Moraczewska Bibianna (1811–1887), literatka, działaczka społeczna i konspiratorka. Ur. w Zielątkowie w pow. obornickim, pochodziła z średnio zamożnej rodziny ziemiańskiej, była córką Tomasza i Józefy z Kierskich, młodszą siostrą Jędrzeja (zob.), z którym w r. 1842 przeniosła się do Poznania. Dom ich był ogniskiem życia umysłowego w tym mieście. W salonie Moraczewskich toczyły się gorące dyskusje literackie, społeczne i filozoficzne, nawiązywały kontakty polityczne. Do poznańskich przyjaciół Moraczewskich należeli m. in. Karol Libelt, Seweryn Mielżyński, Władysław Bentkowski, Julia i Antoni Woykowscy; w l. 1843–4 odwiedzał często Moraczewskich Edward Dembowski wraz z żoną Anielą. M. wyznawała poglądy zbliżone do ideologii Tow. Demokratycznego Polskiego i brała udział w akcji konspiracyjnej, utrzymując bezpośrednie kontakty ze środowiskiem emigracyjnym we Francji oraz z ośrodkami rewolucyjnymi w Galicji i Król. Pol. Należała do grona działaczek zwanych «entuzjastkami», które odegrały rolę w ruchu spiskowym w l. 1843–8. Jak się przypuszcza, w okresie 1845–8 M. przesyłała od Król. Pol. – z pomocą innych osób – zakazane tam książki i pisma. Landrat E. Bärensprung zaliczał M-ą «do siedmiu najgorszych kobiet sprzysiężenia 1846 roku». W r. 1848, wraz z Emilią Sczaniecką i innymi kobietami, M. pielęgnowała rannych w lazaretach w Śremie, Miłosławiu i Wrześni. Podobnie w r. 1863 wzięła udział w pracach Komitetu Niewiast Wielkopolskich utworzonego przez Sczaniecką celem niesienia pomocy rannym powstańcom.
Spośród grona «entuzjastek» M. związała się przyjaźnią z Narcyza Żmichowską, którą poznała już w r. 1839, a zbliżyła się w okresie 1844–5, kiedy to poetka przebywała w Poznańskiem (mieszkała także u M-iej w Poznaniu). Widywały się również później, a stały i bliski kontakt korespondencyjny utrzymywały przez wiele lat. Wiązały je głównie poglądy polityczne i praca konspiracyjna, dzielił wrogi stosunek M-iej do towianizmu, który w pewnym okresie był bliski Żmichowskiej, i na tym tle doszło do nieporozumień. Oziębienie znajomości nastąpiło w r. 1862, gdyż M. niesłusznie wiązała wypowiedzenie się Żmichowskiej przeciwko przygotowaniom do powstania z rzekomym towianizmem poetki. We „Wstępnym obrazku” do „Poganki” Żmichowska przedstawiła M-ą pod imieniem Felicji.
W twórczości literackiej nie wyszła M. poza przeciętność. Debiutowała w „Dzienniku Domowym” ogłaszając tu w l. 1840–6 opowiadania obyczajowo-historyczne; spośród nich przedrukowane zostały Przygody z życia gen. Madalińskiego (P. 1850) oraz Ojciec Cyryl profosem (w dziele zbiorowym „Pięć powieści”, P. 1844). Ogłosiła dwa krótkie, wydane anonimowo podręczniki historii polskiej, przeznaczone dla ludu: Co się stało w Polsce od pierwszego jej rozbioru aż do końca wojen za cesarza Napoleona (P. 1850) oraz Co się działo w Polsce od samego początku aż do pierwszego rozbioru kraju (P. 1852). Dobrą znajomość historii zawdzięczała współpracy z bratem, któremu pomagała w przygotowywaniu dzieł historycznych. M. utrzymywała kontakt z czasopismami krajowymi i emigracyjnymi (z tych ostatnich zwłaszcza z „Przeglądem Rzeczy Polskich” i „Głosem Polskim”), ogłaszając w nich głównie artykuły publicystyczne i literackie. Za jej pośrednictwem artykuły polityczne z kół postępowych Królestwa docierały do pism poznańskich i emigracyjnych. W r. 1859 wydała większych rozmiarów powieść Dwóch rodzonych braci (P.) o tendencjach dydaktyczno-moralizatorskich. Najcenniejszą pozycję wśród prac literackich M-iej stanowi częściowo opublikowany w r. 1911 Dziennik (P.), zawierający wiele interesujących spostrzeżeń i sylwetek postaci, z którymi się autorka zetknęła. Ostatnie lata życia poświęciła M. pracy w założonym w r. 1871 Tow. Pomocy Naukowej dla Dziewcząt. Zmarła 6 X 1887 w Poznaniu i została pochowana na cmentarzu Św. Marcina.
Podob. w: „Kłosy” 1887 nr 1165 s. 269, „Tyg. Illustr.” 1887 nr 250 s. 252; – Korbut; Nowy Korbut, VIII–IX; Enc. Org.; W. Enc. Ilustr.; – Hoffa Z., B. Moraczewska, „Nowy Świat” 1953 nr 39; Mikulski T., „Poczciwe Niemczysko”, w: Spotkania wrocławskie, Wyd. 3., Kat. 1966; Pigoń S., Z ogniw życia i literatury, Wr. 1961 (list W. Heltmana do M-iej i jej odpowiedź); Wawrzykowska-Wierciochowa D., Emilia Sczaniecką, W. 1970 s. 406 i n. (fot.); – B. Jag.: rkp. 6716 (list M-iej do Z. Sarneckiego); B. Ossol.: rkp. 12420–12422, 12424, 12656 (listy M-iej do W. Bełzy); B. PAN w Kr.: rkp. 2185 t. 2, 4 (listy do O. Kolberga).
Andrzej Zieliński