Jurzyc (Jurzicz, Jurschitz, Jurszicz, Jurdzicz) Wawrzyniec (zm. 1592 lub 1593), mieszczanin krakowski i propagator arianizmu. Pochodzący zapewne z ubogiej i pozamiejscowej rodziny (był być może, synem furmana Jurka z Bystrzycy, wożącego towary między Krakowem a Węgrami), uzyskał J. w r. 1556 w Krakowie prawo miejskie. Dość chyba wykształcony, był ok. 1560 r. kilkakrotnie wyznaczany plenipotentem zamożnych mieszczan krakowskich, a w końcu i sam wybił się ponad średnią warstwę mieszczańską. Prowadził handel ołowiem i winem z Bańską Szczawnicą, Bańską Bystrzycą i Koszycami (pierwsza wiadomość z 1565), a nieco przed r. 1568 został gwarkiem w Olkuszu. Był tu jednym z najzasobniejszych w udziały przedsiębiorców kopalnictwa ołowianego (skupiał 31 akcji gwareckich).
W l. 1566–9 propagował J. przy okazji podróży handlowych poglądy antytrynitarskie w Bańskiej Bystrzycy i jej okolicach, gdzie posiadał chyba krewnych. Starał się tu zyskać zwolenników wśród prostego ludu i szlachty, a przed 27 III 1569 r. wręczył rajcom miasta swe rękopiśmienne wyznanie wiary oraz jakąś antytrynitarską książkę siedmiogrodzką napisaną przez Franciszka Davida i innych. Działalność ta spotkała się z ostrym przeciwdziałaniem duchowieństwa i magistratu Bystrzycy oraz innych miast górniczych Słowaczyzny i przyczyniła się do uchwalenia trzeciej luterańskiej konfesji tychże miast, która miała je oczyścić z podejrzeń o związki z radykalną reformacją. J. znajdował schronienie i obronę u podbystrzyckich ziemian: Franciszka Radwańskiego w Radvaniu i Macieja Neveryego w Kràl’ovej, musiał jednak chyba w r. 1569 zrezygnować z otwartej propagandy arianizmu, gdyż miasta górnicze odmówiły mu wstępu na swój teren, zagroziły jego zwolennikom wygnaniem i o całej sprawie powiadomiły władze państwowe. P. Križko twierdzący, iż uwięziony J. musiał się wtedy wyrzec swych poglądów, nie jest autorem zasługującym na wiarę. J. utrzymywał kontakty z wybitnymi przedstawicielami różnowierczego Krakowa: Walerianem Pernusem, Augustynem Gutteterem, kronikarzem ariańskim Stanisławem Budzińskim (ów był wierzycielem J-a) i rodziną kalwińskiego poety Daniela Naborowskiego. Zmarł po 30 VI 1592 r., a wdowa po nim Justyna była już w r. 1594 żoną miechownika krakowskiego Sebastiana Lifftela, identycznego zapewne z poetą tegoż nazwiska lub też będącego ojcem pisarza.
Križko P., Dejiny banskotnestského seniorátu, Lipt. Sv. Mikulaš 1948 s. 66, 71, 75; Łabęcki H., Górnictwo w Polsce, W. 1841 II 313, 323; Pieradzka K., Handel Krakowa z Węgrami w XVI w., Kr. 1935; taż, Przedsiębiorstwa kopalniane mieszczan krakowskich w Olkuszu…, Zesz. Nauk. UJ. Prace Hist., Kr. 1958 III 61–2; Slávik J., Dejiny zvolenského senioratu, B. Štiavnica 1921 I 20; Sprawozdanie z poszukiwań na Węgrzech dokonanych z ramienia AU, Kr. 1919; Varsik B., Husiti a reformácia na Slovensku do Žilinskej synody, (odb. z:) „Sbornik Filozofickej fakulty Univerzity Komenského v Bratislave” (Bratislava) R. 8: 1932 nr 62 (3) s. 181; – Arch. Miejskie w Bańskiej Bystrzycy: Protocollumi praetorii X, zap. z 27 IX 1566 i XI, zap. z 18 III 1569; Arch. Państw. w Kr.: Księgi miej. krakowskie rkp. nr 25 s. 109–10, 227, nr 756 s. 250, nr 760 s. 88–90, 648, 683–4, 946, nr 762 s. 123–5, 419–21, 749–50, nr 1423 s. 24, 350, 495; Arch. Miejskie w Kremnicy: Listiny nr I.19. 2.113 i I.19.2.117 oraz „Formularbuch” 1565–1571 s. 251–2.
Wacław Urban