Benedykt Polak, zakonnik z klasztoru franciszkańskiego w Wrocławiu, był jedynym towarzyszem podróży do Tatarji słynnego Włocha, Jana de Piano Carpino, również franciszkanina, który na polecenie papieża Innocentego IV odbył drogę z Lionu do stolicy w. chana Mongołów (Sira-Ordy), położonej wówczas w północnej części pustyni Gobi, w pobliżu południowych stoków gór Jabłonnych. Cel tej śmiałej a niebezpiecznej wyprawy, która wraz z drogą powrotną trwała od wiosny 1245 do lata 1247 (powrotu do Kijowa), był dyplomatyczny. Wysłannicy mieli w imieniu papieża przedstawić Chanowi propozycje pokoju i poniechania napadów na kraje chrześcijańskie, nadto zbadać tryb życia i wojowania, siły zbrojne tatarskie nietylko dla przestrogi ludów Europy; mieli również jako naoczni świadkowie wezwać do zjednoczenia sił i wspólnej obrony, do wojny krzyżowej. Stąd zapewne wyprawa ich zyskała poparcie materjalne książąt polskich, Bolesława Wstydliwego i Konrada Mazowieckiego, oraz ruskiego księcia Wasylka we Włodzimierzu.
Wbrew wieściom, głoszącym o śmierci męczeńskiej wysłanników papieskich, powrócili oni, spełniwszy zlecenie. Gdy Jan de Piano Carpino przedstawił w obszernym rękopisie, »Podróż do Tatarji«, obyczaje, wierzenia, organizację państwową i wojskową Tatarów, B. ograniczył się do zwięzłego sprawozdania ustnego na dworze papieskim (możliwe, że z pomocą tłumacza). Podał przebyte kraje, poznane ludy, opisał dwór w. chana. Relacja jego jest cenna tem, że zawiera kilka punktów orjentacyjnych i daty przybycia do nich wedle kalendarza kościelnego, ułatwia więc odtworzenie itinerarium podróżników. Obserwatorem był B. dokładnym i bystrym; cytat z Owidjusza, którym obrazuje pustkowie Kumanji, świadczy, że szkoły posiadał. O dalszych losach B. wiemy tylko, że powrócił do Polski, bo w r. 1252 jako gwardjan konwentu franciszkanów w Krakowie pozwany był za świadka cudu św. Stanisława. Relację B. zawierają rękopisy: 1. Nat. Bibl. w Wiedniu, nr 512, kod. perg. XIV w.; 2. Bibl. Nat. w Paryżu, nr 2477 col. Colbert, kod. perg. poł. XIV w.
Avezac de M., Relation des Mongols ou Tartares par le frère Jean du Plan de Carpin de l’ordre des frères Mineurs, légat du St. Siège Apostolique, nonce en Tartarie pendant les années 1245, 1246 et 1247 et Archevêque d’Antivari., I éd. compl. publiée d’après les manuscrits de Leyde, de Paris et de Londres et précédée d’une notice sur les anciens voyages de Tartarie en général et sur celui de Jean du Plan de Carpin en particulier, Paryż 1839, t. IV, cz. II; Wiszniewski M., Hist. liter. polsk., Kr. 1840, II 208–223; Mon. Pol. hist. Lw. 1884, IV 301; Pullé G., Historia Mongolorum (Viaggio di F. Giovanni da Pian del Carpine ai Tartari nel 1245–47), Firenze 1913, 121–124 (obszerna bibljografja); Umiński J. ks., Niebezpieczeństwo tatarskie w poł. XIII w. i papież Innocenty IV, Lw. 1922, 25 i n. (bibl.); Janik M., Dzieje Polaków na Syberji, Kr. 31–33; Kotwicz, Rocznik orjentalistyczny, I 1269 i n.; Risch, Johann de Piano Carpini…, 265–277; Estr., XII; Streit, Bibl. Missionum, IV 9; Pullé G., Viaggi ai Tartarí di frate Giovanni da Pian del Carpino (Historia Mongolorum), Medjolan, 340 (przekład włoski, bibl., mapa, noty).
Red.