Kwilecka z Mańkowskich Barbara (1845–1910), wielkopolska działaczka narodowa. Ur. 8 XII w Źrenicy w pow. średzkim, była córką ziemianina Teodora Mańkowskiego i Bogusławy z Dąbrowskich, córki J. H. Dąbrowskiego. Wychowana kolejno w zakładach Sacré-Coeur w Paryżu i sercanek w Poznaniu, wróciła następnie do rodzinnych Rudek w pow. szamotulskim. W r. 1863 jeździła z siostrą do obozów powstańczych w Kaliskiem i brała udział w przemycaniu broni. W r. 1866 wyszła za mąż za Stefana Kwileckiego (zob.) (ślub w Poznaniu 3 VI). Po kilku latach pobytu w Poznaniu zamieszkała we Wrocławiu, gdzie dom Kwileckich stanowił ośrodek dla tamtejszych Polaków, zwłaszcza dla młodzieży akademickiej. Towarzysząc mężowi do Berlina w czasie kadencji parlamentarnych poznała znanego kaznodzieję belgijskiego O. Robiano, pod którego wpływem prowadziła później akcję religijno-charytatywną. Z Wrocławia przeniosła się do majątku męża Dobrojewo w pow. szamotulskim, a po śmierci męża (w r. 1900) majątek zostawiła jedynemu żyjącemu z pięciu synów, Franciszkowi (zob.).
K. wyjechała wówczas do Poznania, gdzie otwarła znany «salon pani Barbary». Brała udział w działalności różnych organizacji. W czasie pobytu w Dobrojewie założyła szkołę elewek gospodarczych, kształconych na kucharki, pokojówki itp. (opisała ją w Fragmencie z pamiętnika, P. 1907). Była też przewodniczącą prowincjonalnego Stowarzyszenia Czytelni Ludowych, a od r. 1880 wchodziła w skład dyrekcji Tow. Pomocy Naukowej dla dziewcząt polskich w W. Księstwie Poznańskim. W r. 1904 hojnie zaopatrzyła świeżo założony przez M. Jaroszyńską Zakład Św. Kazimierza, mający dać utrzymanie starszym kobietom. Zmarła 31 X 1910 w Poznaniu; pochowana w Kwilczu. Prócz syna Franciszka miała synów: Jana Kantego, Adama Leonarda, Stefana Teodora i Stanisława.
Wojtkowski A., Bibliografia historii Wielkopolski, P. 1938 I; Boniecki; – Jakóbczyk W., Studia nad dziejami Wielkopolski, P. 1967 III; Karwowski S., Historia W. Księstwa Poznańskiego, P. 1919 II; Stablewska J., Hr. Barbara z Mańkowskich Kwilecka, „Kur. Pozn.” 1930 nr 239 (fot.); – „Dzien. Pozn.” 1910 nr 252; „Kur. Pozn.” 1910 nr 252; „Praca” 1910 nr 46 s. 1453 (fot.).
Adam Galos