Józef Gabriel, pseud. Ludwik Wrotnowski (1834–1886), ziemianin, powstaniec styczniowy, emigrant.
Ur. 19 VII w Zbójnie (pow. lipnowski), był wnukiem Stanisława Piwnickiego (zob.), synem Antoniego Ignacego (zob.) i Zofii z Piwnickich.
Dzieciństwo i wczesną młodość spędził S. w rodzinnym Zbójnie, gdzie odebrał staranne wykształcenie domowe. Studiował w Belgii. Po śmierci ojca odziedziczył klucz Zbójno, był też właścicielem wsi Moszczonne (pow. rypiński). Jego majątki liczyły na początku l. sześćdziesiątych ok. 30 tys. morgów. Czynny na początku l. sześćdziesiątych w patriotycznych spotkaniach na Mazowszu, S. po wybuchu powstania styczniowego sformował w Zbójnie 300-osobowy oddział pod komendą Jana Waleriana Ostrowskiego, złożony ze szlachty, służby folwarcznej i okolicznych chłopów. Z rozkazu naczelnika woj. płockiego Zygmunta Padlewskiego 4 II 1863 partia S-ego, którą dowodził Ostrowski, zajęła bez walki Rypin, a 8 II Sierpc; tego samego dnia powstańcy zostali zaatakowani przez wojska rosyjskie i wyparci z miasta. Po rozbiciu partii w potyczce pod Sierpcem i wzięciu do niewoli Ostrowskiego objął S. dowództwo nad resztą oddziału. Używał wówczas pseud. Ludwik Wrotnowski. Przeszedł z oddziałem w lasy skrwileńskie, gdzie stoczył kilka potyczek; następnie połączył się z partiami działającymi na terenie pow. mławskiego. Dn. 3 VII stoczył bitwę pod Rozwozinami nad Drwęcą. Ciężko ranny w czasie ucieczki, uratowany został przez jednego ze współtowarzyszy, Feliksa Turskiego.
S. miał być sądzony zaocznie i skazany na karę śmierci, którą zamieniono na dożywotnie więzienie. Jego majątki zostały skonfiskowane i w r. 1864 wystawione na licytację. T.r. Zbójno nabył Ludwik Jackowski (w r. 1871 majątek odkupiła od niego matka S-ego, Zofia z Piwnickich, 2.v. Trzcińska, a w r. 1874 właścicielem został Henryk Dzierżanowski). S. zbiegł do Prus, gdzie nabył dobra Ryńsk w pow. wąbrzeskim w ziemi chełmińskiej, na które składały się folwarki: Koksdorf koło Wąbrzeżna i Czystochleb oraz wsie: Ryńsk, Janowo, Julianki i Ludowice. W r. 1865 przebywał z żoną w Strasburgu, skąd przeniósł się do Drezna, gdzie nawiązał kontakt z Józefem Ignacym Kraszewskim. Na drezdeńskim konkursie piękności par małżeńskich uzyskał z żoną pierwszą nagrodę. Od króla saskiego Jana otrzymał 1 VII 1870 dziedziczny tytuł hrabiowski. Dn. 16 III 1874 nabył folwark Gziki pod Radzyniem w ziemi chełmińskiej, ale jeszcze t.r. sprzedał go. W l. 1875–83 należał do Tow. Przyjaciół Nauk w Poznaniu.
W Ryńsku prowadził S. życie ponad stan i w r. 1881 doprowadził do upadku majątku; przez wierzycieli został zmuszony do sprzedaży całego klucza ryńskiego. Przeniósł się wtedy z rodziną do Galicji, gdzie administrował majątkiem Słotwina (pow. brzeski) należącym do jego teścia. W czasie pobytów w Krakowie pozował Janowi Matejce do postaci króla Jana III Sobieskiego na obrazie „Sobieski pod Wiedniem”. Przed 12 V 1886 został wybrany na członka Rady Nadzorczej Tow. Zaliczkowego w Brzesku. Zmarł 19 XI 1886 w Słotwinie, został pochowany w kaplicy grobowej rodziny Sumińskich na cmentarzu paraf. w Brzesku.
W zawartym 19 VII 1859 małżeństwie ze stryjeczną siostrą Julianną (Julią) Karoliną Praksedą z Piwnickich (1841–1923), wnuczką Stanisława Piwnickiego (zob.), córką Eugeniusza, i Joanny ze Zboińskich, właścicielką dóbr Słotwina oraz tamtejszego browaru, sprzedanego przez nią po r. 1889 zięciowi, baronowi Janowi Goetz-Okocimskiemu (zob.), miał S. dziewięcioro dzieci, synów: Stefana Antoniego (zob.), Artura Edwarda (1865–1910), urzędnika Tow. Kredytowego Ziemskiego, myśliwego i autora prac z dziedziny myślistwa, m.in. „Myśliwy” (Kr. 1902) i „Hodowla gołębia pocztowego – standard polski” (Kr. 1898), oraz córki: Zofię Jadwigę (1867–1945), żonę J. Goetza-Okocimskiego, bliźniaczki: Julię Marię (1869–1940), niezamężną, i Marię Julię (1869–1943), zamężną za Stanisławem Czarnowskim (1864–1926), inżynierem, dyrektorem browaru krakowskiego w l. 1915–22, współwłaścicielem kopalni węgla «Stanisław» w Zagłębiu Dąbrowskim, Felicję Wandę, w zakonie Marię Karolinę (1871–1904), urszulankę w Tarnowie, Ludwikę Marię (1873–1943), niezamężną, Jadwigę Antoninę (1874–1909), karmelitankę bosą w Krakowie, i Izabellę Marię, w zakonie Marię Immaculatę (1876–1906), urszulankę w Tarnowie.
Krajewski M., „Bene merentes” (dobrze zasłużeni) dla Rypina, Rypin 1988 s. 26; tenże, Dobrzyński słownik biograficzny, Włocławek 2002; Lenczewski, Genealogie; Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., V 248–249; Słown. Geogr. (Ryńsk, Zbójno); – Juszkiewicz R., Powstanie styczniowe na północnym Mazowszu, W. 1992; Lissowski C., Powstanie styczniowe w Ziemi Dobrzyńskiej, Płock 1938; Pruski W., Hodowla zwierząt gospodarskich w Królestwie Polskim w latach 1815–1918, W. 1967 I 144, 160, 223; Wierzchowski R., Powstanie styczniowe w powiecie rypińskim, w: Szkice rypińskie. Materiały z sesji popularnonaukowej zorganizowanej z okazji 900-lecia Rypina w dniu 27 listopada 1965, Bydgoszcz 1967 s. 96; Współpraca rewol. pol.-ros., I 500; Zieliński S., Bitwy i potyczki 1863–1864, Raperswil 1913 s. 529; – Zeznania śledcze o powstaniu; – „Czas” 1886 nr 271 (nekrolog); „Dzien. Pozn.” 1874 nr 62, 81, 1875 nr 237, 1880 nr 62, 1881 nr 163, 1885 nr 217, 1886 nr 268; – AP w Kr.: Akta notariuszy, Stanisława Madejskiego nr 6881, 6882, 7001, 7482, 7483, Stefana Muczkowskiego nr 36031, 37635, Stanisława Wisłockiego nr 18377, 18378, 19475; B. Jag.: rkp. 6535 IV (koresp. z J. I. Kraszewskim); Paraf. kościoła rzymskokatol. w Brzesku: Liber mortuorum T. III s. 30 nr 7/1886; – Mater. Red. PSB: Włodek J. M., Sumińscy h. Leszczyc 1493–2000…, Kr. 2000 (mszp., fot. S-ego, żony oraz syna, Artura Edwarda).
Elżbieta Orman