Bernard, książę opolski, syn Bolka III, ks. opolskiego, i Anny, najmłodszy z synów książęcej pary, urodzić się mógł około 1377 r. Po śmierci ojca (1382) objął wespół z braćmi ojcowską dzielnicę. Jako małoletni nie odgrywał B. przez dłuższy czas żadnej politycznej roli; występuje dopiero w r. 1396 wespół z bratem Bolkiem jako obrońca dzierżaw śląskich Władysława Opolczyka przeciw wojskom króla Władysława Jagiełły. Około t. r. ożenił się B. z Jadwigą, siostrą Spytka z Melsztyna (wersja Długosza, jakoby Jadwiga była córką Spytka, niemożliwa do utrzymania), co znacznie zbliżyło go do dworu polskiego i związało ze sprawami polskiemi. Około r. 1400 młodsi bracia B. i Bolesław podzielili się dzierżawami ojca, co dokumentem z 6 V 1400 zatwierdził najstarszy z Opolczyków, Jan Kropidło, biskup chełmiński. B-owi przypadło w dziale księstwo niemodlińskie (Falkenberg) łącznie z obwodem strzeleckim (Gross-Strehlitz). Mimo młodego wieku zdobył B. poważanie Stanów Śląskich, które go w r. 1402 wybrały jednym z naczelników Związku Stanów Śląskich. Musiał sposobem swego życia budzić zaufanie, gdyż często spotykamy się z nim jako sędzią czy też rozjemcą w zatargach książąt śląskich; jeden z nich Ludwik, ks. brzeski, powierzył mu w 1435 r. opiekę nad swemi córkami. Także rodzina Melsztyńskich darzy B-da swem zaufaniem, gdy w jego ręce oddaje w r. 1417 rozstrzygnięcie sporu między potomstwem Spytka z Melsztyna: Katarzyną, księżną mazowiecką, a braćmi jej, Janem i Spytkiem Melsztyńskimi. Zaufanie to gruntować się mogło chyba na poczuciu siły finansowej księcia, gdyż działalność jego wojenna i polityczna nie wyróżnia go spośród innych Piastowiczów śląskich. Wiarołomny jak inni, skory do rozbojów, prowadzi najczęściej dwulicową politykę, gotów liczyć się z mocniejszym, nawet z przemijającemi korzyściami. Toteż zależnie od sytuacji spotykamy B-da jużto na dworze króla polskiego a nawet, jak w r. 1414, w armji króla w wojnie przeciw Zakonowi, by w lat parę w 1423 znaleźć go między członkami związku, który miał na celu rozebranie państwa polskiego. Zagrożony w późniejszych latach przez wojska husyckie, szukał jednak znowu ratunku w Polsce, dzięki czemu uzyskać zdołał z husytami zawieszenie broni i tak ochronić podległe księstwo od zupełnego zniszczenia. Wdzięczność była dlań obcą, gdyż zapewne nie ona pchnęła go przeciw kupcom krakowskim, których karawany (podobnie jak wrocławian) bezwzględnie łupił wespół z bratem Bolkiem IV, a później z bratankiem Bolkiem V. Tradycyjnie już odznaczali się książęta opolscy zmysłem gospodarczym; nie sprzeniewierzył się tej tradycji B., lecz, jak już wspomnieliśmy, swe zasoby finansowe powiększał niezawsze legalną drogą. Niesłusznie podejrzewa się go o sprzyjanie husytyzmowi; nie był on zapewne obrońcą czystości wiary katolickiej, niechętnie z bronią w ręku występował przeciw husytom, lecz przecież zawsze spotkać go można w gronie książąt, którym istotnie zależało na utrzymaniu pokoju, chociażby nawet ponieść mieli poważne ofiary. Pobożnością ni specjalną ofiarnością na rzecz Kościoła B. się nie odznaczał. Sam prawie zupełnie nie obdarowywał zakonów, a ograniczył swą działalność na tem polu niemal tylko do zatwierdzania fundacyj swych przodków lub poddanych. Do Polski i polskości nie odnosił się niechętnie, nie znaczy to jednak, by skwapliwie gotów był przyjąć polskie poddaństwo. Trudno się temu dziwić, gdy uprzytomnimy sobie, że w tym czasie książęta śląscy są właściwie niepodległymi władcami, mało liczącymi się z wolą słabego pana lennego. Daty śmierci B-da nie zdołano ustalić; prawdopodobnie umarł około 1455, gdyż od tego roku znika jego imię z dokumentów.
Mosbach A., Przyczynki do dziejów polskich z Archiwum miasta Wrocławia, P. 1860; Idzikowski F., Geschichte der Stadt Oppeln, Oppeln 1863; Heyne J., Dokumentirte Geschichte des Bisthums und Hochstifts Breslau, Breslau 1864–1868, II–III; Długosz, Hist. Pol., III–V; Kod. Pol., IV; Rachunki dworu króla Władysława Jagiełły i królowej Jadwigi z lat 1388 do 1420, wyd. Fr. Piekosiński, Kr. 1896; Starodawne prawa polskiego pomniki, wyd. A. Z. Helcel, Kr. 1870, II 223; Cod. ep. XV, t. I, II; Cod. Vit.; Grünhagen-Markgraf., I, II; Cod. Sil., I, II, VI, IX, XXVIII, XXXI; Script. Rer. Sil., VI, XII; Deutsche Reichstagsacten, VIII, 81.
Karol Piotrowicz