INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Berek (Dow Ber) Bereksohn (Bergsohn-Sonnenberg)     

Berek (Dow Ber) Bereksohn (Bergsohn-Sonnenberg)  

 
 
1764 - 1822-11-18
Biogram został opublikowany w 1935 r. w I tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Bereksohn (Bergsohn-Sonnenberg) Berek (Dwo Ber) (1764–1822), syn Szmula Zbitkowera (z pierwszego małżeństwa), dostawcy wojsk polskich i rosyjskich w ostatnim okresie rządów Stanisława Augusta. Podczas gdy wszystkie dzieci Szmula Zbitkowera z drugiego małżeństwa (z Judytą Lewi) przyjęły chrzest i wsiąkły do społeczeństwa polskiego (Frenkel, Oestreicher, Flatau, Łascy itp.), pozostał Berek wierny żydostwu a nawet chasydyzmowi, któremu hołdował już jego ojciec. Dom Berka i żony jego Temerli (z Opoczna, z domu Rosenkranz) na Pradze był ośrodkiem chasydyzmu i azylem dla najrozmaitszych cadyków. Otrzymawszy po ojcu wielką część ogromnego majątku, przybrał Berek nazwisko Sonnenberg i prowadził w okresie okupacji pruskiej najrozmaitsze interesy: dzierżawił ze swym szwagrem Frenklem i bogatym żydem krakowskim Zelmanem Bornsteinem (1807) kopalnie soli w Wieliczce, a w okresie Księstwa był podobnie jak ojciec dostawcą wojskowym. Mimo to, że zachował strój tradycyjny, otrzymał od księcia Fryderyka Augusta prawo mieszkania na wszystkich ulicach Warszawy. Odgrywał B. poważną rolę w gminie żydowskiej w Warszawie, jeździł też za protekcją Nowosilcowa w delegacji do Petersburga (1816), by zyskać u Aleksandra I dekret przeciw oskarżaniu żydów o tzw. morderstwo rytualne. Oskarżania te poczęły się bowiem w owym czasie (1814) szerzyć w licznych miastach Królestwa i powodowały rozruchy antyżydowskie. B. wystawił na Pradze wielką bóżnicę a przy niej modlitewnię chasydzką (Klaus) i obie te instytucje podarował gminie żydowskiej na Pradze (dziś należą do gminy warszawskiej); zapisał też przed swą śmiercią (1822) gminie żyd. na Pradze fundusz 40.000 rubli, z którego odsetki miały być obracane na wspomaganie biednych.

B. był ortodoksem w każdym calu, ale synowie jego rychło się zasymilowali i emancypowali, zmieniwszy nazwisko Sonnenberg na Bereksohn (Bergsohn). Jeden z jego wnuków (syn Gabrjela) Józef był lekarzem i docentem medycyny na Uniwersytecie Berlińskim; brat Józefa, Michał był znanym kompozytorem i pianistą w Paryżu i w Londynie. Synem Michała jest sławny filozof francuski Henryk Bergson. Brat Michała i Józefa, Ludwik Bergsohn, miał trzech synów, a byli nimi: Józef (1827–96), dyrektor banku dyskontowego w Warszawie (ożeniony z Töplitzówną), Samuel (1829–1911), również ożeniony z Töplitzówną, wielki przemysłowiec węglowy i kurator szkoły rzemiosł w Warszawie na Stawkach, i Michał (1831–1919), długoletni prezes Gminy żydowskiej w Warszawie.

 

Kandel, Komitet starozakonnych, »Kwart. do hist. Żydów w Polsce« 1912, II; Z pinaksu bractwa pogrzebowego na Pradze, tamże; Akt darowizny bożnicy Berka, tamże, III; Frenk, Testament Judyty Zbitkower »Nowe życie« 1924, I 377 nn.; Sokołow N., Alt Warschau (w numerze jub. dziennika »Heint« 1928, 122 nn.); Bałaban, w Encycl. Jud., IV 205–207.

Majer Bałaban

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.