Sołomerecki (Sołomierecki, Sołomirecki) Bohdan Iwanowicz, kniaź (zm. 1602), starosta krzyczewski i ołuczycki. Był synem Iwana (zob.) i Anny z Hlebowiczów.
S. dorastał na dworze Zygmunta Augusta, by potem szukać kariery w wojsku. Po śmierci ojca starał się bezskutecznie o star. mścisławskie. Brał udział w wojnach Stefana Batorego z Moskwą: podczas kampanii połockiej 1579 r. dokonał najazdu na okolice Rosławla i wraz ze star. orszańskim Filonem Kmitą pustoszył ziemię smoleńską, dochodząc pod mury samego Smoleńska. Na początku 1580 dostał w dożywocie dzierżawę krzyczewską i ołuczycką. Po skończonej wojnie z Moskwą S. ożenił się (8 IX 1583) z wdową po ks. Januszu Czartoryskim, Ewą (Jewdokią), córką star. dziśnieńskiego Borkołaba Korsaka (zob.). Małżeństwo to ze względu na dobra, jakie w wyniku jego zawarcia przeszły w ręce S-ego, związało go z przygranicznymi ziemiami W. Ks. Lit., stąd, choć nie pełnił on żadnego oficjalnego urzędu, odgrywał jednak pewną rolę we wzajemnych stosunkach Rzpltej z Moskwą, szczególnie w odniesieniu do kontaktów przygranicznych. Przekazywał królowi oraz litewskim senatorom aktualne informacje o sytuacji na granicy i w państwie moskiewskim. W styczniu 1596, w czasie kozackiej rebelii, oddziały Semena Nalewajki zajęły m.in. należący do S-ego zamek Borkułabów i splądrowały okoliczne wsie. S. wziął udział w pościgu wojsk lit. pod wodzą podkomorzego trockiego Bogdana Ogińskiego za uchodzącymi z Litwy kozackimi rebeliantami. W lipcu t.r., w związku z rezygnacją B. Ogińskiego z dowodzenia wojskiem lit., kanclerz Lew Sapieha, radząc hetmanowi Krzysztofowi Radziwiłłowi «Piorunowi», by rozważył możliwość powierzenia dowództwa nad wojskami lit. któremuś z doświadczonych wodzów, wymienił wśród nich S-ego.
W r. 1596 został S. wybrany na deputata do Tryb. Lit. w Wilnie z woj. mińskiego. Na początku XVII w. zaangażowany był znowu w sprawy moskiewskie. W czerwcu 1602, w związku z głodem, który w następstwie nieurodzaju oraz grabieży dokonywanych przez wojska inflanckie zapanował we wschodniej części W. Ks. Lit., skarżył się Radziwiłłowi, że przeszło stu gospodarzy z podległych mu dzierżaw uciekło do państwa moskiewskiego. S. pisał w tej sprawie do wojewodów moskiewskich, aby wydali mu zbiegów, jednakże nie przyniosło to rezultatu. W tym samym czasie (czerwiec 1602) któryś z Sołomereckich (być może chodziło jednak o stryjecznego brata Bohdana – Iwana Bohdanowicza) był królewskim deputatem do rozmów z komisarzami moskiewskimi w kwestii skorygowania granicy W. Ks. Lit. z Moskwą.
S. należał do opiekunów Cerkwi prawosławnej w Rzpltej. W r. 1586 zbudował w Wendoroży nową cerkiew parafialną, która została poświęcona w r.n. W r. 1588 założył w Krzyczewie jedno z pierwszych bractw cerkiewnych na terenach wschodniej Białorusi. W lipcu 1593 ustanowił nowy fundusz dla cerkwi Preczysteńskiej w Bujniczach, a rok później postawił nową cerkiew p. wezw. św. Jerzego w Borkułabowie; powstał przy niej także monaster. S. zbudował również cerkiew w założonym przez siebie miasteczku Bogdanowo.
S. należał do wytrwałych przeciwników unii brzeskiej, co doceniał patriarcha aleksandryjski M. Pigas, który listownie umacniał go w oporze przeciw unii. Na synod w Brześciu Lit. w październiku 1596 wysłał S. swego przedstawiciela – nieznanego z imienia księdza prawosławnego, związanego z którąś z dwu cerkwi znajdujących się w Borkułabowie. Z inicjatywy S-ego powstał jeden z dokładniejszych opisów obrad obu stron (zwolenników synodu i przeciwników unii). Opis ten stanowi część tzw. Latopisu Borkułabowskiego, świadczącego o szerokości mecenatu S-ego na polu prawosławia, ponieważ nie ulega wątpliwości, że Latopis powstawał pod auspicjami S-ego i przekazuje zarazem jego poglądy. S. mimo wrogości do unii brzeskiej i propagowania kultury ruskiej, stał zdecydowanie na gruncie wierności wobec Rzpltej. Był też w znacznym stopniu spolonizowany, o czym świadczy choćby fakt, że nieliczne zachowane jego listy zostały napisane w języku polskim. Na oficjalnych dokumentach podpisywał się jednakże po rusku.
Na zjeździe ewangelików i prawosławnych w Wilnie w r. 1599, mimo nieobecności S-ego, obrano go wraz ze stryjecznym bratem Iwanem Bohdanowiczem do grona prowizorów, którzy mieli «obmyślać pokój cerkwi i zborów naszych chrześcijańskich». We wrześniu 1600 wraz z żoną wysłał list do bractwa stauropigialnego we Lwowie z zachętą do wytrwania w oporze przeciwko unii brzeskiej. Informował w nim także o powrocie do Lwowa członka bractwa – Ławrentija (Wawrzyńca) Zizanii, który przebywał przez pewien czas w Borkułabowie jako nauczyciel ich syna Bohdana. Od kwietnia 1600 nauczycielem syna Sołomereckich był Melecjusz Smotrycki; następnie stał się on opiekunem Bohdana podczas jego studiów na protestanckich uczelniach w Cesarstwie (m.in. w r. 1607 w Lipsku).
W wyniku działu przeprowadzonego ze stryjecznym bratem Iwanem Bohdanowiczem (kwiecień/maj 1582) zatrzymał S. miasteczko Sołomerecze i wieś Stare Sołomerecze oraz Gródek w pow. mińskim. Konsekwentnie skupował majątki sąsiadujące z tymi posiadłościami. Do posiadanej już wcześniej części Siemkowa, odziedziczonej po matce, dokupił następną od Eliasza Rekucia w r. 1599. Nabył także (we wrześniu 1590) od podsędka połockiego Fiodora Szauła majętność Kasyn z siołami Kowszów i Kuszlew. S. posiadał po matce Kelmy i włość Dobikinty na Żmudzi, które sprzedał Janowi Grużewskiemu w r. 1591. Znaczne posiadłości (Borkułabów, część Bujnicz, Szupień w pow. orszańskim, Zalesie, Orechowno w woj. połockim) wniosła mu także jego żona jako jedyna spadkobierczyni Borkołaba Korsaka. S. był właścicielem kamienic w Mińsku i Wilnie, gdzie posiadał nadto młyn. Oprócz nabytków w pow. mińskim kupował majątki leżące w pow.: orszańskim (część Bujnicz i Czajki) i witebskim (Ledniewicze i Obol). Otrzymał też przywileje królewskie na Połonicę w woj. mścisławskim (1596) oraz na Chotowicze w pow. mińskim (1598). Z majątków, które wniosła mu żona, sprzedał zaś Zalesie (1585) i Orechowno (1591). S. prowadził ożywioną działalność kolonizacyjną. Osadzał miasta (Borkułabów, Bogdanowo), zakładał nowe wsie (Machowa, Sutoki). W swoich majątkach przeprowadzał też reformę włóczną. S. zmarł 7 IX 1602 w Krzyczewie i został pochowany w klasztornej cerkwi Pokrowskiej w Starych Sołomereczach.
Z małżeństwa z Ewą z Korsaków, 1.v. Czartoryską (zm. 1626), S. pozostawił syna Bohdana oraz cztery córki: Krystynę, poślubioną w styczniu 1600 star. rzeczyckiemu Piotrowi Żyżemskiemu, Reginę (zm. po r. 1634), żonę chorążego słonimskiego Jurija Mieleszki, Marynę (zm. krótko po r. 1627), zamężną za chorążym wileńskim Marcjanem Górskim, Helenę (zm. 1640), żonę 1.v. podkomorzego witebskiego Kacpra Szwykowskiego (zm. 1619), 2.v. podkomorzego witebskiego i kaszt. nowogródzkiego Bohdana Stetkiewicza.
Syn Bohdan (1589–1630), star. krzyczewski i ołuczycki po ojcu, ze względu na postępującą chorobę umysłową, został w marcu 1618 oddany pod prawną kuratelę matki i szwagrów. Po śmierci matki objął jednak ojczyste i macierzyste majątki w swoje posiadanie; w r. 1626 ufundował męski monaster i cerkiew Świętego Ducha w Borkułabowie.
PSB (Korsak Borkołab); Słown. Geogr. (Gródek Siemkowski, Sieluty, Siemków, Sołomerecze); Boniecki; Sapiehowie, I 116; Wolff, Kniaziowie lit.-rus.; – Charlampovič K., Zapadnorusskija pravoslavnyja školy XVI i načala XVII veka, Kazan’ 1898; Chodynicki K., Kościół prawosławny a Rzeczpospolita Polska 1370–1632, W. 1934; Frick D. A., Meletij Smotryckyj, Cambridge (Mass.) 1995; J. B., Opisanie historyczno-statystyczne powiatu rossieńskiego guberni kowieńskiej, Wil. 1874 s. 99; Kempa T., Konstanty Wasyl Ostrogski, Tor. 1997; Łukaszewicz J., Dzieje kościołów wyznania helweckiego w Litwie, P. 1842 I 131; Tkačou M. A., Zamki i ljudzi, Minsk 1991 s. 150; Vajtovič N. T., Barkulabauski letopis, Minsk 1977; – Akty Vil. Archeogr. Kom., VI, VIII, XIV, XXXVI; Akty Zap. Ross., IV 240; Archeografičeskij Sbornik Dokumentov, I, II, V, X; Archiwum domu Sapiehów, Wyd. A. Prochaska, Lw. 1892 I 136, 150–1, 350; Belorusskij archiv drevnich gramot, Izd. I. Grigorovič, Moskva 1824 I 72; Heidenstein R., Dzieje Polski…, Pet. 1857 I 331; tenże, Pamiętniki wojny moskiewskiej, Wyd. J. Czubek, Lw. 1894; Lietuvos Vyriausiojo Tribunolo sprendimai 1583–1656, Par. V. Raudeliunas, A. Baliulis, Vilnius 1988; Mal’cev A. N., Barkulabovskaja letopis, „Archeografičeskij ežegodnik” 1960, Moskva 1962 s. 291–320; Opis dokumentov Vilenskago centralnogo archiva drevnich aktovych knig, II, III, Vil’na 1904; Polnoe sobranie russkich letopisej, Moskva 1975 XXXII 174–92; [Zaleski Samuel Szycik], Drzewo dobre na drugi dzień pogrzebu […] Heleny X. Sołomireckiej Bogdanowej Stetkiewiczowej […] na kazaniu w cerkwi monastera kuteinskiego wystawione roku 1640, 11 Novembre, [Kutein ?, 1640]; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. II, supl. 270, Dz. V nr 14829; AP w Kr.: Zbiór Rusieckich, rkp. 66 s. 199–201; Lietuvos Mokslų Akademijos Centrinės bibliotekos rankraštynas w Wil.: F. 18 nr 135, F. 21 nr 1146, 1215, 1217, 1220.
Tomasz Kempa