Baruch Jawan (B. m’erec Jawan-Baruch z ziemi ruskiej, scil. białoruskiej) faktor nadworny Sedlnickich, Brühla, a także Augusta III. Mieszkał w Konstantynowie Podlaskim, stąd jego łączność z podskarbim Sedlnickim, a także wpływ na sejmach Żydów koronnych (zjazdach czterech ziem), odprawianych w połowie XVIII wieku ze względu na podskarbiego Sedlnickiego właśnie w Konstantynowie. Skoligacony z Jakóbem Emdenem (synem Cwi Askenazego), zaciętym przeciwnikiem sabataizmu i frankizmu, odegrał B. poważną rolę w sporze między Eibenschützem (ur. w Krakowie 1690) a Emdenem. Za jego inicjatywą kazał Sedlnicki w r. 1751 uwięzić marszałka sejmu żydowskiego Abrahama Chaimowicza (Heilperna) wraz z synem Chaimem, rabinem lubelskim. Po dyspucie frankistycznej w Kamieńcu (1757) interwenjuje B. u Brühla, starając się w dwugodzinnej audjencji przekonać ministra o szkodliwości frankistów i zapobiec spaleniu talmudu, zadekretowanemu przez biskupa kamienieckiego Mikołaja Dembowskiego. Brühl skierował Barucha do nuncjusza apostolskiego Viscontiego, a ten zażądał od biskupa relacji o sprawie, oraz odpisu wyroku. Interwencja była spóźniona, gdyż Dembowski już przedtem kazał spalić liczne egzemplarze talmudu. Także w okresie drugiej dysputy frankistycznej (we Lwowie 1759) zabiegał B. u władz państwowych i kościelnych, i może za jego interwencją postanowił sejm żydowski w Konstantynowie sfinansować expedycje Eljakima ben Aszer Zelig (Jakób Selech) z Jampola do Rzymu celem uzyskania bulli papieskiej. Prosił B. w liście swego koligata (Emdena), by przysłał do Polski jakiegoś Żyda amsterdamskiego, rozumiejącego po włosku, celem porozumiewania się z nuncjuszem Viscontim, a także by się postarał u Żydów rzymskich o protekcję w Watykanie dla posła żydowskiego z Polski. Gdy Jakób Frank, skazany przez sąd duchowny w Warszawie i osadzony w twierdzy częstochowskiej w r. 1768, zabiegał u Repnina o uwolnienie z więzienia, obiecując zato przyjęcie prawosławia, znalazł przeciwnika w Baruchu. Tenże ostrzegł króla o zamiarach Franka, a także za pośrednictwem Żyda mohylowskiego (Spiry) umiał trafić do Repnina i innych Rosjan, bawiących w Warszawie, i »przekonać ich o nieuczciwości Franka, który już kilkakrotnie zmieniał swe wyznania«.

Wiadomości o Baruchu w listach jego i innych Żydów polskich do Jakóba Emdena, ogłoszonych przez Emdena w zbiorach pt. Sefer Hitawkut, Torat Hakinaot, Altona 1768; Ejdut b’Jakób, Altona 1755; Sefer Szimusz, Altona 1769. Opracowania: Kahan Dawid, Hamkubolin, haszabtaim w hachsidim, Odessa, 2 tomy, 1613–14, II 43, 86; Bałaban Majer, Ltoldot hatnua hafrankit, (do dziejów frankizmu), Tel-Awiw, 1934–35, 2 tomy passim; List z r. 1768 błędnie przedrukowany u Grätza: Frank und Frankisten, Breslau 1868, Annex VII, XXXIII– XXXV.

Majer Bałaban